IPARD Programının Meyvecilik Sektörüne Etkileri: Isparta İli Örneği

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 13 - 21, 27.06.2021

Ali Toker , Bahri Karlı

Öz

Gerek ülkeler gerekse küresel ölçekteki kuruluşlarca uygulanan kırsal kalkınma politikalarının ana gayesi, kalkınmanın en büyük sorunlarında biri olarak görülen bölgeler arası gelişmişlik farkının her yönden minimize edilmesidir. Avrupa Birliği adaylık süreci ile birlikte IPARD programını uygulamaya başlayan Türkiye kırsal kalkınma alanın da yeni bir fon kaynağına ulaşmıştır. IPARD Programı ile kırsal kalkınmaya destek olunurken, müktesebat uyumu kapsamında işletmelerin AB standartlarına ulaştırılmasını hedeflenmektedir. Meyvecilik Türkiye’nin güçlü olduğu sektörlerden biri olup taze ve işlenmiş meyve-sebzeler başta gelen tarımsal ihracat ürünleridir. Isparta ili başta elma olmak üzere birçok meyvede Türkiye üretiminde önemli bir paya sahiptir. Bu çalışmada meyvecilik sektörünün IPARD fonlarından yararlanma durumu, desteklerden faydalanan işletmelerin yapısı ve desteklerin sektöre etkileri bu başlıktan en fazla yararlanan Isparta ili özelinde incelenmiştir. Araştırma sonucunda; IPARD destekleri ile sektörde 141 proje desteklendiği, bunun %22’nin Isparta ilinde olduğu, 163 milyon TL hibe ödemesi karşılığı 398 milyon TL yatırım yapıldığı tespit edilmiştir. Isparta ilinde bu destekler ile toplamda 242 bin m3’lük bir soğuk hava depolama hacmi ve 40 ton/saatlik tasnifleme-paketleme kapasitesi oluşturulmuştur. Kooperatiflerin proje oranın çok düşük olduğu (%6,5), destekleme prosedürlerindeki teknik ve idari sınırlandırmaların proje sayısını olumsuz etkilediği tespit edilmiştir. Desteklerin katma değer sağlayan işlenmiş ürünleri de kapsayacak şekilde revize edilmesinin fonların kullanımında artış sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırsal kalkınma politikaları, Katılım öncesi mali yardım aracı, IPARD, Meyvecilik, Depolama

Teşekkür

Bu çalışma Ali Toker’in Doktora Tezinden türetilmiştir.

The Effects of IPARD Program on Fruit Sector: The Case of Isparta Province

Öz

The main purpose of rural development policies implemented by both countries and global scale organizations is to minimize the development difference between regions, which is seen as one of the biggest problems of development. Turkey has reached a new source in rural development of funding with IPARD program. While supporting rural development with the IPARD Program and also, it's aimed to bring the enterprises to EU standards. Fresh and processed fruit products are the leading agricultural export products of Turkey. Isparta province in many fruits especially apples have a significant share of production in Turkey. In this study, the structure of the enterprises benefiting from IPARD supports and the effects of the supports on the sector were examined in the province of Isparta. As a result of the research; It was determined that 141 projects were supported in this sector with IPARD supports, 22% of which was in Isparta, and 398 million TL was invested in return for 163 million TL grant payment. In the province of Isparta, a cold storage volume of 242 thousand m3 and sorting-packaging capacity of 40 tons / hour in total have been provided with these supports. It has been determined that the project ratio of cooperatives is very low (6.5%), and technical and administrative restrictions in support procedures negatively affect the number of projects. It was concluded that revising the supports to include processed products that provide added value will increase the use of funds.

Anahtar Kelimeler

Rural development policies, Instrument for pre-accession financial aid, IPARD, Fruit growing, Storage

Kaynakça

• AB (2019). IPA. Avrupa Birliği (Europen Union). https://ec.europa.eu/regional_policy/en/funding/ipa/
• Anonim (2020, Şubat 18). 2019 Yılı Faaliyet Raporu. Tarım ve Orman Bakanlığı Isparta İl Müdürlüğü, Isparta.
• AKİB, (2020). Yaş meyve ve sebze sektörü türkiye geneli değerlendirme raporu (2018-2019). Akdeniz İhracatçı Birlikleri, Mersin.
• Bećirović, E., Nikolić, A., Bajramović, S., Ognjenović, D., Krilić, A., & Makaš, M. (2013). Ability of cooperatives to utilize IPARD program. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2, 633-638.
• Bezhani, E. (2015). The result and the impact of project IPARD for the rural and agricultural development. Mediterranean Journal of Social Sciences MCSER Publishing, Rome-Italy, Vol 6, No: 2 S:1, https://www.doi.org/10.5901/mjss.2015.v6n2s1p602.
• Çimen, A.O. (2017). IPARD Programının Kırsal Alanda Ekonomik Kalkınmaya ve Yararlanıcılara Katkıları ve Beklentiler Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 127 s.
• Çobanoğlu, F., Cankurt, M., Tunalıoğlu, R., Yılmaz, H., & Nalbantoğlu, A. (2017). Kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi programının etkisinin değerlendirilmesi: Bursa ili örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(1), 16-27.
• Đurić, K. & Puškarić, A. (2018). Challenges Of Using The IPARD Program In Financing Agriculture And Rural Development. İn Sustainable Agriculture And Rural Development In Terms Of The Republic Of Serbia. Strategic Goals Realization Within The Danube Region: Support Programs For The İmprovement Of Agricultural And Rural Development. Institute of Agricultural Economics, 14-15 December 2017, Belgrade Serbia, pp. 318-333.
• FAO (2019). Selected Production Statistics. Food and Agriculture Organisation of The United Nations, Budapest.
• Işık, N. & Baysal, D., (2011). Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde Türkiye’de kırsal kalkınma politikaları: Genel bir değerlendirme. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1), 165-186.
• Özdemir, S. (2012). Kırsal kalkınmada kırsal turizmden yararlanma olanakları: Gökçeada örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(23), 19-21.
• SPSS (2016). IBM SPSS Statistics 25.0 for Windows. Armonk, NY.
• Stanislav, Z., Bojan M., & Žana K. (2016) IPARD funds ın the functıon of the development of the rural areas of the Republıc of Serbıa. Economic Horizons, May - August 2016, Volume 18, Number 2, 165-175.
• Tan, S., Ekinci, Ö., Kurt, H., & Karakoç, N. (2018). Çanakkale’de IPARD projesi kapsamında makine ekipman desteği alan üreticilerin memnuniyet düzeyini etkileyen faktörlerin analizi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1): 1–8.
• TKDK, (2017). Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Faaliyet Raporu. TKDK, Ankara.
• TOB, (2019). Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma Programı (IPARD 2007-2013). Tarım ve Orman Bakanlığı, Ankara.
• TOB (2020a). Ulusal Kırsal Kalkınma Strateji Belgesi-II (UKKS II, 2014-2020) Tarım ve Orman Bakanlığı, Ankara.
• TOB (2020b). Kırsal Kalkınma Eylem Planı (2015-2018), Tarım ve Orman Bakanlığı, Ankara.
• TÜİK (2020). Tarımsal Ürünler İstatistiği, İstatistiklerle Türkiye. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
• Türk, R., & Karaca, H. (2015). Ülkemizde Taze Ürün Depolayan Soğuk Muhafaza Tesislerinde Teknik ve Ekonomik Nitelikler. TESKON-2015 Bildiriler Kitabı, 775-795.
• Yardımcı, M., Arı, H., & Aslan R. (2018). The impact of IPARD supports on structural and managerial features of dairy enterprises in Afyonkarahisar province. Indian Journal Of Animal Research, 52(1) 2018: 151-156, https://www.doi.org/10.18805/ijar.v0iOF.6987.
• Yeşilbaş, M. (2011). Kırsal kalkınma politikalarının gelişim çizgisi ve planlı dönemde kırsal kalkınma yaklaşımları. Türk İdare Dergisi, 2011/3, 470, 153-176.
• Yıldırım, A. (2016). IPARD Programı Kapsamındaki Hibelerin Etkinliğinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma: Erzurum, Kars ve Ağrı İlleri Örneği. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 123 s.
• YMS (2020). 2019 Yılı Değerlendirme Raporu. Türkiye Yaş Sebze Meyve İhracatçı Birlikleri, Ankara.
• Zekic, S., Matkovski, B., & Kleut, Z., (2016). IPARD funds in the function of the development of the rural areas of the republic of Serbia. Economic Horizons, May - August 2016, (18)-2, 165 – 175, doi: 10.5937/ekonhor1602169Z.