Ekonominin Termodinamik Yasaları Üzerine Bir Deneme

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 22 - 29, 15.06.2024

Ünal Çamdalı

https://doi.org/10.55979/tjse.1423784

Öz

Bu çalışmada önce termodinamik biliminin önemi ve temel yasaları ortaya konmuştur. Ayrıca termodinamik yasalardan özellikle sıfırıncı, birinci ve ikinci yasalarla ile ilgili temel matematiksel denklemler de tanımlanmıştır. Daha sonra bu yasaların ekonomi bilimi ile olan ilişkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu ilişkiler belirlenirken söz konusu yasaların matematiksel ifadeleri dikkate alınmış ve bunların ekonomi bilimi içerisindeki benzeşimleri (analojileri) tespit edilmeye çalışılmıştır. Benzeşim için ısı pompaları gibi termodinamik sistemler ile banka gibi ekonomik sistemlerin ortak çalışma prensiplerinden yararlanılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda bir ısı pompası çevrimi için aynı prensiple periyodik olarak örneğin 1 kWh enerji (iş) harcayarak veya enerji yatırımı yaparak 5 kWh enerji (ısı) üretmek mümkün olacaktır. Bankalar da benzer şekilde periyodik olarak tasarrufçulardan örneğin %5 faizden kaynak toplayarak bunları yatırımcılara %10 faizden kullandırarak bir kazanç elde eder. Buradan pazar gibi ekonomik ve makina (motor) gibi termodinamik süreçlerin, benzer yasalara tabi oldukları sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın Türkçe literatürdeki alana küçük de olsa bir katkı yapması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Analoji, Termodinamik, Termodinamik Yasaları, ekonomi, ekonominin termodinamik yasaları

An Essay on the Thermodynamics Laws of Economics

Öz

In this study, first the significance and main principles of thermodynamics are introduced. In addition, the laws of thermodynamics, especially the basic mathematic equations regarding the zeroth, first and the second laws of thermodynamics are given in thermodynamics terminology. Then, the relationship between these laws and economics is defined. When these relationships are defined, the mathematical expressions of the laws have been taken into account and the analogies of these laws for economics have been determined. Thermodynamic systems like a heat pump and economic systems like a bank have been used in the analogy. In this context, for a heat pump cycle, it will be possible to periodically produce, for example, 5 kWh of energy (heat) by consuming 1 kWh of energy (work) or by investing in energy, with the same principle. Similarly, banks also periodically collect resources from savers, for example at 5% interest, and make a profit by making them available to investors at 10% interest. It follows that economic processes such as the market and thermodynamic processes such as the engine are subject to similar laws. This study aims at making a small contribution to the Turkish literature in this area.

Anahtar Kelimeler

Analogy, thermodynamics, thermodynamics laws, economics, thermodynamic laws of economics

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (1994). Kaos kuramı. İşletme ve Finans Dergisi, 9(101-102), 4-17.
• Ateş, S. (1993). Ekonomi Biliminde Değer Kuramlarına Bakış: Çağdaş Yaklaşımlar, Entropi Olgusu ve Kapalı Sistemler. (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü)
• Barber, W. J. (2007). İktisadi Düşünce Tarihi. Metropol Yayınları.
• Barrow, J. D. (1998). Evrenin Kökeni. Varlık Yayınları.
• Berry, R. S., Salamon, P., & Heal, G. (1978). On a relation between economic and thermodynamic optima. Resources and Energy, 1(2), 125-137.
• Çamdalı, Ü. (2012). Termodinamik ve sosyal sistemlerin yakın çevre ilişkilerindeki ilginç benzeşim, değişim ve bir sonuç-bir ümit. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(2), 213-221. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002252
• Çengel, Y. A., & Boles, M. A. (2008). Termodinamik Mühendislik Yaklaşımıyla. İzmir Güven Kitabevi.
• Eğrican, N., & Atılgan, H. (1985). Çözümlü Termodinamik Problemleri. Emin Ofset.
• Georgescu-Roegen, N. (1971). The Entropy Law and the Economic Process. Harvard University Press, Cambridge.
• Gumjudpai, B. (2020). Thermodynamics Formulation of Economics. IAISAE 2020 International Conference on Thermodynamics 2.0. June 22-24, Worcester, USA, 1-4.
• Lozada, G. A. (2006). Entropy, free energy, work, and other thermodynamic variables in economics. Ecological Economics, 56, 71-78.
• Mimkes, J. (2006). A Thermodynamic Formulation of Economics. In Econophysics and Sociophysics: Trends and Perspective. (pp. 1-33)
• Rifkin, J., & Howard, T. (2010). Entropi Dünyaya Yeni Bir Bakış. İstanbul İz Yayıncılık.
• Saslow, W. (1999). An economic analogy to thermodynamics. American Journal of Physics, 67(12), 1239-1247.