Öz
İnsanlık tarihinde giysi kullanımı ne zaman başladığı bilinmemekte en erken dönemlerde avladıkları hayvan postlarını giysi olarak kullandığı varsayılmaktadır. İnsanoğlunun örtünme içgüdüsü ve doğal olaylardan korunma gereksiniminden doğan, giyim kuşam kültürü, tarih öncesi çağlardan başlayarak günümüze kadar gelmiştir. Giysiler dönemlerin, ülkelerin, toplulukların veya kişilerin özelliklerini yansıtan önemli objeler, kültürlerin en canlı belgelerinden de biri olmuşlardır. Mezopotamya coğrafyasında kurulan devletlerde, Eski Çağ Anadolu Uygarlıklarında tarih öncesi çağlara ait ilk buluntular sanat ve giyim kültürü hakkında bilgiler vermektedir. Prehistorya’ya ait giyim kuşam kültürü hakkında bilgileri duvar kabartmaları, çivi yazıları, kitabe, tabletler ve taş oymacılığı ile yapılan el sanatı eserler, giysiler hakkında bilgi vermektedir. Duvar kabartmalarında tasvir edilen insanların üzerlerindeki giysiler, farklı devirlerin giyim-kuşamını öğrenmemize yardımcı olmaktadır. Kurganlardan çıkarılan kanıtlar arkeologlara insanların giydiği giysilerde çıkarımlar yapma olanağı sağlamıştır. Toplumun sınıflara ayrılmasıyla giysiler arasındaki farklar da artmış, yaşan bu gelişmeler tarihin her döneminde olduğu gibi giyim kuşama da yansımıştır. Çok zengin bir giyim kuşam geleneği olmasına rağmen araştırmalar yetersizdir. Kültürel gelişmelerle değişime uğrayan giysilerin araştırılması önem arz etmektedir. Toplumlara göre farklı özellikler kazanan giysinin tarihsel süreçte gelişimini, bilinirliliğini arttırılmasına katkı sağlanması amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama tekniği olarak doküman analizi yapılmıştır. Elde edilen veriler örneklemeye uygun olduğu düşünülen görsel materyallerle desteklenmiştir. Bu araştırmada, giysilerin tarih öncesi dönemden (Prehistorik) başlayarak, Sümerler, İran, Mısır, Çin, Hun, Eski Anadolu Uygarlıklarında; Hititler, Uygurlar Frigler, Urartular, Bizans ve Osmanlı Dönemi ve Anadolu halk giysileri araştırılmış ve giysi örnekleri ile ele alınmıştır.
It is unknown when the usage of clothes began in human history, however it is likely that they utilized the skins of the animals they hunted as clothing in the beginning. Starting in prehistoric times, the clothing generation's culture, which was developed from the human desire to cover and the necessity to protect against natural events, has made its way down to the present day. Important artifacts that reflect the peculiarities of many eras, countries, communities, or individuals have also become one of the most vivid cultural documents. The first ancient artifacts in the Ancient Anatolian Civilizations provide information on the culture of art and apparel in the states created in Mesopotamia's geography. It includes information about prehistoric clothing, wall reliefs, cuneiform writings, inscriptions, tablets, and handicrafts made with stone carvings, as well as clothing. The clothes worn by the people shown on the wall reliefs teach us about different eras of attire. Archaeologists have been able to make judgments about people's clothing based on evidence found in the kurgans. With the division of society into classes, the differences between clothes have also increased, and these developments have been reflected in clothing as in every period of history. Although there is a very rich tradition of clothing generation, researches are insufficient. It is crucial to look into the clothing that has altered as a result of cultural changes. This study was carried out in order to contribute to the development and awareness of the garment, which has evolved according to the societies, in the historical process. In the study, one of the descriptive research methods, the screening model was performed. Document analysis was performed as a data collection technique. The data obtained were supported by visual materials that were considered suitable for sampling. In this research, starting from the prehistoric period (Prehistoric), the clothes in the Sumerians, Iran, Egypt, China, Huns, Ancient Anatolian Civilizations; Hittites, Uyghurs, Phrygians, Urartians, Byzantine and Ottoman Periods and Anatolian folk costumes were researched and discussed with clothing samples.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Artun, E. ( 2008). Adana ve Osmaniye Halk Kültüründe Giyim- Kuşam Geleneği, Halk Kültürü’nde Giyim- Kuşam ve Süslenme Uluslararası Sempozyumu Bildirileri
- Aslanapa, O. (1984).Türk Sanatı I-II ,İstanbul, Kervan Yayınları.
- Aslanapa, O. (1989).Türk Sanatı, İstanbul, Remzi Kitabevi.
- Aksoy, S. & Çelik, T. (2013). Mezopotamya Uygarlığında Süryani Tarihi, Nika Yayınevi
- Aytaç, Ç. (1982). El Dokumacılığı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Barışta, H.Ö. (1984). Türk İşleme Sanatı Tarihi, Ankara, Gazi Üniversitesi Yayınları.
- Bordreuil, P., Chatonnet, F.B., & Michel, C. (2015). Tarihin Başlangıçları Eski Yakındoğu Kültür ve Uygarlığı, Alfa Yayınları.
- Crawford, H. (2010). Sümer ve Sümerler, Cambridge Üniversity Londra Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü, Arkadaş Yayınevi
- Çoruhlu, Y. ( 1998). Erken Devir Türk Sanatının ABC’si, İstanbul, Kabala Yayınevi.
- Diyarbekirli, N. (1972). Hun Sanatı, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi
- Erden, A., (1998), Anadolu Giysi Kültürü, Ankara, Dumat Ofset: 363.
- Ergenekon, C.B.(1999). Tepme Keçelerin Tarihi Gelişimi Renk Desen Teknik ve Kullanım Özellikleri, Ankara,T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Görünür, L.(2010). Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminden Kadın Giysileri, Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonu
- Gürsoy, T. A. (2004). Dünden Bugüne Giyim Kültürü ve Moda, İstanbul, Yayın Evi, Mithat Selectıon 1.Cilt
- Kafesoğlu, İ.(1984).Türk Milli Kültürü, İstanbul, Boğaziçi Yayınları
- Koç, F. & Koca, E. (2015) Kütahya’nın Entarili Geleneksel Kadın Giysilerinin Gösterge Bilimsel Çözümlemesi, Milli Folklor . 2015, Vol. 27 Issue 106, p70-87
- Komşuoğlu, Ş., İmer, A., Seçkinöz, M., Apaslan S. & Etike, S. (1986). Resim II Moda Resmi ve Giyim Tarihi, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi Wep- Ofset Tesisleri.
- Konuralp, İ.Z. (2003) Urartu Resim Sanatında Kadın Giysileri “Metal Eserler Işığında” İstanbul, Doktora Tezi Köroğlu G. (2007) Bizans’ın Esvabı. P Dünya Sanatı Dergisi, Tekstil ve Sanat (44):64-75.
- P Moda ve Sanat Dergisi Sayı 12 Kış 98-99
- Macqueen, J.G. (2001).Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Ankara, Arkadaş Yayınevi Çev. Esra Davutoğlu
- Mahir, B. (1998). Abdullah Buhari’nin Minyatürlerinde 18. Yüzyıl Osmanlı Kadın Modası, P Sanat Kültür Antika ‘Moda ve Sanat’ Sayı 12 Kış 98-99
- Ögel, B. (1984). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi Orta Asya Kaynak ve Buluntularına. Göre, Ankara, Türk Tarih Kurumu
- Ökse, T. (2008). Eskiçağ Anadolu’sundan Günümüze Ulaşan Giysi Tipleri, Halk Kültürü’nde Giyim - Kuşam ve Süslenme Uluslararası Sempozyumu Bildirileri
- Salman, F.(1988). Tarihi Türk Kumaşlarında Desen ve Renk Anlayışı, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Cilt 0 ( 4)
- Scarce, J.(1987). Women’s Costume of the Near and Middle Eat, London
- Tavkul U. (1993) Tarihi Türk erkek kıyafetleri, Milli Folklor Dergisi, (19):40-45
- Tezcan, H. (1998). 16.-17. Yüzyıl Osmanlı Sarayında Kadın Modası, P Sanat Kültür Antika ‘Moda ve Sanat’ Sayı 12 Kış 98-99
- Türkoğlu, S.(2002). Tarih Boyunca Anadolu’da Giyim Kuşam, İstanbul.
- Türkoğlu, S.(2008). Panel, Halk Kültürü’nde Giyim - Kuşam ve Süslenme Uluslararası Sempozyumu Bildirileri
- Uğurlu, A. (1987). Osmanlı Yönetiminde Anadolu Dokuma Sanatı, İlgi Dergisi, İstanbul, Sayı 51. Apa Ofset Basımevi. s:24-29
- Uğurlu, A.(1994). Osmanlı Dokumalarında Süs ve İhtişam. İstanbul: İlgi Dergisi. Sayı 76. Apa Ofset Basımevi. s:10-13
- Yağan, Ş.Y (1978). Türk El Dokumacılığı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul Apa Ofset Basımevi
- https://www.sanatinyolculugu.com/varka-ve-gulsah-mesnevisi/
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Şubat 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |