Milli Bayramlarda Mustafa Kemal Atatürk’ün Haberleştirilme Biçimleri: Gazetelerin Birinci Sayfaları Üzerinden Bir Analiz

Yıl 2022, , 287 - 298, 25.09.2022

Göksel Basmacı

https://doi.org/10.30520/tjsosci.1137433

Öz

Gazetelerin birinci sayfaları yayınların vitrini olduğu için toplum üzerinde etkilidir. Bu yönüyle halkın gündemin belirlenmesinde belirleyici olan ilk sayfalar gazeteler için kritik öneme sahiptir. Bu noktada gazetenin ideolojisi ve iktidarla ilişkileri, öne çıkarılacak haberlerdeki temel etkenler olarak dikkat çekmektedir. Söz konusu yapı nedeniyle bazı haberler gündemde daha fazla kalırken kimi konular ve kişiler ise daha az bir oranda haberleştirilmekte ve gündemde tutulmaktadır. Bu perspektiften hareketle çalışmada, Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili haberlerin gazetelerin birinci sayfasında milli bayramlarda nasıl ve ne oranda haberleştirildiği incelenmiştir. Farklı ideolojilere sahip olan; BirGün, Cumhuriyet, Evrensel, Hürriyet, Karar, Milli Gazete, Milliyet, Posta, Sabah, Sözcü, Türkgün, Türkiye, Yeni Akit, Yeni Şafak ve Yeniçağ isimli gazetelerin örneklem seçildiği araştırmada Atatürk ile ilgili haberlerin bayramlarda nasıl şekillendiğini saptamak hedeflenmiştir. 2021 yılındaki sayıların incelenmesiyle sınırlandırılan çalışma, ele alınan ulusal gazetelerin milli bayramlardaki yaklaşımını saptaması nedeniyle önemlidir. İçerik analizi yönteminin kullanıldığı araştırmada gazetelerin çeşitli konumlarda ve biçimlerde toplam 125 içerik yayımladıkları ve bu bağlamda milli bayramlarda Atatürk’e geniş bir yer verdikleri görülmüştür. Atatürk ile ilgili 45 fotoğraf aktaran gazetelerin 39 haberi ise sürmanşetten sundukları tespit edilmiştir. Öte yandan incelenen gazetelerin sahiplik yapılarının, siyasi ilişkilerinin ve ideolojik duruşlarının Atatürk ile ilgili içerikler üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Gazete, Haber, Birinci Sayfa, Milli Bayram

News Formats of Mustafa Kemal Atatürk on National Holidays: Analysis on the First Pages of Newspapers

Öz

The front pages of the newspapers have an impact on the society. The first pages, which are effective in determining the agenda of the public, are important for newspapers. At this point, the ideology of the newspaper and its relations with the government draw attention as the main factors in the news. Due to this structure, some news remain on the agenda more, while some events and people are reported and kept on the agenda to a lesser extent. In this research, it was examined how the news about Mustafa Kemal Atatürk was reported on the first page of the newspapers on national holidays. The newspapers; BirGün, Cumhuriyet, Evrensel, Hürriyet, Karar, Milli Gazete, Milliyet, Posta, Sabah, Sözcü, Türkgün, Türkiye, Yeni Akit, Yeni Şafak, Yeniçağ were examined. In the research, it is aimed to reveal how the news about Atatürk is shaped on national holidays. The study was limited by examining the issues published in 2021. This aspect is important because it determines the approach of national newspapers on national holidays. Content analysis method was used in the study. In the research, it was seen that the newspapers published a total of 125 content in various locations and formats, and in this respect, they allotted a large place to Atatürk on national holidays. Newspapers included 45 photographs about Atatürk. In addition, they reported 39 news from the subhead. On the other hand, it was concluded that the ownership structures, political relations, ideological stances of the examined newspapers were effective on the contents of Atatürk.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Newspaper, News, Front Page, National Holidays

Kaynakça

• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. (Çev. A. Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Atabek, N. & Uztuğ, F. (1988). Haberlerde çerçeveleme ve öne çıkarma. Kurgu Dergisi, 5, 96-105.
• Bal, H. (2013). Nitel araştırma yöntemi. Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Başfırıncı, Ç. Ş. (2008). Bir pazarlama iletişim medyası olarak web ortamında içerik analizi yapmanın güçlükleri ve olası çözüm önerileri. Yönetim, 19(61), 52-71.
• Bauman, Z. (2015). Bireyselleşmiş toplum. (Çev. Y. Alagon). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• BirGün. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Cohen, B. C. (1963). Press and foreign policy. Princeton: Princeton University Press.
• Cumhuriyet. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Çakmak, F. (2019). Medyada dezenformasyon sorunsalı ve manipülasyonun gücü: İdeoloji ve söylem açısından seçim haberlerinin siyasal iletişimdeki rolü. Selçuk İletişim, 12(2), 1127-1154.
• Dijk, T. A. (1999). Söylemin yapıları ve iktidarın yapıları. D. M. Küçük (Ed.). Medya iktidar ideoloji. (ss. 331-395). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Dingil, A. E. (2019). Gazetelerde manşet haberleri konu bağlantıları benzerliği: Ağ analizi uygulaması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(2), 1085-1105.
• Eagleton, T. (2009). Eleştiri ve ideoloji. (Çev. S. Kılıç). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Evrensel. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Freeden, M. (2003). Ideology a very short introduction. New York: Oxford University Press.
• Gramsci, A. (1986). Hapishane defteri. (Çev. K. Somer). İstanbul: Onur Yayınları.
• Güngör, N. (2020). İletişim kuramlar yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hürriyet. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• İrvan, S. (2001). Gündem belirleme yaklaşımının genel bir değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 9, 69-106.
• Karar. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Milli Gazete. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Milliyet. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Mutlu, E. (1995). İletişim sözlüğü. Ankara: Ark Yayınevi.
• Oskay, Ü. (1980). Popüler kültür açısından ideoloji kavramına ilişkin yeni yaklaşımlar, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 35, 197-253.
• Oskay, Ü. (2014). Kitle iletişiminin kültürel işlevleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Posta. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Sabah. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Setyarahajoe, R. (2012). Order establishing traffic rules with agenda setting model in Surabaya. Academic Research International, 2, 675-681.
• Severin, W.J. & Tankard J. W. (1992). Communication theories: Origins, methods and uses in the mass media. New York: Longman.
• Seyhan, A.S, Zararsız, Ö.F. & Ayaşlıoğlu, E. (2021). Pandeminin politikleştirilmesi ve söylem: Cumhuriyet ve Sabah gazeteleri örneğinde koronavirüs haberleri üzerine bir analiz. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 35, 17-37.
• Sözcü. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Timisi, N. & Dursun, Ç. (2004). Depremin medyada yarattığı gerilim: Devletin ve bilimin meşruiyeti sorunu. Ç. Dursun (Ed.). Haber hakikat ve iktidar ilişkisi (ss. 255-268). Ankara: Elips.
• Türkgün. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Türkiye. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Williams, G. (1999). French discourse analysis: The method of post-structuralism. New Yok: Routledge.
• Wimmer, R. D. & Dominick, R. J. (2000). Mass media research: An introduction. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
• Yağlı, S. (2007). Haber ve ideoloji ilişkisi: Haber metinlerinde gerçekliğin sunumu. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Dergisi, (2), 337-352.
• Yeni Akit. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Yeni Çağ. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Yeni Şafak. (2021, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 29 Ekim). Erişim adresi: https://www.gazeteoku.com/gazeteler.
• Yıldız, C. (2012). Yazılı basında kullanılan metin türleri ve konu dağılımları. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 8, 19-53.
• Yüksel, E. & Gürcan, H. İ. (2001). Habercinin el rehberi, soru ve örneklerle haber toplama ve yazma kural ve teknikleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.