Öz
Kayseri Selçuklu Uygarlığı Müzesinde’ki
Bizans Dönemi Seramik Kandilleri
Özet
Aydınlatma ihtiyacı Antik Çağlardan
itibaren insanoğlunun en önemli temel ihtiyaçlarından birisi olmuştur. Ateşin
bulunmasıyla birlikte, bu ihtiyaç bir takım gereksinimleri meydana getirmiş ve
insanlar çözüm yolları aramaya başlamışlardır. Ateşin kontrol altına alarak,
yanlarında taşıma isteği günlük hayatı kolaylaştıracak aydınlama araçlarının
ortaya çıkmasını sağlamıştır. Dönem teknolojisine göre ve insanların istekleri
doğrultusunda farklı aydınlatma araçları kullanılmış ve zamanla gelişim
göstermişlerdir.
Antik çağda ilk kullanılmış olan
aydınlatma aracı meşaledir. Sonra onu şamdan ve kandil takip etmektedir. Şamdan
ve kandiller meşaleye göre daha yaygın ve uzun süre kullanım alanı görmüştür.
Üretilmiş oldukları döneme göre malzeme, teknik, form ve kompozisyon açısından
farklılık gösteren kandiller, kullanan insanların ekonomik durumu ile de doğru
orantı göstermektedir.
Bu bilimsel araştırma yazısının
konusunu oluşturan kandiller seramik malzemeden yapılmış olan, Bizans Dönemi’ne
tarihlendirilen aydınlatma araçlarıdır. Araştırmaya konu olan dört adet seramik
kandil müzenin teşhirinde yer almaktadır. Konuyla ilgili daha önce tarafımızdan
yapılmış olan yüksek lisans tezinde değinilen kandillere, bu bilimsel araştırma
yazısında daha detaylı incelemek amacıyla ele alınmıştır. Çalışma esnasında
kandillerin gerekli fotoğrafları çekilip, çizimleri tarafımızdan 1/1 ölçekle
herhangi bir çizim programı kullanmadan teknik resim kurallarına uygun olarak
çizilerek belgelenmiştir. Bahsedilen bu seramik kandiller; malzeme, teknik,
form ve kompozisyon açısından incelenerek dönem özellikleri de göz önüne
alınarak bilim camiasına tanıtılması amaçlanmıştır.
Anahtar
Kelimeler:
Aydınlatma araçları, seramik, kandil, Bizans Dönemi
Byzantine Ceramic Candles at Kayseri Seljuk Civilization
Museum
ABSTRACT
The need for illumination has been
one of the most important basic necessities of mankind since Antiquity. With
the presence of fire, this need has brought some requirements and people have
begun to seek solutions. By bringing the fire under control, it has enabled the
emergence of means of illumination that will facilitate the daily life of those
who want to carry it with them. According to the term technology and in the direction
of people's desire, different lighting tools have been used and they have developed
over time.
In ancient
times the first used lighting fixture is worn. Then he is followed by
candlesticks and oil lamps. Candlesticks and candles are more common and have
long been used. The lamps, which differ in terms of material, technique, form
and composition according to the rotation they produce, are also in direct
proportion to the economic situation of the people using it.
The lamps that make up the subject of this
scientific research are the lighting tools made of ceramic material and dated
to the Byzantine period. Four ceramic lamps subject to research are exhibited
in the museum exhibition. The topic of the study on the subject, which was
mentioned in our master's thesis, has been studied in detail in the article of
this scientific research. During the operation, the necessary photographs were taken of the lamps and their drawings were documented in accordance with the technical drawing rules without using any drawing program with 1/1 scale from our side.
These
ceramic lamps mentioned; material, technique, form and composition of the
period and to introduce it to the scientific community by considering the
period characteristics.
Keywords: Lighting
fixtures, ceramics, oil lamps, Byzantine period
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Referans1 ACARA, M. (1997). Bizans Maden Sanatında Dini Törenler Esnasında Kullanılan Liturjik Eserler, Ankara,
- Referans2 ANONİM, (1994) Kandil, Meydan Laurousse Ansiklopedisi, C:12, İstanbul: s.862.
- Referans3 ARSEVEN C. E. (1983). “Kandil”, Sanat Ansiklopedisi, C:II, İstanbul: Milli Eğitim Yayınevi. s.937.
- Referans4 BARIŞ Ş. (2011) Bolu Müzesi Bizans Dönemi Eserleri. (Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ABD. Orta Çağ Arkeolojisi Bölümü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: s.112
- Referans5 COŞKUN D. (2007). Konya-Ereğli Müzesinde bulunan Roman Dönemi Kandilleri. ( Selçuk Üniversitesi, S.B.E. Arkeoloji A.B.D. Klasik Arkeoloji B.D. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: s.11
- Referans6 ÇOKAY S. (1998). Antik Çağda Aydınlatma Araçları. Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları. İstanbul: s.8-11.
- Referans7 ÇORUHLU T.(2008). “Adramytteion Antik Kenti Kazı Buluntusu Pismis Toprak Kandiller(2001–2006)”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi. İstanbul: Sayı 6.
- Referans8 DENİZ A. (1992/1). “ Çağlar Boyunca İnsanları Aydınlatan Kandiller”, Antik Dekor,Sayı 14., s.122.
- Referans9 DOĞAN M. (1982). Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul,1982, s.516, DEVELİOĞLU F.(2005). Osmanlıca-Türkçe Lügat. Ankara: s.115
- Referans10 İLTER F.(2009). Ören/ Adramytteion Antik Kenti Pişmiş Toprak Kandilleri, (Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: s.12.
- Referans11 KINAL F. (1969). “Kaunos Adak Lambaları”, Belleten, XXXIII, S: 130, Ankara: s.155.
- Referans12 KİRALI S.(2016). Aphrodisias Müzesinden Bir Grup Kandil. (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji A.B.D. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: s.8
- Referans13 NİŞANYAN S. (2009). “ Sözlerin Soyağacı” Çağdas Türkçenin Etimolojik Sözlüğü: İstanbul,
- Referans14 ORAL M.Z. (1959). “Eşrefoğlu Camiine Ait Bir Kandil”. Belleten, C: XIII, Sayı 89,Ankara: 113–118.
- Referans15 ÖTÜKEN S.Y., KARAKAYA N., TÜRKER A. Ç., (2004-2) Aziz Nikola Kilisesi kazısı ve duvar resimlerini belgeleme koruma- onarım çalısmaları 2003,Anmed.
- Referans16 ÖZGÜL M. (2012). Şanlıurfa Müzesi’nden Bir Grup Kandil, (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Entitüsü, Arkeoloji ABD. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum.
- Referans17 SOYSAL M. (1997). “Kandil”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C:II, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları. İstanbul: s. 940-941.
- Referans18 TEZGÖR D. K.- SEZER T. (1995). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Katalogu, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü. İstanbul: s. 27.
- Referans19 UYSAL Z. (2007). “Kubad-Abad Kazılarında Bulunan Cam Kandiller”, Konya Kitabı X, Konya: s.725-732.
Öz
The need for illumination has been one of the most important basic necessities of mankind since Antiquity. With the presence of fire, this need has brought some requirements and people have begun to seek solutions. By bringing the fire under control, it has enabled the emergence of means of illumination that will facilitate the daily life of those who want to carry it with them. According to the term technology and in the direction of people's desire, different lighting tools have been used and they have developed over time. In ancient times the first used lighting fixture is worn. Then he is followed by candlesticks and oil lamps. Candlesticks and candles are more common and have long been used. The lamps, which differ in terms of material, technique, form and composition according to the rotation they produce, are also in direct proportion to the economic situation of the people using it. The lamps that make up the subject of this scientific research are the lighting tools made of ceramic material and dated to the Byzantine period. Four ceramic lamps subject to research are exhibited in the museum exhibition. The topic of the study on the subject, which was mentioned in our master's thesis, has been studied in detail in the article of this scientific research. During the operation, the necessary photographs were taken of the lamps and their drawings were documented in accordance with the technical drawing rules without using any drawing program with 1/1 scale from our side. These ceramic lamps mentioned; material, technique, form and composition of the period and to introduce it to the scientific community by considering the period characteristics.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Referans1 ACARA, M. (1997). Bizans Maden Sanatında Dini Törenler Esnasında Kullanılan Liturjik Eserler, Ankara,
- Referans2 ANONİM, (1994) Kandil, Meydan Laurousse Ansiklopedisi, C:12, İstanbul: s.862.
- Referans3 ARSEVEN C. E. (1983). “Kandil”, Sanat Ansiklopedisi, C:II, İstanbul: Milli Eğitim Yayınevi. s.937.
- Referans4 BARIŞ Ş. (2011) Bolu Müzesi Bizans Dönemi Eserleri. (Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ABD. Orta Çağ Arkeolojisi Bölümü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: s.112
- Referans5 COŞKUN D. (2007). Konya-Ereğli Müzesinde bulunan Roman Dönemi Kandilleri. ( Selçuk Üniversitesi, S.B.E. Arkeoloji A.B.D. Klasik Arkeoloji B.D. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: s.11
- Referans6 ÇOKAY S. (1998). Antik Çağda Aydınlatma Araçları. Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları. İstanbul: s.8-11.
- Referans7 ÇORUHLU T.(2008). “Adramytteion Antik Kenti Kazı Buluntusu Pismis Toprak Kandiller(2001–2006)”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi. İstanbul: Sayı 6.
- Referans8 DENİZ A. (1992/1). “ Çağlar Boyunca İnsanları Aydınlatan Kandiller”, Antik Dekor,Sayı 14., s.122.
- Referans9 DOĞAN M. (1982). Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul,1982, s.516, DEVELİOĞLU F.(2005). Osmanlıca-Türkçe Lügat. Ankara: s.115
- Referans10 İLTER F.(2009). Ören/ Adramytteion Antik Kenti Pişmiş Toprak Kandilleri, (Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: s.12.
- Referans11 KINAL F. (1969). “Kaunos Adak Lambaları”, Belleten, XXXIII, S: 130, Ankara: s.155.
- Referans12 KİRALI S.(2016). Aphrodisias Müzesinden Bir Grup Kandil. (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji A.B.D. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: s.8
- Referans13 NİŞANYAN S. (2009). “ Sözlerin Soyağacı” Çağdas Türkçenin Etimolojik Sözlüğü: İstanbul,
- Referans14 ORAL M.Z. (1959). “Eşrefoğlu Camiine Ait Bir Kandil”. Belleten, C: XIII, Sayı 89,Ankara: 113–118.
- Referans15 ÖTÜKEN S.Y., KARAKAYA N., TÜRKER A. Ç., (2004-2) Aziz Nikola Kilisesi kazısı ve duvar resimlerini belgeleme koruma- onarım çalısmaları 2003,Anmed.
- Referans16 ÖZGÜL M. (2012). Şanlıurfa Müzesi’nden Bir Grup Kandil, (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Entitüsü, Arkeoloji ABD. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum.
- Referans17 SOYSAL M. (1997). “Kandil”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C:II, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları. İstanbul: s. 940-941.
- Referans18 TEZGÖR D. K.- SEZER T. (1995). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Katalogu, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü. İstanbul: s. 27.
- Referans19 UYSAL Z. (2007). “Kubad-Abad Kazılarında Bulunan Cam Kandiller”, Konya Kitabı X, Konya: s.725-732.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Ekim 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 |