Öz
Eşkıyalık, tarihin ilk devirlerinden başlayıp, uygar toplumların oluşumuna kadar geçen süre içerisinde, insanlığın devamlı olarak birlikte yaşamak zorunda kaldığı toplumsal bir olgudur. Eşkıyalık güçsüz devlet yapılarının ortaya çıkardığı bir olgudur. Merkezi devlet gücünün çeşitli sebeplerle zayıf düştüğü dönemlerde ekonomik ve sosyal yasalar geçersiz hale gelir; her çeşit haksızlık alıp yürür. Merkezi devlet otoritesinin çöküşü zulüm ve haksızlıkları artırır. Bu tür olumsuz koşullar toplumda bir hak arayışı, başkaldırı ve ayaklanma türü olan eşkıyalığı doğurur. Ayrıca yerel yönetim birimlerindeki olumsuzluklar da eşkıyalık faaliyetlerini körükler. Özellikle yöneticilerin yöre ahalisinden olduğu ve birtakım karmaşık yerel ilişkilerin içinde olduğu kesimler eşkıyalığa en elverişli bölgelerdir. Söz konusu bölgeler sosyo-ekonomik açıdan geri kalmış, merkezi otoriteden uzak ve ilgisiz kaldığı sürece, feodal güçlerin halkı yönlendirme kapasitesi yüksek, merkezi devlet politikalarının etki gücü düşük olur. Pre-kapitalist dönemi yaşayan ve toprak sahiplerince yönetilen bu bölgelerde, yörenin önde gelen yerli aileleri arasında daimi rekabet, eşkıyalara doğal bir talep yaratır ve onlara politik bir önem kazandırır. Bu yüzden yerel yönetimi elinde bulunduran feodal otoriteler, eşkıya ile uzlaşmak zorunda olmaktan ziyade; bundan çıkar sağlarlar.
Anahtar Kelimeler
Eşkiyalık Yerel Yönetimler Bölge Merkezi Devlet Feodal Otoriteler
Kaynakça
- Batman Sonsöz Gazetesi, Batman’da Yaşamış Bir Eşkıya: Koçero, http://www.batmansonsoz.net/haber/8146/batman-da-yasamis-bir-eskiya-kocero, 08 Kasım 2015.
- Bayrak, M. (2014). Eşkıyalık ve Eşkıya Türküleri (Sosyal İsyancılık Geleneği ve Folklor), Özge Yayınları, 3. Basım, Ankara.
- Berkay, K. (2015). Eşkıyalar ve Devlet – Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul,
- Boratav, P. N. (1941). Halk Kahramanları Sanat Eseri ve Halk Terbiyesi, Yurt ve Dünya Aylık Mecmua, Cilt: 2, Sayı: 10, İlk Teşrin 1941, ss. 198-204.
- Demirci, S. ve Arslan H. (2012). Osmanlı Türkiye’sinde Bazı Aşiret, Cemaat ve Taifelerin Eşkıyalık Faaliyetleri ve Bunların Merkez-Taşra Yazışmalarındaki Yansımaları: Maraş Eyâleti Örneği (1590-1750), Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer 2012, Ankara, ss. 887-914.
- Erdoğan, D. İ. (2005). İşgal Yıllarında Burdur ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri (1919), I. Burdur Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt: 2, 16-19 Kasım 2005, Burdur, ss. 778-783.11 Güler, İ. (1995). XVIII. Yüzyılda Orta Karadeniz Bölgesinde Eşkıyalık Hareketleri, Osmanlı Araştırmaları-XV, İstanbul, 1995, ss. 187-219.
- Güran, T. (2009). İktisat Tarihi, D&R Yayınları, İstanbul.
- Gözler, K. (2018). Hukuka Giriş, 15. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
- Hobsbawm, E. J. (1997). Eşkıyalar, Avesta Yayınları, İstanbul.
- Sheridan, R. A. A. (2012). Celaliler/Eşkıyalar: Gayesiz Asiler miyiz ki Hepimiz Biz?, Kebikeç, Sayı: 33, 2012, ss. 111-147.
- Şahin, G. (2003). XVII. Yüzyılın Sonlarında Afyonkarahisâr’da Eşkıyalık Hareketleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: V, Sayı: 1, ss. 76-88.
- Şahin, O. (1995). Fırat’ın Sırtındaki Kan Bucaklar, Kaynak Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
- Uzun, E. (2006) Osmanlı Örneklemi Üzerinden Sosyal Eşkıyalığa Bir Bakış, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 10, Sayı: 3, Aralık 2006, ss. 32-45.
- Üner, M. E. (2009). Aşiret, Eşkıya ve Devlet, Yalın Yayıncılık, İstanbul.
- Yaltırık, M. B. Töreleri ve Tarihleriyle Eşkıyalar, http://tarihvemedeniyet.org/2014/11/toreleri-ve-tarihleri-ile-eskiyalar.html, 23 Kasım 2014.
- Yetkin, S. (1997). Ege’de Eşkıyalar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Şubat 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 4 Sayı: 7 |