WOODEN MOLD PRINTING TECHNIQUES IN OTTOMAN FABRIC ART

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 8, 605 - 616, 15.09.2020

Dilek Yurt

https://doi.org/10.30520/tjsosci.734940

Cited By: 1

Öz

Traditional printing art is the process of transferring and patterning the patterns by pressing or drawing by hand on the fabric with the help of tools such as wooden mold, brush and pencil. This art, also known as the art of writing, it has found wide use in the Ottoman Empire after the 16th century. In the empire, the mold printing technique applied to pattern flat fabrics; it has been used in many products such as caftan, pillow, quilt face, prayer rug, bundle, handkerchief, tableware, pashkir. The most beautiful examples are XVI, XVII, XVIII, and XIX. Printed fabrics encountered in centuries have taken their place among the preferred items of the palace with their superior qualities; the materials used, the fastness of the colors, the fineness and fluency in the patterns, are the best examples of the period. In this study, in the historical process, the art of printing within the scope of Ottoman fabric art will be discussed and printed fabric samples will be examined in terms of technical, pattern and color features.

Anahtar Kelimeler

Wood Mold, Traditional Printing, Textile Printing, Printing

OSMANLI KUMAŞ SANATINDA AHŞAP KALIP BASKI TEKNİĞİ

Öz

Geleneksel basmacılık sanatı, desenlerin tahta kalıp, fırça ve kalem gibi araçlar yardımıyla boyaların kumaş üzerine basılarak ya da elle çizilerek aktarılması ve desenlendirilmesi işlemidir. Yazmacılık sanatı olarak da bilinen bu sanat, XVI. yüzyıldan sonra Osmanlı İmparatorluğu'nda geniş bir kullanım alanı bulmuştur.
İmparatorlıkta, düz kumaşları desenlendirmek için uygulanan kalıpla baskı tekniği; kaftan, yastık, yorgan yüzü, seccade, bohça, mendil, sofra altı, peşkir gibi pek çok üründe kullanılmıştır. En güzel örneklerine XVI, XVII, XVIII, ve XIX. yüzyıllarda rastlanılan baskılı kumaşlar, üstün nitelikleri ile sarayın tercih edilen eşyaları arasında yerini almış; kullanılan malzeme, renklerin haslığı, desenlerdeki incelik ve akıcılıkla döneminin en güzel örneklerini oluşturmuşlardır.
Bu çalışma ile tarihsel süreç içerisinde Osmanlı kumaş sanatı kapsamında basmacılık sanatı ele alınacak,baskılı kumaş örnekleri teknik, desen ve renk özellikleri açısından incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Ahşap kalıp, geleneksel baskı, tekstil baskı, yazmacılık

Kaynakça

• Acıpınar M, Çanlı İ, 2017. "Osmanlı Dönemi Batı Anadolu Boyahaneleri: İzmir Örneği ", II. Uluslararası Akdeniz Sanat Sempozyumu Bildirileri, 10-12 Mayıs 2017, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanlığı & Kültür -Sanat Araştırma ve Uygulama Merkezi (KÜSAM), s.152-162.
• Acıpınar M, 2019. " Üsküdar Basmahanesi ve Basmacı Esnafı: Üretim ve Organizasyon", Uluslararası Üsküdar Sempozyumu X 19-21 Ekim 2018 Bildiriler Cilt II, s. 109-132.
• Akbil P. F, 1970. Türk El Sanatlarından Örnekler. Akademi Yayınları, İstanbul.
• Aslanapa O, 1999. Türk Sanatı, Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Atasoy N., Denny W. B., Mackie L. W., Tezcan H, 2001. İpek Osmanlı Dokuma Sanatı, TEB İletişim ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul.
• Barışta Ö, 1998. Türk El Sanatları. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Belge M, 2008. Osmanlı ‘da Kurumlar ve Kültür. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Görgünay N, Kutlu M, 1984. "Elazığ’da Çit Basma Ve Çitçilik Tahta Kalıpla Kumaş Baskısı", I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri, İzmir.
• Kars Z, 1984. “Bartın’da Yazma Basmacılığı”, 1. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri, İzmir.
• Kaya R, 1988. Türk Yazmacılık Sanatı, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Nutku Ö, 1984. "Onyedinci Yüzyılda Saray Kumaşları", 2. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri, 18-20 kasım 1982, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları No: 19, İzmir.
• Öz T., 1951. Türk Kumaş ve Kadifeleri, C.2, XVII-XVIII. Yüzyıl Kumaş Süslemesi, İstanbul. Özpulat F, 1985. “El Baskısında Ağaç Kalıplar”, 4. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri 21-24 Kasım 1984, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, No:25, İzmir.
• Sipahioğlu O, 1999. “Osmanlı Saray Kumaşlarından Seraser ‘in Vesikalarla Tanıtımı” , 2000’li yıllarda Türkiye’ de Geleneksel Türk El Sanatlarının Sanatsal, Tasarımsal ve Ekonomik Boyutu, Sempozyum Bildirileri, Ankara.
• Tezcan H, 1993. Atlaslar Atlası Pamuklu, Yün ve İpek Kumaş Koleksiyonu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Tezel Z, 2009. “Yazmacılık Sanatında Desenleme Teknikleri (Kalıp Tekniğiyle Ağaç Baskı Uygulama Örneği)”, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 25, s.27-40.
• Türker, K, 1996. Ağaç Baskı Tokat Yazmaları, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.