Özel Gereksinimli Çocuğu Olan Ebeveynlerin Restoran Tercihlerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 15, 35 - 45, 29.02.2024

Azem Filikçi

https://doi.org/10.30520/tjsosci.1425540

Öz

Bu çalışmada özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin restoran tercihlerine ilişkin görüşleri incelenmiştir. Bu çalışma ile özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin restoranda veya dışarda yemek yeme tercihlerine ilişkin neler yaşadıkları belirlenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum araştırması tercih edilmiştir. 14 Ocak 2024 – 16 Ocak 2024 tarihleri arasında Mersin’de yaşayan 4–17 yaş arası özel gereksinimli çocuğu olan 8 ebeveyn ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmada elde edilen verilere nitel araştırma analiz tekniklerinden içerik analizi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlardan özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerden daha çok annelerin görüşmeye katılım sağladığı görülmektedir. Özel gereksinimli çocukların cinsiyet olarak daha çok kız çocuklarının olduğu ve özel gereksinimlilik durumunun daha çok fiziksel olduğu görülmektedir. Ebeveynler ve özel gereksinimli çocuklarının restorana hiç gitmeme durumunun daha fazla olduğu görülmektedir. Genel olarak görüşme sonrası özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin yiyecek- içecek işletmelerinde sıkıntılar yaşadığı görülmektedir. Bu bulgulardan hareketle özel gereksinimli çocuklar ve ebeveynlerinin yiyecek içecek işletmelerinde toplumdaki diğer normal bireylerle aynı deneyimleri yaşama hakkının olduğu göz ardı edilmemesi gereken bir gerçek olduğu söylenebilir. Yiyecek-içecek işletmelerinde özel gereksinimli çocuklar ve ailelerine uygun şekilde düzenlemeler yapılması gerektiği ve restoranların gerekli hizmet unsurlarına sahip olması gerektiği önerilmektedir. Çalışmalarda daha fazla özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlere ulaşılarak ülke genelinde daha ayrıntılı bir çalışma yapılarak, farklı faktörler ve sorunlar tespit edilip çözüm için öneriler sunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Özel Gereksinimlilik, Özel Gereksinimli Çocuk, Restoran Tercihleri, Özel Gereksinimli Çocuklu Aileler, Dışarda Yemek Yemede Zorluklar

Investigation Of The Opinions Of Parents With Disabled Children On Restaurant Preferences

Öz

In this study, the opinions of parents with disabled children regarding their restaurant preferences were examined. This study determined what parents of disabled children experienced regarding their preferences for eating at restaurants or outside. Case research, one of the qualitative research methods, was preferred in the study. An interview was held with 8 parents of disabled children between the ages of 4-17 living in Mersin between January 14, 2024 and January 16, 2024. Content analysis, one of the qualitative research analysis techniques, was applied to the data obtained in the study. From the results obtained, it can be seen that more mothers participated in the interview than parents of disabled children. It is seen that disabled children are mostly girls and their disability is mostly physical. It seems that parents and their disabled children are more likely to never go to a restaurant. In general, after the interview, it is seen that parents with disabled children experience difficulties in food and beverage establishments. Based on these findings, it can be said that it is a fact that should not be ignored that disabled children and their parents have the right to have the same experiences as other normal individuals in society in food and beverage establishments. It is suggested that appropriate arrangements should be made for disabled children and their families in food and beverage establishments and that restaurants should have the necessary service elements. By reaching more parents of disabled children, a more detailed study can be conducted across the country, different factors and problems can be identified and suggestions for solutions can be offered.

Anahtar Kelimeler

Disability, Disabled Child, Restaurant Preferences, Families with Disabled Children, Difficulties Eating Out

Kaynakça

• Abberley, P. (1987). The Concept of Oppression and The Development of a Social Theory of Disability. Disability, Handicap and Society, 2(1), 5-19.
• Aksakal, E. (2016). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Sosyal Sorunlari ve Beklentileri: Düzce-Yiğilca Örneği. Yüksek lisans tezi. Abant İzzel Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Amanda, H. A. (2003). Accessibility and Attitudinal Barriers Encountered in Sectors of Travel and Tourism by Travelers Who Have Disabilities. The Faculty of Graduate School University of Missouri Columbia.
• Anonim. (2019). Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete No:30692. 13.01.2024 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220-1.htm adresinden erişildi.
• Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu. (2004). Türkiye özürlüler araştırması 2002, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Bekci, B. (2012). Fiziksel Engelli Kullanicilar İçin En Uygun Ulaşim Akslarının Erişebilirlik Açıdan İrdelenmesi: Bartin Kenti Örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14(1. Special Issue), 26-36.
• Böke, K. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bulgan, G. ve Ergençiçeği, A. (2021). Engelli Bireylerin Restoranlarda Yaşadıkları Erişim Sorunları: Isparta İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), 46-64.
• Burcu, E. (2015). Türkiye’de Yeni Bir Alan: ‘Engellilik Sosyolojisi’ ve Gelişimi. Sosyoloji Konferansları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Burnett, J. ve Baker H. B. (2001). Assessing the Travel Related Behaviors of The Mobility Disabled Consumer. Journal of Travel Research, 40(1), 4-11.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cavkaytar, A., Melekoğlu, M. ve Yıldız, G. (2014). Geçmişten Günümüze Özel Gereksinimli Olma ve Zihin Yetersizliği: Dünya’da ve Türkiye’de Kavramların Evrimi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Eğitim Özel Sayısı, 111-122.
• Çağlar, S. (2012). Engellilerin Erişebilirlik Hakkı ve Türkiye’de Erişebilirlikleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(2), 541-598.
• Çitil, M. ve Doğan, İ. (2019). Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Yapısı ve Toplumsal İlişkilerinin Belirlenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(43), 61-108.
• Çizel, B., Sönmez, N. ve Akıncı, Z (2012). Antalya’da Engelli Turizmin Gelişmesi İçin Arz ve Talep Üzerine Bir Araştırma. Akdeniz Üniversitesi Proje Geliştirme, Uygulama ve Araştırma Merkezi (APGEM), Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı, Antalya.
• Davey, L. (1991). The Application of Case Study Evaluations. ERIC/TM Digest.
• Demirbilek, M. (2013). Zihinsel Engelli Bireylerin ve Ailelerinin Gereksinimleri. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 7(3), 58 – 65.
• Denzin, N. K. ve Lincoln, Y. S. (1994). Handbook of Qualitative Research. Thousand Oas, CA: Sage Publications.
• Dowling, M. ve Dolan, L. (2001). Families With Children with Disabilities Inequalities and The Social Model. Disability & Society, 16(1), 21-35.
• Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. (2022). 13.01.2024 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/98625/eyhgm_istatistik_bulteni_ocak_2022.pdf adresinden erişildi.
• Eripek, S. (2002). Özel Eğitim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Gökbay, İ. Z., Ergen, A. ve Özdemir, N. (2011). Engelli Bireylerin İstihdamına Yönelik Bir Vaka Çalışması: Engelsiz Eğitim. Öneri Dergisi, 9(36), 1 – 8.
• Güldemir, O. ve Saatçi, G. (2014). Parmaklarin Okuduğu Menü: Braille Alfabesi ile Bir Model Önerisi. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, (2), 20-32.
• Güngör, F. ve Güneş, G. (2012). Dünya'daki Gelişmeler Paralelinde Türkiye'de Değişen Özürlülük Politikaları. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3).
• Kastenholz, E., Eusébio, C. ve Figueiredo, E. (2015). Contributions of Tourism to Social Inclusion of Persons with Disability. Disability & Society, 30(8), 1267-1273.
• Kaya, H. (2015). Engelli İnsanın Hakları. Ankara: Liberte Yayınları.
• Keskin, T. (2019). Engelli Bireylerin Yiyecek İçecek İşletmelerinde Yaşadıkları Sorunlar. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kozak, M. (2018). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım İlkeleri. İstanbul: Detay Yayıncılık.
• Larson, E. (2006). Caregiving and Autism: How Does Children's Propensity for Routinization Influence Participation in Family Activities? Occupation, Participation and Health, 26(2), 69-79.
• Lustig, D. ve Akey. T. (1999) Adaptation in Families with Adult Children with Mental Retardation: Impact of Family Strengths and Appraisal. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 34(3), 260-270.
• MacRae, H. (1999). Managing Courtesy Stigma: The Case of Alzheimer’s Disease. Sociology of Health & Illness, 21(1), 54-70.
• Mason, M. ve Pavia, T. (2006). When the Family System Includes Disability: Adaptation in the Marketplace, Roles and Identity. Journal of Marketing Management, 22(9-10), 1009-1030.
• McPherson, M. ve Arango, P. (1998). A New Definition of Children with Special Health Care Needs. Pediatrics, 102(1), 137-140.
• Orhan, S. ve Özkan, E. (2020). Engelli Kadın Omak. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 1-19.
• Özgür Göde, M. ve Önçel, S. (2016). Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Engellilere Yönelik Düzenlemelerin İncelenmesi: Eskişehir Örneği. Alanya İsletme Fakültesi Dergisi, 8(2).
• Öztürk, M. (2011). Türkiye’de Engelli Gerçeği. İstanbul: Ajans Vista Matbaacılık.
• Özyürek, M. (2000). Bireysel Farklılığa Psikoloji Yaklaşımlarıyla Bakış. Ankara: Karatepe Yayınları.
• Pavia, T. M. ve Mason, M. J. (2012). Inclusion, Exclusion and Identity in The Consumption of Families Living with Childhood Disability. Consumption Markets & Culture, 15(1), 87-115.
• Seyyar, A. ve Y. Genç (2010). Sosyal Hizmet Terimleri (Ansiklopedik Sosyal Pedagojik Çalışma Sözlüğü). Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Stone, P. J., Dunphy, D. C., Marshall, S. S. (1966). The General Inquirer: A Computer Approach to Content Analysis. Massachusetts: The M.I.T. Press.
• Subaşıoğlu, F. (2000). Engellilerin İnternet’e Erişimi Üzerine. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 40(3-4), 203 – 21.
• Taylan, H. H. ve Barış, H. (2015). Romanlar ve Sosyal Dışlanma. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Türkmendağ, Z. (2015). Fiziksel Engelli Turistlerin Karşilaştiklari Fiziksel ve Tutumsal Engellerin Tekrar Ziyaret Etme Niyetlerine Etkileri. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ulutaşdemir, N. (2007). Engelli Çocukların Eğitimi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 119 – 131.
• Weber, R. P. (1989). Basic Content Analysis. London: Sage Publications.
• World Health Organization. (1980). International classification of impairments, disabilities, and handicaps: a manual of classification relating to the consequences of disease, published in accordance with resolution WHA29. 35 of the Twenty-ninth World Health Assembly, May 1976. World Health Organization.
• World Health Organization. (2001). Disability. 13.01.2024 tarihinde https://www.who.int/health-topics/disability# adresinden erişildi.
• World Health Organization. (2011). World report on disability. 13.01.2024 tarihinde https://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report.pdf adresinden erişildi.
• World Health Organization. (2023). Disability. 13.01.2024 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health adresinden erişildi.
• Yau, M. K. S., McKercher, B. ve Packer, T. L. (2004). Traveling with a Disability: More Than an Access Issue. Annals of Tourism Research, 31(4), 946-960.
• Yörük, Ü.K. (2003). Turizm Yapılarının Tasarımında Özürlü Etmeninin İrdelenmesi. İstanbul, Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Zengin, B. ve Eryılmaz, B. (2013). Bodrum Destinasyonunda Engelli Turizm Pazarının Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (11).