Tasarlama Eyleminin Dijital Ekosistem Düzeyinde İrdelenmesi ve Biyomimetik Arakesitte Süreç Odaklı İç Mimari Tasarım Yöntemi Önerisi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 18, 157 - 174, 30.09.2025

Emre Pınar , Tunç Aslan Tülücü

https://doi.org/10.30520/tjsosci.1749883

Öz

Bu çalışma, tasarım kavramının teorik ve pratik boyutlarını bütüncül bir yaklaşımla ele alarak, biyomimetik tasarım, ekosistem temelli yaklaşımlar ve yenilikçi tasarım stratejileri üzerine kapsamlı bir değerlendirme sunmaktadır. Öncelikle, geleneksel tasarım anlayışının tarihsel gelişimi ve temel prensipleri irdelenmiş; estetik ile işlevsellik arasındaki denge konusu teorik çerçevede incelenmiştir. Ardından, biyomimetik tasarım kavramı detaylandırılarak doğanın mühendislik ve tasarım alanlarına ilham kaynağı olma potansiyeli analiz edilmiştir. Biyomimetik tasarım seviyeleri, doğal ekosistem prensipleri ile karşılaştırmalı olarak ele alınmış; bu seviyelerin dijital ortamlara ve tasarım süreçlerine entegrasyonu üzerine odaklanılmıştır. Özellikle ekosistem düzeyinde, tasarım sürecinin doğrusal bir yapıdan ziyade döngüsel ve geri beslemeli bir yapıya sahip olduğu ortaya konulmuş, çok aktörlü etkileşimlerin ve bilgi paylaşımının süreç üzerindeki dönüştürücü etkileri tartışılmıştır. Ayrıca, iç mimari tasarım ekosisteminin dijital altyapısının oluşturulması ve bu altyapının tasarım süreçlerine olan katkıları değerlendirilmiştir. Dijital platformlar aracılığıyla kullanıcı, tasarımcı ve diğer paydaşlar arasındaki iletişimin güçlendirilmesi, veri analitiği ve yapay zekâ destekli karar mekanizmaları ile sürecin daha verimli ve esnek biçimde yeniden tanımlanabileceği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Biyomimetik , Ekosistem , Tasarım , İç Mimarlık , Algoritma

Kaynakça

• Akçaova, A. (2025). Teknik resim dersi uygulama yönteminin öğrenci performansına etkisi: selçuk üniversitesi iç mimarlık bölümü örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 56, 278-289. https://doi.org/10.52642/susbed.1617600
• Akman, Y., Ketenoğlu, O., Kurt, L. & Yiğit, N. (2012). Ekolojik Sentez. Palme Yayıncılık.
• Arslan Muhacir, E. S. (2014). Ekosistem Servisleri Kapsamında Kırsal Turizm Alternatiflerinin Değerlendirilmesi: Ankara-Haymana İlçesi Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
• Baumeister, D., Zari, M. P., & Hayes, S. (2020). Biomimicry: An opportunity for buildings to relate to place. In Ecologies Design (pp. 85-95). Routledge.
• Benyus, J. M. (1997). Biomimicry: Innovation inspired by nature. New York: William Morrow & Co.
• Bhushan, B. (2009) Biomimetics: Lessons from Nature—An Overview. Philosophical Transactions of the Royal Society: A Mathematical Physical and Engineering Sciences, 367, 1445-1486.
• Cohen, I. B. (1969). Hypotheses in Newton’s philosophy. In Boston Studies in the Philosophy of Science: Proceedings of the Boston Colloquium for the Philosophy of Science 1966/1968 (pp. 304-326). Dordrecht: Springer
• Çepel, N. (1992). Doğa-Çevre-Ekoloji ve İnsanlığın Ekolojik Sorunları. Altın Kitaplar Yayınevi.
• Çepel, N. (1995). Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüğü Türkçe-Almanca İngilizce. Tema Vakfı Yayınları.
• Çepel, N. (2006). Ekoloji, Doğal Yaşam Dünyaları ve İnsan. Palme Yayıncılık. Dodsworth, S., & Anderson, S. (2015). The fundamentals of interior design. Bloomsbury Publishing.
• Duerk, D. P. (1993). Architectural programming: Information management for design. Van Nostrand Reinhold.
• Dündar, S.K. (2020), Teknoloji doğal yaşantının bir uzantısıdır. https://haberuskudar.com/dr-ogr-uyesi-sadi-kerim- dundar-teknoloji-dogal-yasantinin-bir-uzantisidir (Erişim Tarihi: 03.12.2023)
• Eskicioğlu, S., & Öztürk, Ö. B. (2020). Tasarlama Eyleminin İç Mekan Tasarımı Özelinde Algoritmalar İle İlişkisi Ve Yapay Zekalı İç Mekan Tasarlayıcılarının Var Edilme Süreci. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 10(4), 546-554.
• Evrendilek, F. (2004). Ekolojik Sistemlerin Analizi, Yönetimi ve Modellenmesi. Papatya Yayıncılık.
• Ertürk, Z. (1981). Mimari Tasarlama; Süreçler, Görsel Modeller ve Teknikler Açısından Bir İnceleme. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Trabzon.
• Fisch, M. (2017). The Nature of Biomimicry: Toward a Novel Technological Culture. Science, Technology, & Human Values, 1-27.
• Friedow, B. (2012). An evidence based design guide for interior designers. İç Mekân Tasarımı Programı Tezi. University of Nebraska.
• Görür, G. (2007). Genel Ekoloji. Nobel Yayıncılık. Hutchinson G.E. (1948). Circular causal systems in ecology. Ann. N. Y. Acad. Sci. Koenig H.E, Tummala R.L. (1972). Principles of ecosystem design and management. IEEE Trans. Syst. Man Cybern. Muller, F. (2000). Handbook of ecosystem theories and management. CRC Press. İnceoğlu, N. (1982). Mimarlıkta Bina Planlama Olgusu. Profesörlük Tezi,İTÜ, İstanbul.
• İnceoğlu, N., İnceoğlu, M. (2004). Mimarlıkta Söylem, Kuram ve Uygulama. İstanbul: Tasarım Yayın Grubu.
• Odum HT. (1962). Man and the ecosystem. Proceedings of the Lockwood Conference on the Suburban Forest and Ecology PE Waggoner, JD Ovington 57–75 New Haven, CT: United Print. Serv. Inc.
• Odum HT. (1951). The stability of the world strontium cycle. Science 114:407–11 Odum E. (1969). The strategy of ecosystem development. Science 164:3877262–70 Odum, E. P. (1963). Ecology. Holt, Rinehart and Winston, ABD.
• Odum, E. P. (1969). The strategy of ecosystem devolopment. Journal of Science New Series, 164, 262-270.
• Odum, E. P. & Barrett, G. W. (2008). Ekolojinin Temel İlkeleri. Palme Yayıncılık, Ankara.
• Preiser, W. F. (2015). 18. Design Innovation and the Challenge of Change. Design Intervention (Routledge Revivals): Toward a More Humane Architecture, 335.
• Sanoff, H. (2016). Integrating Programming, Evaluation and Participation in Design (Routledge Revivals): A Theory Z Approach. Routledge.
• Uğurlu, F. Y. (1973). Cost and design. Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Ankara.
• Uğurlu, F. Y. (2004). Malzeme-İnsan-Mekan: Yeni Yapı Malzemeleri Tasarımında Karar Vermeyi Etkileyen Faktörler. Cankaya University Journal of Arts and Sciences, 1(1).
• Power, A. G. (2010). Ecosystem services and agriculture: tradeoffs and synergies. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 365, 2959–2971. doi:https://doi.org/10.1098/rstb.2010.0143
• Pawlyn, M. (2011). Biomimicry in Architecture. RIBA Publishing.
• Ranganathan, J., Munasinghe, M. & Irwin, F. (2008). Policies for Sustainable Governance of Global Ecosystem Services. World Resources Institute Press.
• Vincent, J. F., Bogatyreva, O. A., Bogatyrev, N. R., Bowyer, A., & Pahl, A. K. (2006). Biomimetics: its practice and theory. Journal of the Royal Society Interface, 3(9), 471-482.
• Tansley, A. G. (1925). Elements of plant biology. George Allen & Unwin Limited. Wallace, K. J. (2007). Classification of ecosystem services: Problems and solutions. Journal of Biological Conservation, 137, 235-246. doi:10.1016/J.BIOCON.2007.07.015.
• Yeang, K. (2012). Ekotasarım. YEM Yayın, Istanbul.
• Yedekçi, G. (2015). Doğayla Tasarlamak: Biyomimikri ve Geleceğin Mimarlığı. Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi.
• Zari, M. P. (2007). Biomimetic approaches to architectural design for increased sustainability. In The SB07 NZ sustainable building conference (No. 033).