Almanya ve Türkiye'de Yaşayan Evsizlerin Kültürel Deneyimleri

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 19 - 38, 05.02.2023

Helin Hazal Çakmak , Gökhan Gökgöz

Öz

Modernitenin başlangıcından bu yana toplumsal öznelerin yaşadığı ekonomik sorunlar yanında varoluşsal gerilimler bir vakıa olarak evsizlik kavramını beraberinde getirmiştir. Nitekim ilk planda yalnızca ekonomik unsurların bir sonucu gibi görülse de buna ek olarak kültürel bazı değişkenlerin evsizlik deneyimi üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Kapitalizmle eklemlenme düzeyi ve/veya biçimi yanında toplumsal dayanışma ağları, ev mekanına yüklenen sembolik anlam, devlet tasavvurunun toplumla kurduğu kadim ilişki gibi unsurlar, evsizlik deneyiminin içinde mevcut ve dışarıdan atılan ilk bakışta görülemeyecek dinamiklerin olduğunu akla getirmektedir. Nitekim bu çalışma kapsamında İstanbul ve Bonn kent mekânını deneyimleyen evsizlerle yapılacak derinlemesine görüşmeler ile konunun hem ekonomi-politik ve kültürel içerimleri ortaya koyulabilecek hem de Türkiye ve Almanya örneğinde karşılaştırmalı bir okuma yapılmıştır. İstanbul ve Bonn kent mekânında yaşayan “evsiz” bireylerin kültürel deneyimleri ve simgesel anlam haritalarını keşfedici bir araştırma yöntemi ile betimlemeyi amaçlayan bu araştırma bir çıkış noktası olarak, bireylerin gündelik hayatlarında yaşadıkları psikolojik boşluk halinin ve/veya travmatik gerilimlerin, diğer tüm değer hiyerarşisi ve anlam kütüphanesi ile birlikte evsizliği beslediğini düşünmektedir. Evsiz bireylerin anlam dünyaları göz önüne alındığında; yaşadıkları bu halin barınma sorunu değil barınamama, toplumla bir arada yaşayamama sorunu olduğu gözlemlenmiştir. Nitekim evsizlik ekonomik yoksulluğun ötesinde kişilerin içinde yaşadığı, içselleştirdiği, başa çıkmak için çeşitli yollar aradığı, toplumsal bir sorundur.

Anahtar Kelimeler

evsizlik, homelessness, homeless, kültür, deneyim, yoksulluk

Kaynakça

• Bachelard G. (2018), Mekânın Poetikası, Alp Tümertekin, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Buğra A. ve Keyder Ç. (2003), Yeni Yoksulluk ve Türkiye’nin Değişen Refah Rejimi, Ankara: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı.
• Giddens A. (2013), Sosyoloji, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Goldberg, J. (1999), “A Short Term Approach to Intervention With Homeless Mothers: A Role for Clinicians in Homeless Shelters.
• Families in Society”, The Journal of Contemporary Social Services, 80(2).
• Işıkhan, V. (2002). Kentlerin Gölgesinde Yaşayan Evsizler. Ankara: Kardelen Ofset.
• İlhan N. ve Ergün A. (2010), “Evsizler ve Toplum Sağlığı”, Aile ve Toplum, 11(5), 79-90.
• Küçük M. (2014), Kent Yoksulluğu ve Evsizlik (İstanbul-Zeytinburnu Spor Kompleksi Barınma Evi Örneği), Yüksek Lisans Tezi.
• Levinson D. ve Ross M. (2007), Homelessness Handbook, Massachusetts: Berkshire Publishing.
• Madanipour A. (2007), Social Exclusion and Space, The City Reader, eds. Richard T. LeGates ve Frederic Stout, London: Routledge.
• Marshall H. T. (2000), Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar, çev. Ayhan Kaya, Ankara: Gündoğdu Yayınları.
• McNaughton, C. (2008), Transitions Through Homelessness Lives on the Edge. New York: Palgrave Macmillan.
• Meneviş B. (2006), Evsizler, Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı ve Türk Ulusal Ajansı. Özdemir U. (2010), Evsizlik ve Evsizlere Genel Bir Bakış, Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2). Simmel G. (2009), Bireysellik ve Kültür, İstanbul: Metis Yayınları
• Türkcan S. ve Türkcan A. (1996), Psikiyatri ve Evsizlik: Bir gözden geçirme çalışması. Düşünen Adam, 9(4).