Gösterişe Yönelik Tüketim Kavramının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 159 - 172, 05.02.2023

Duygu Uludağ , Melis Soyer

Öz

Ekonominin oluşumunun temel unsurlarından birisi, bireylerin birbiriyle karşılıklı olarak alışveriş eylemi içerisinde olmalarıdır. Alışveriş eylemleri, tüketimi dolayısıyla da üretimi zorunlu hale getirmektedir. Tüketim toplumlarının oluşmasıyla birlikte toplumsal ortak özelliklerin de birbirinden farklılaşması durumu söz konusudur. Tüketim olgusu artık ihtiyaçtan kaynaklanan bir zorunluluk olmaktan ziyade kültürel bir prestij ve statü simgesi haline dönüşmüştür. Tüketici davranışları, küresel olarak birçok ekonomik aktörü olumlu ya da olumsuz şekilde etkileyen konumdadır. Post modern dönem ile birlikte değişen tüketici davranışlarını anlayabilmek, işletmeler için önemli bir rekabet avantajı sağlamak ile beraber üretim şekillerini ve pazarlama stratejilerini oluşturmada kayda değer aksiyonlar alınmasına yardımcı olacaktır. Tüketim kültürünün içerisinde bulunan kavramlardan bir tanesi de gösterişe yönelik yapılan tüketim şeklidir. Gösterişçi tüketim ile birlikte statü ve prestij kazanma davranış şekilleri ortaya çıkmaktadır. Gösterişe yönelik tüketimdeki değişkenlerin doğru şekilde kavranması ve araştırılması geleceğe yönelik küresel tüketici davranışlarının anlaşılması için önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada öncelikle tüketim kavramının tanımı yapılarak, tüketimin ilişkili olduğu ve etkilendiği olgular incelenmiştir. Yapılan literatür taraması neticesinde, gösterişçi tüketimin ortaya çıkışı ve güncel olarak toplumsal değerlere olan etkilerinin üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

tüketici davranışları, gösterişçi tüketim, Thorstein Veblen

Analysis of the Concept of Conspicuous Consumption

Öz

One of the basic elements of the formation of the economy is the mutual exchange of individuals with each other. Shopping actions necessitate consumption and therefore production. With the formation of consumer societies, there is a differentiation of social common characteristics from each other. The phenomenon of consumption has now turned into a cultural symbol of prestige and status, rather than a necessity arising from necessity. Consumer behavior is in a position to affect many economic actors globally, either positively or negatively. Understanding the changing consumer behavior with the post-modern period will provide an important competitive advantage for businesses, as well as helping to take significant actions in creating production styles and marketing strategies. One of the concepts in the consumption culture is the consumption style for showing off. With conspicuous consumption, behavior patterns of gaining status and prestige emerge. Accurately understanding and investigating the variables in conspicuous consumption plays an important role in understanding global consumer behavior for the future. In this study, firstly, the definition of the concept of consumption was made and the cases related to and affected by consumption were examined. As a result of the literature review, the emergence of conspicuous consumption and its current effects on social values are emphasized

Anahtar Kelimeler

consumer behavior, conspicuous consumption, Thorstein Veblen

Kaynakça

• Althusser, L. (2015). İdeoloji ve devletin i̇deolojik aygıtları. Çev., Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Amaldoss, W. ve Jain, S. (2005). Princing of conspicuous goods: Competitive analysis of social effects, Journal of marketing research, 42(1), 30-42.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim toplumu. Çev., Hazal Deliçaylı ve Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Bocock, R. (2005), Tüketim, Çev., İrem Kutluk, 2. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Brailovskaia, J., ve Margraf, J. (2017). Facebook addiction disorder (FAD) among German students a longitudinal approach. PloS one, 12(12).
• Carroll, A. B. (1991). The pyramid of corporate social responsibility: Toward the moral management of organizational stakeholders. Business horizons, 34(4), 39-48.
• Carroll, A. B., & Shabana, K. M. (2010). The business case for corporate social responsibility: A review of concepts, research and practice. International journal of management reviews, 12(1), 85-105.
• Çetin, M. (2019). Restoran tercihinde gösterişçi tüketim eğilimi. Turizm akademik dergisi, 6(2), 227-238.
• Chadhuri, H. R. ve Majumdar, S. (2006). Of diamonds and desires: Understanding conspicuous consumption from a contemporary marketing perspective. Academy of marketing science review, (11), 1-18.
• Dal, N. E., Korkmaz, İ., ve YALÇIN, M. (2018). Sosyal uyum ve materyalizm etkisinde gösteriş tüketimine bir bakış. Uluslararası iktisadi ve idari incelemeler dergisi, 69-84.
• Dağtaş, B. ve Dağtaş E. (2009). Medya, tüketim kültürü ve yaşam tarzları. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Deaton, A. (1997). The analysis of household surveys: a microeconometric approach to development policy. World Bank Publications.
• Demirezen, İ. (2015). Tüketim toplumu ve din (1. Baskı). İstanbul: Dem Yayınları
• Elkington, J. (1997). The triple bottom line. Environmental management: Readings and cases, 2, 49-66.
• Erdoğan, M. (2016). Lüks tüketim, materyalizm, sosyo-ekonomik statü ve dini değerler (1. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve tüketim kültürü. Çev., Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fırat, A. F. ve Venkatesh, A. (1993). Postmodernity: The age of marketing. international journal of research in marketing, 10, 227- 249.
• Habermas, J. (1994). Modernlik: Tamamlanmamış bir proje. Çev., Gülengül Naliş, Dumrul Sabuncuoğlu ve Deniz Erksan. İstanbul: Kıyı Yayınları.
• Heaney, J. G., Goldsmith, R. E. ve Jusoh W. J. W. (2005). Status consumption among Malaysion consumers: exploring its relationships with materialism and attention to social comparison information, Journal of international consumer marketing, 17(4), 83-98.
• Hız, G. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde gösterişçi tüketim: Türkiye ile ilgili bir araştırma (Muğla örneği). Doktora Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Iggers, G. G. (2000). Bilimsel nesnellikten postmodernizme yirminci yüzyılda tarih yazımı. Çev., Gül Çağalı Güven. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Karaca, Y. (2010). Reklamlarda kadın imgesi ve tüketim kültürü oluşturmadaki rolü: Ulusal televizyon reklamlarına ilişkin bir uygulama. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Kasser, T. E., ve Kanner, A. D. (2004). Psychology and consumer culture: The struggle for a good life in a materialistic world. American psychological association.
• Kula, N. (2012). TV dizileri yoluyla yeniden üretilen tüketim kültürü. Tarih kültür ve sanat araştırmaları dergisi, 1 (4), 507-530.
• Odabaşı, Y. (2013). Tüketim kültürü: Yetinen toplumdan tüketen topluma. İstanbul: Sistem Yayıncılık.

• Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R. ve Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in human behavior, 29. 1841-1848.
• Quliyev, O. (2012). Gösteriş tüketimi ve tüketim tarzlarının incelenmesi: Azerbaycan örneği. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Sabuncuoğlu, A. (2015). Sosyal medyanın bir gösteriş tüketimi mecrası olarak kullanımı. İletişim çalışmaları, 369-380.
• Sarıöz, Y. (2005). Aylak sınıfın teorisi, Ekonomik yaklaşım, 16(55), 125- 130.
• Schor, J. B. (2014). Born to buy: The commercialized child and the new consumer cult. Simon and Schuster.
• Stern, N. (2007). The economics of climate change: The Stern review. Cambridge University press.
• Sundie, J. M., Kenrick, D. T., Griskevicius, V., Tybur, J. M., Cialdini, R. B. ve Miller, G.F. (2007). Blatant benevolence and conspicuous consumption: when romantic motives elicit strategic costly signals, Journal of personality and social psychology, 93(1), 85-102.
• Terzi, H. (2016). Postmodern çağda müslüman tüketicilerin gösterişçi tüketim davranışları üzerine mukayeseli bir çalışma. Journal of history culture and art research, 5(2), 133-148.
• Thoumrungroje, A. (2014). The influence of social media intensity and EWOM on conspicuous consumption. Procedia-Social and behavioral sciences, 148, 7-15.
• Tunç, M. (2017). Diyarbakır'da gösterişçi tüketim davranış kalıpları ve eğilimleri. E-Şarkıyat ilmi araştırmalar dergisi, 9(1), 412-432.
• Veblen, T. (1995). Aylak Sınıf. Çev., İnci User. İstanbul: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası.
• Zorlu, A. (2006). Üretim kapitalizminden, tüketim kapitalizmine doğru, üretim ve tüketim teorileri. Ankara: Glocal Yayınları.