Modernism from Ottoman-Turkish Modernization to the Republic

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 11 - 24, 30.01.2024

Gökhan Ak

Öz

World modernization history and modern age; It has been the history and era of conflict, clashes and conflicts. This conflict is basically between the 'old' and the 'new'; In other words, this history and era is the battle of the superstitious and fatalistic tradition and the contemporary. Modernity will inevitably permeate every part of life. Therefore, religion-based tradition, sanctified tradition and traditionalized superstitions have been in direct conflict and conflict with modernity and modernization for centuries. The aim of this study is to reveal the main contexts of this modernism movement that reached the Republic, historically, socially and politically, by examining the foundations of Ottoman-Turkish modernization that started with the 1699 Treaty of Karlowitz. As a matter of fact, the modernization of Republican Turkey means being contemporary, secular, and secularism and modernity are its most significant, outstanding and distinctive features. For this reason, Ottoman-Turkish modernization has been a modernization movement open to development and progress from the very beginning, and has reached its highest point, the secular contemporary level, with the Republic of Turkey and Atatürk’s Revolutions and reforms. As a matter of fact, it is possible to see these rationality, rationality and developmental impulses, which are the origins of Turkish modernization, in its desire to constantly anticipate and adopt a social life that includes the requirements of the age and a social, political, economic and cultural characteristics compatible with them. Within the scope of the research methodology, this study adopted the qualitative research methodology, based on the deductive approach, and benefited from scientific research methods such as document analysis, content analysis, discourse analysis, grouping and comparison.

Anahtar Kelimeler

Modernization, Ottoman-Turkish modernization, Republic, modernism

Osmanlı-Türk Modernleşmesinden Cumhuriyet’e Modernizm

Öz

Dünya modernleşme tarihi ve modern çağ; çatışma, çarpışma ve uyuşmazlıkların tarihi ve çağı olmuştur. Bu çatışma, temel olarak ‘eski’ ile ‘yeni’ arasındadır; diğer bir deyişle, bu tarih ve çağ, -hurafeleşmiş ve kaderci- gelenek ile çağdaşın savaşıdır. Modernlik, kaçınılmaz olarak hayatın her parçasına yayılacaktır. Bu nedenle, özellikle din temelli gelenek, kutsallaştırılmış gelenek ve gelenekselleştirilmiş hurafeler, modernite ve modernleşme ile yüzyıllardır ve doğrudan çatışma ve çarpışma içerisindedir. Bu çalışmanın amacı, 1699 Karlofça Antlaşması ile başlayan Osmanlı-Türk modernleşmesinin temellerini irdeleyerek, Cumhuriyet’e varan bu modernizm hareketinin ana bağlamlarını tarihsel, sosyal ve siyasal olarak ortaya koymaktır. Nitekim Cumhuriyet Türkiye’si modernleşmesi çağa uygun, laik çağdaş olma demek olup, laiklik ve çağdaşlık onun en anlamlı, göze çarpan ve ayırt edici niteliğidir. Bu nedenle, Osmanlı-Türk modernleşmesi, en başından itibaren gelişme ve ilerlemeye açık bir çağdaşlaşma hareketi ola gelmiş olup, en üst noktası olan laik çağdaş seviyesine Türkiye Cumhuriyeti ve Atatürk Devrimleri ve reformları ile ulaşmıştır. Nitekim Türk modernleşmesinin kökenleri olan bu akılcılık, rasyonellik ve çağa uygun gelişme itkilerini de, onun devamlı olarak çağın gerekliliklerini ve onlarla uyumlu bir toplumsal, politik, ekonomik ve kültürel nitelikleri içeren toplumsal yaşamı öngörmesi ve benimseme arzusunda görmek mümkündür. Araştırmanın metodolojisi kapsamında bu çalışma, nitel (kalitatif) araştırma metodolojisini benimsemiş olup, tümdengelim yaklaşımını esas almış olup, doküman analizi, içerik analizi, söylem analizi, gruplandırma ve karşılaştırma gibi bilimsel araştırma yöntemlerinden yararlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Osmanlı-Türk modernleşmesi, Cumhuriyet, modernizm

Kaynakça

• Adanır, O. (2010). Eski Dünyaya Yeni Bir Bakış: Baudrillard, Berkes, Mauss ve Ülgener Üzerinden Kuramsal bir Deneme. Doğu Batı Yayınları.
• Berkes, N. (29 Ekim 1942). İlim Dünyasındaki Durumumuz. Yurt ve Dünya, 3(20), 271-275.
• Berkes, N. (1976). Asya Mektupları (Gezi, İzlenimler, Eleştiriler). Çağdaş Yayınları.
• Berkes, N. (Mart 1979). Komşunun Kaz Boyutlu Tavuğu. Sesimiz, 116, 3-4.
• Burak, B. (2012). Can Secularism Hinder Democracy? The Turkish Experiment. İnsan & Toplum, 2(4), 65-82. Cevizci, A. (2002). Aydınlanma Felsefesi. Ezgi Kitabevi.
• Çüçen, A. K. (2006). Batı Aydınlanmasının Düşünsel Kökenleri ve Eleştirisi. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi (Özel Sayı), 125, 25-34.
• Görgün, M. (2014). The Role of Turkish Theatre in the Process of Modernization in Turkey (1839-1946). Yayınlanmış Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Heper, M. (1973). Osmanlı-Türk Devletinde Bürokrasinin Siyasal Rolü: Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Açısından Bazı Gözlemler. Amme İdaresi Dergisi, 5(Temmuz), 29-40.
• Holt, R., & den Hond, F. (2013). Sapere Aude. Organization Studies, 34(11), 1587-1600. https://tr.wikipedia.org/wiki/Sapere_aude (Erişim tarihi: 11.12.2023).
• Kant, I. (1784). What is Enlightenment?. http://www.columbia.edu/acis/ets/CCREAD/ etscc/kant.html (Erişim tarihi: 11.11.2023).
• Kant, I. (2000). Aydınlanma Nedir? Sorusuna Yanıt (1784). Çev.: N. Bozkurt. Toplumbilim (Aydınlanma Özel Sayısı), 11(Temmuz), 17-21.
• Karakas, C. (2007). Turkey: Islam and Laicism Between the Interests of State, Politics, and Society (PRIF Reports No. 78), Trans.: K. Horn. Peace Research Institute Frankfurt Pubs.
• Kolbaşı, A. (2014). XIX. Yüzyıl Osmanlı Yenileşmesi ve Değişimi Üzerine Kavramsal Yaklaşım. M. A. Beyhan (Ed.), Nizam-ı Cedid Başlangıcının 220. Yılı Münasebetiyle Tarih Boyunca Yenileşme Hareketleri içinde (ss. 1-16). Kitabevi Yayınları.
• Kuran, E. (1964). Türk Ordusu ve Batılılaşma. Türk Kültürü, II/22, 11-13.
• Kuran, E. (1999). Osmanlı Türklerinin Batı’yı Algılamaları (1839’a Kadar). Türk Yurdu, 19-20(148-149), 37-40. Mardin, Ş. (2012). Türk Modernleşmesi Makaleler. M. Türköne & T. Önder (Ed.). İletişim.
• Raz, J. (1986). The Morality of Freedom. Clarendon Press.
• Şan, M. K. (2012). Baskıcı Bir Laiklik Modeli Olarak Türk Laikliğinin Anatomisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(2), 1-25.
• Weber, M. (2012). Ekonomi ve Toplum Cilt-1, Çev.: L. Boyacı. Yarın Yayınları.
• Zappa Play’s Zappa 1997 Concert Part 1, https://www.youtube.com/watch?v= P8Jz4UH2_8U (Erişim tarihi: 11.12.2023).
• Zariç, S. (2017). Tarihsel Kökeninden Ülkelere Göre Türlerine Aydınlanma Felsefesi (Çağı) ve Türkiye Cumhuriyeti. Süleyman Demirel Üniversitesi SBE Dergisi, 3(28), 33-54.