Science and Library in the Ancient Age

Yıl 2016, Cilt: 30 Sayı: 3, 365 - 397, 01.07.2016

Hasan Sacit Keseroğlu , Güler Demir

Öz

Science assumesits contemporary identity as a result of the stages of magic,religion and reason. The religious stage starts with the invention of writing and this stage leaves its place to reason with Thalesin Ancient Greece. Knowledge eludesfrom religious beliefs. Waysto reach accurate, reliable and realistic knowledge are sought, along with the answer for what knowledge is. Therefore, beginning of the science is taken into consideration together with science and philosophy. The purpose of this study isto approach knowledge and science of the ancient age in Mesopotamia, Egypt and Ancient Greece in general terms and to determine the relationship between the knowledge produced in those places and libraries established. The hypothesis has been determined as “Egypt and Mesopotamia at the starting point of the history of science and science, and libraries in Ancient Greece have developed parallelly to each other.” The scope of the study has been limited to Mesopotamia, Egypt and Ancient Greece; and Ancient Greece has been explained, with descriptive method, in the frame of the topics of Ionia, Athens, Hellenistic Period and Rome. Many archives and libraries have been established in the ancient age. The difference between an archive and a library has been mentioned first, and then, various libraries have been introduced such as Nineveh in Mesopotamia, Alexandria in Ancient Greece and many others in Egypt. It has been clearly distinguished that there had been a very tight relationship between knowledge production and library, especially with the Library of Alexandria.

Anahtar Kelimeler

Ancient age, history of science, knowledge, library, archive, clay tablet, Nineveh Library, Alexandria Library, Egypt libraries.

Antikçağda Bilim ve Kütüphane

Öz

Bilim, büyü, din ve akıl aşamaları sonucu çağdaş kimliğine kavuşur. Yazının bulunmasıyla din aşaması başlar ve Eski Yunanda Thales ile bu aşama yerini “akıl”a bırakır. Bilgi dinsel inançlardan sıyrılır. Bilginin ne olduğu yanında, doğru, güvenilir, gerçekçi bilgiye ulaşma yolları aranır. Bu nedenle bilimin başlangıcı felsefe ile birlikte ele alınır. Çalışmanın amacı, Antikçağ bilgisi ve bilimini Mezopotamya, Mısır ve Eski Yunan’da genel çizgilerle ele almak ve buralarda üretilen bilgilerle kurulmuş kütüphaneler arasındaki ilişkiyi kurmaktır. Hipotez ise “bilim tarihinin başlangıç noktasındaki Mısır ve Mezopotamya ile Eski Yunan’da bilim ve kütüphane birbirine koşut gelişmiştir” biçiminde belirlenmiştir. Çalışmanın kapsamı, Mezopotamya, Mısır, Eski Yunan ile sınırlandırılmış; Eski Yunan’a ilişkin kısım ise İyonya, Atina, Helenistik ve Roma dönemleri çerçevesinde kısaca betimleme yöntemiyle açıklanmıştır. Antikçağda kurulan pek çok arşiv ve kütüphaneden söz edilmeden önce arşiv ve kütüphane arasındaki ayırıma değinilerek, Mezopotamya’da Ninova, Eski Yunan’da İskenderiye, Mısır’da da birçok kütüphane tanıtılmıştır. Bilgi üretimi ile kütüphane arasında sıkı bir ilişki olduğu; özellikle İskenderiye Kütüphanesi ile belirgin biçimde öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antik çağ, bilim tarihi, bilgi, kütüphane, arşiv, kil tablet, Ninova Kütüphanesi, İskenderiye Kütüphanesi, Mısır kütüphaneleriAntik çağ, bilim tarihi, bilgi, kütüphane, arşiv, kil tablet, Ninova Kütüphanesi, İskenderiye Kütüphanesi, Mısır kütüphaneleri.

Kaynakça

• Adıvar, A.A. (1980). Bilim ve din (ilim ve din). İstanbul: Remzi.
• Ancient Egyptian institutions: The House of life (2009). Per-ankh: The House of Life. Erişim adresi: http://www.reshafim.org.il/ad/egypt/institutions/house_of_life.htm
• Arda, Z., Şahin, H. ve Büyükkol, S. (2013). İlkçağdan modernizme; bilim, sanat ve felsefe buluşmaları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 148-156.
• Aslıyüksek, M.K. (2013). Viyana'da İskenderiye izleri: Papirüs Müzesi. Türk Kütüphaneciliği, 27(3), 537-543.
• Barnes, J. (2004). Sokrates öncesi Yunan felsefesi, (H. Portakal, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Baysal,J. (1991).Kitap ve kütüphane tarihine giriş.İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
• Bernal, J.D. (2009). Tarihte bilim. Cilt 1. (T. Ok, Çev.). 2.bs. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Bernal, J.D. (1976). Bilimler tarihi. Cilt 1. (E. Marlalı, Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Berti, M. ve Costa, V. (2009). The ancient library of Alexandria. A model for classical scholarship in the age of million book libraries in CLIR Proceedings of the International Symposium on the Scaife Digital Library. Erişim adresi: http://www.perseus.tufts.edu/publications/BertiCosta_Alexandria_Kentucky.pdf
• Biddle, S.F. (1993). The ancient Kemetic Roots of Library and Information Science, Culture Keepers: Enlightening and Empowering Our Communities, Proceedings of the First National Conference of African American Librarians 4-6 Eylül 1992 içinde (ss. 246-266), Columbus, Ohio.
• Bonnard, A. (2013). Antik Yunan uygarlığı. Cilt III Euripides'ten İskenderiye'ye. (K. Kurtgözü, Çev.). İstanbul: Doğa Basın Yayın.
• Burkert, W. (2012). Yunan kültüründe Yakındoğu etkileri. (M. F. Yavuz, Çev.). İstanbul: İthaki.
• Campell, J. (2003). Mitolojinin gücü. (Z. Yaman, Çev.). İstanbul: Mediacat Yayıncılık.
• Cassirer, E. (2005). Bilgininfenomenolojisi. (M. Köktürk, Çev.). İstanbul: Hece Yayınları.
• Casson, L. (2002). Libraries in the ancient world. New Haven, Connecticut: Yale University Press.
• Ceran, B. (2008). Antik Mısır ve Eski Anadolu uygarlıklarında tıp, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,. T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı, Konya.
• Conner, C.D. (2012). Halkın bilim tarihi. (Z. Ç. Kanburoğlu, Çev.). Ankara: Tübitak.
• Çiftçi, M.K. (2010). EskiMısır dininde tanrı ve öte dünya inancı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı Dinler Tarihi Bilim Dalı, Konya.
• Fara, P. (2012). Bilim: Dörtbin yıllık tarih. (A. Babacan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Fincke, J.C. (2004). The Babvlonian texts of Nineveh: Report on the British Museum's Ashurbanipal Library Project, Archiv fir Orientfurschung, 50, 111-149. Erişim adresi: http://oracc.museum.upenn.edu/saao/knpp/downloads/fincke_afo50.pdf
• Finley, S. (2014). Celsus Library of Ephesus: the man and the city behind the famous façade. Libri, 64(3): 277-292.
• Fisce, J. (2010). Mitler ve mitleri yapanlar. (Ş. Duran, Çev.). İzmir: İlya.
• Glassner, J.-J. (2009). Eski Mezopotamya'da ilerleme, bilim ve bilginin kullanımı. (G. Kağnıcı, Çev.). Tarih İncelemeleri Dergisi, XXIV(2), 157-170.
• Gökberk, M. (1979). Felsefenin evrimi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Gökberk, M. (1983). Aydınlanma felsefesi, devrimler ve Atatürk. Çağdaş düşünce ışığında Atatürk. içinde (ss. 283-333). 2. bs. İstanbul: Dr. Nejat Eczacıbaşı Vakfı.
• Gökberk, M. (1985). Felsefe tarihi. 5. bs. İstanbul: Remzi.
• Grünberg, T. ve Grünberg, D. (2013). Bilim felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Gül, Y. (1998). Antik kentler: mitoloji, tarih, arkeoloji, etnografya, terminoloji. İzmir: Okullar Yayınevi.
• Hırçın, S. (1998). Çivi yazısı. İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü.
• İplikçioğlu, B. (1990). Eskiçağ tarihinin anahatları I, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Johnson, E.D. ve Harris, M. H. (1976). History of libraries in the western world, Metuchen, N. J.: The Scarecrow Press, Inc.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. 19. bs. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kerovpyan, K. (1997). Mitolojik Ermeni tarihi, İstanbul: Aras Yayıncılık.
• König, A. (2012). Library building under Nerva, Trajan and Hadrian., Working Papers on Nervan, Trajanic and Hadrianic Literature, Erişim adresi: http://arts.standrews.ac.uk/literaryinteractions/wp-content/uploads/2012/11/Library-Building-underNerva-Trajan-and-Hadrian5.pdf
• König, J., Oikonomopoulou, K. ve Woolf, G. (2013). Ancient libraries. New York: Cambridge University Press.
• Kramer, S.N. (2016). Sümerler. (Ö. Buze, Çev.). İstanbul: Kabalcı
• Kramer, S.N. (2001). Sümer mitolojisi. (H. Koyukans, Çev.). İstanbul: Kabalcı
• Kramer, S.N. (1990). Tarih Sümer'de başlar. (M. İ. Çığ, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Lerner, F. (1999). The story of libraries:from the invention of writing to the computer age. New York: Continuum.
• Levi-Strauss, C. (1984). Yaban düşünce. (T. Yücel). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları
• MacLeod, R. (2010). The Library of Alexandria: centre of learning in the ancient World. New York, USA: I. B. Tauris.
• Malinowski, B. (2016). Büyü, bilim ve din. İstanbul: Kabalcı.
• Malinowski, B. (2011). Vahşilerin cinsel yaşamı KuzeybatıMelanezya'da, İstanbul: Kabalcı.
• Menant, M.J. (2005). Asur araştırmaları: Ninova Sarayı Kütüphanesi . (V. İlmen, Çev.). İstanbul: Yaba Yayınları.
• Mason, S.F. (2001). Bilimler tarihi. (U. Daybelge, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Moles, A. (1993). Belirsizin bilimleri. (N. Bilgin, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Olson, R.G. (2010). Technology and science in ancient civilizations. Santa Barbara, CA, USA: ABCCLIO, LLC.
• Ong, W.J. (1995). Sözlü kültür yazılı kültür: sözün teknolojisi. (S. P. Banon, Çev.). İstanbul: Metis.
• Ortaylı, İ. (2006). İskenderiye Kütüphanesi . Türk Kütüphaneciliği, 20(1), 85-88.
• Pedersen, O. (1998). Archives and libraries in the Ancient Near East 1500-300 B.C. Bethesda, Maryland: CDL Press.
• Posner, E. (1972). Archives in the ancient world. Massachusetts: Harvard University Press.
• Rawski, C. H. (Yay. Haz.). (1973). Toward a theory of librarianship: papers in honor of Jesse Hauk Shera, Metuchen, N. J.: The Scarecrow Press, Inc.
• Ronan, C. (2003). Bilim tarihi. (E. İhsanoğlu ve F. Günergun, Çev.). Ankara: Tübitak.
• Rubin, R.E. (2010). Foundations of library and information science, 3. ed., New York: Neal-Schuman.
• Sarton, G. (1995). Antik bilim ve modern uygarlık. (M. Dosay ve R. Demir Çev.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Serageldin, İ. (2013). Ancient Alexandria and the dawn of medical science. Global Cardiology Science and Practice, 4(47): 1-10.
• Seters, J.V. (1997). In search of history: historiography in the ancient world and the origins of biblical history, Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns.
• Sümer, (1989). Babil, Assur kanunları ve Ammi-Şaduqafermanı. (M. Tosun ve .K. Yalvaç).40, Erişim adresi: http://www.cengizakyol.com/wp-content/uploads/2015/03/42-Sumer-Babil-AssurKanunlar%C4%B1.pdf
• Şenalp, L. (1957). Eskiçağlarda kütüphaneler. TürkKütüphaneciler Derneği Bülteni, 6(3), 40-44.
• TDK Büyük Türkçe Sözlük (t.y.). Drog. Erişim adresi: http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.a6fc5d8f0a1.34607960
• Taşkın, Z. (2011). İlkçağ uygarlıklarında kitap ve kütüphane: Efes Celsus Kütüphanesi. Türk Kütüphaneciliği, 25(1), 86-96.
• Topdemir, H. G. ve Unat, Y. (2008). Bilim tarihi. Ankara: Beta.
• Tunay, M.İ. (1970a). Dünyanın en eski kütüphanelerinden İskenderiye Kütüphanesi . Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 19(1), 25-26.
• Tunay, M.İ. (1970b). Efes Celsus Kütüphanesi. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 19(3), 186.
• Uluğbay, H. (2015). Kitap yasaklama üzerine düşünceler. Türk Kütüphaneciliği, 29(4), 707-717.
• Üreten, H. (2005). Onursal amaçlı kütüphane Celsus. Türk Kütüphaneciliği, 19(2), 255-260
• Vikipedi Özgür Ansiklopedi (2016). Hattuşaş, Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Hattu%C5%9Fa%C5%9F
• Ward, J.O. (2000). Alexandria and its medieval legacy: the book, the monk and the rose. The Library of Alexandria: centre of learning in the ancientworld (Roy M. MacLeod, ed.) içinde (ss. 163-179). Londra ve New York: I. B. Tauris.
• Webb, K. (2013). The house ofbooks: libraries and archives in Ancient Egypt. Libri, 63(1), 21-32.
• Wikipedia The Free Encyclopedia (2016). Reallexikon der Assyriologie, Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Reallexikon_der_Assyriologie
• Williams, D. (2004). Financial astrology: how to forecast business and the stock market, 4. Bs., Tempe, Arizona, USA: American Fededation ofAstrologers, Inc.
• Yıldırım, C. (2003). Bilim tarihi. 8. bs. İstanbul: Remzi.
• Yıldız, N. (2003). Antikçağ kütüphaneleri: kalıntılar ve edebi kaynaklar ışığında, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Yılmaz, B. (2013). İlkçağ Anadolu uygarlıklarında kütüphane/ arşiv kurumu. Anadolu Kütüphaneleri içinde (ss. 37-57). Ankara: T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.