The Institution of Library/Archive in the Context of Socio-Economic andCultural Structure of the Ancient Anatolian Civilizations

Yıl 2008, Cilt: 22 Sayı: 3, 351 - 376, 01.07.2008

Bülent Yılmaz

Öz

The aim of this study is to evaluate the institution of library and archive in Ancient Anatolia in the context of socio-economical and cultural structure. In this study, first the basic characteristics of the culture process of Ancient Anatolia were examined.Then, the institution of library and archive was explored mainly in the frameworkof the geographic, socio-economic and cultural structure. The survey method was used. It was concluded that the fundamental condition of existence of the institution of library and archive had been the high level of socio-economic growththat engendered the cultural development. While the institution of archive was one of the administrative units of the ancient cities, generally, library functionedchiefly as a means of social life spaces such as education, science, art, literature, culture, and religion. Moreover, the institution of library/archive had had an identity as a means of cultural rivalry among the cities in Ancient Anatolia. Libraries and archives have come into existence as an organic function ofeducation and science. These institutions were founded and developed by the noblemen of the cities as prestige projects. The institution of library and archive in Ancient Anatolia and in neighboring civilizations had also had an identity in relation to the culture and phenomena of religion and Turkish bath

Anahtar Kelimeler

Ancient libraries, ancient archives, culture and library, culture and archive, education and libraries, education and archives

İlkçağ Anadolu Uygarlıklarında Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapı Bağlamında Kütüphane/Arşiv Kurumu

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, İlkçağ Anadolusu’ndaki kütüphane ve arşiv kurumlarını sosyo-ekonomik ve kültürel yapı bağlamında değerlendirmektir. Çalışmada, öncelikle, İlkçağ Anadolusu kültür sürecinin temel özellikleri değerlendirilmiş, daha sonra arşiv/kütüphane kurumu, ağırlıkla, sözü edilen coğrafya ve sosyo-ekonomik-kültürel yapı çerçevesinde irdelenmiştir. Betimleme yöntemi ile gerçekleştirilen çalışma sonucunda Anadolu’da kültürel gelişmişliği yaratan sosyo-ekonomik gelişmişliğin kütüphane ve arşiv kurumu için temel varlık koşulu olduğu anlaşılmıştır. Arşiv kurumu İlkçağ kent devletlerinin genelde yönetim birimlerinden biri iken, kütüphane daha çok eğitim, bilim, sanat, edebi­yat, kültür, din vb. gibi toplumsal yaşam alanlarının bir aracı olmuştur. Ayrıca, kütüphane/arşiv kurumu İlkçağ Anadolusu’nda kentler arası kültürel rekabetin bir aracı olarak kimlik kazanmıştır. Kütüphane ve arşiv sözü edilen coğrafyada eğitim ve bilimin organik parçası olma işlevi ile varlık bulmuştur. Bu kurumlar kentlerin ileri gelenleri tarafından prestij projeleri olarak da kurulmuş ve gelişmiştir. İlkçağ Anadolusu ve çevresindeki uygarlıklarda kütüphane/arşiv kurumu aynı zamanda din ve hamam kültürü olguları ile ilgili olarak varlık kazanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İlkçağ kütüphaneleri, İlkçağ arşivleri, kültür ve kütüphane, eğitim ve kütüphane, kültür ve arşiv, eğitim ve arşiv

Kaynakça

• Akurgal, E. (1999). Anadolu kültür tarihi. Ankara: TÜBİTAK.
• Başgelen,N. (1992). İlk bilim adamları ve bilimin ilk eserleri bu topraklardaydı. Cumhuriyet Dergi, 341, 4-5.
• Bayladı, D. (1996). Uygarlıklar kavşağı Anadolu. İstanbul: Say Yayınları.
• Blanck,H. (2000). Antikçağda kitap (Z. Aksu Yılmazer, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Bonnard,A. (2004a). Antik Yunan uygarlığı: Antigone'den Sokrates'e (Cilt 2). (K. Kurtgözü, Çev.). İstanbul: Evrensel.
• Bonnard,A. (2004b). Antik Yunan uygarlığı: İlyada'dan Parthenon'a (Cilt 1). (K. Kurtgözü, Çev.). İstanbul: Evrensel.
• Bursalı, O. (2003). Anadolu: uygarlığın incisi, Cumhuriyet Bilim Teknik, 17 (873), 3.
• Cadoux,C.J. (2003). İlkçağ'da İzmir: Kentin en eski çağlardan M.S. 324'e kadar tarihi (B. Umar, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Çelgin,A.V. (2003). Torosların koynunda uyuyan antik kent Termessos, Toplum­ sal Tarih, 113, 98-101.
• Dahl, S. (1999). Antikçağ'dan günümüze her yönüyle kitabın tarihi (M. Dündar, Çev.).Ankara: Millî Kütüphane Başkanlığı.
• Demir,G.G. (2003). Lydia uygarlığı. Toplumsal Tarih, 113, 86-89
• Desideri, P. (1994). Culture and politics in Hellenistic Tarsus. XI. Türk Tarih Kon­ gresiiçinde (Cilt 1, s. 309-319). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Dinçol, A. (2003). Hititlerin kimlik sorunları. Toplumsal Tarih, 113, 74-77.
• Dinçol, A. (2006). Hititler: doğu ile batının buluşma noktasındaki imparatorluk. National Geographic Türkiye, 57, 64-91.
• Friedel, E. (1999). Antik Yunan'ın kültür tarihi. Ankara: Dost.
• Güvenç, B. (1979). İnsan ve kültür (3. bs). İstanbul: Remzi.
• Güvenç, B. (2002). Kültürün abc'si. İstanbul: YKY.
• Homeros haklı çıktı, Troya savaşı gerçek. (2004). Cumhuriyet Bilim Teknik, 18(898), 12-14.
• Işık, F. (2004). Anadolu yaratıcılığı. O. Köker (Yay. haz.), Anadolu uygarlıklarından 3. binyıla mesajlar: Geçmişten geleceğe arayışlar buluşması, İstanbul, 9-10 Mart2002 içinde (s. 201-224). İstanbul: TMMOB İstanbul Şubesi.
• Köker, O. (Yay. haz.). (2004). Anadolu uygarlıklarından 3. binyıla mesajlar: geçmişten geleceğe arayışlar buluşması. İstanbul, 9-10 Mart 2002. İstanbul: TMMOB İstanbul Şubesi.
• Martino, S. de. (2006). Hititler. Ankara: Dost Kitabevi.
• Meydan Larousse: Büyük lügat ve ansiklopedi. (1990) İstanbul: Meydan Yayınevi.
• Owens, E.J. (2000). Yunan ve Roma dünyasında kent (C. Birsel, Çev.). İstanbul: Homer Kitabevi.
• Ödekan, A. (2004). Anadolu'da sanatta etkileşim sorunu. O. Köker (Yay. haz.), An­ adolu uygarlıklarından 3. binyıla mesajlar: Geçmişten geleceğe arayışlar buluşması, İstanbul, 9-10 Mart 2002 içinde (s. 294-304) İstanbul: TMMOB İstanbul Şubesi.
• Radt, W.(2002). Pergamon: antik bir kentin tarihi ve yapıları (S. Tamer, Çev., E. Steiner, Fotoğ.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Radt, W. (2006) The Library of Pergamon. Ancient libraries in Anatolia, The 24th Annual Conference Libraries and Education in the Networked Information EnvironmentJune 2-5 2003, Ankara, Turkey içinde (s. 19-31). Ankara: Mid­ dle East Technical University.
• Reid, J.S. (1913). The municipalities of the Roman Empire. Cambridge: Cam­ bridge University Press.
• Ronan, C.A. (2003). Bilim tarihi: dünya kültürlerinde bilimin tarihi ve gelişmesi (İ. İhsanoğlu ve F. Günergun, Çev.). Ankara: TÜBİTAK.
• Seeher, J. (2003). The Cuneiform tablet archives and libraries of Hattusha. Ancient Libraries in Anatolia, The 24th Annual Conference Libraries and Education in the Networked Information Environment, June 2-5 2003, Ankara, Turkey. içinde (s.7-17). Ankara: Middle East Technical University.
• Sevin, V. (2003). Urartular-Vanlılar. Toplumsal Tarih, 113, 78-81.
• Smas,G.K. (2003). Phrygler. Toplumsal Tarih, 113, 82-85.
• Strabon. (2000). Geographika: Antik Anadolu coğrafyası. Kitap XII-XIII-XIV. (A. Pekman, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Tanilli, S. (1984). Yüzyılların gerçeği ve mirası: insanlık tarihine giriş İlkçağ I. İstanbul: Say.
• Tekin, O. (2003). Eskiçağda İonia. Toplumsal Tarih, 113, 94-97.
• Timuçin,A. (1992). Düşünce tarihi. İstanbul: BDS Yayınları.
• Tuğcu, T. (2000). Batı felsefesi tarihi (3. bs.). İstanbul: Alesta Yayınları.
• Umar, B. (1999). İlkçağda Türkiye halkı. İstanbul: İnkılap.
• Üreten, H. (2006). Bir antikçağ okul-gymnasion-kütüphanesi: Nysa kütüphanesi. Türk Kütüphaneciliği, 20, 207-216.
• Yıldız, N. (1985). Eskiçağ kütüphaneleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Ya y ınları.