Birikimli Üstünlük ve “Bilimin Seçkinleri”

Yıl 2020, Cilt: 34 Sayı: 2, 249 - 254, 29.06.2020

Zehra Taşkın

Öz

Günümüzde üretilen bilimsel çıktıların
değerlendirilmesi için sıklıkla sayısal değerlendirmeler tercih ediliyor. Ancak
araştırma performans değerlendirme süreçlerinde yayın ve atıf sayılarını önemli
oranda etkileyen bazı unsurların dikkate alınmadığını görmek mümkün. Bu yazının
temel amacı bilimsel camiada “bazılarının” daha görünür olmasını sağlayan
çeşitli etkenleri listelemek ve araştırma değerlendirmelerinde bu gibi
unsurlara özen gösterilmesi konusunda ilgilileri uyarmaktır.

Anahtar Kelimeler

Matthew etkisi, Matilda etkisi, bilimde birikimli üstünlük, bilimin seçkinleri, bilimde coğrafya avantajı

Teşekkür

Bu yazı Adam Mickiewicz Üniversitesi Bilimsel İletişim Araştırma Grubu tarafından 7 Ocak 2020 tarihinde düzenlenen küresel kuzey, küresel güney ve küresel doğu odaklı okuma semineri sonrasında kaleme alınmıştır. Seminerlerle ilgili detaylı bilgiye http://sc.amu.edu.pl/reading-seminar/ adresinden ulaşılabilir. Yazarın 1 Kasım 2019-31 Ekim 2021 arasında yürüttüğü araştırmalar Polonya Ulusal Ajansı (NAWA Poland) tarafından fonlanmaktadır.

Cumulative Advantage and “Science Elites”

Öz

Science is measured by using numbers
today. However, it is possible to see that some factors that significantly
affect the number of publications and citations in research performance
evaluation processes are not taken into consideration. The main aim of this
comment is to list the various factors that make “some” more visible than
others in the scientific communities and to warn those who are concerned about
such factors in research evaluations. 

Anahtar Kelimeler

Matthew effect, Mathilda effect, cumulative advantage in science, science elites, geographical advantage in science

Kaynakça

• Bol, T., de Vaan, M. ve van de Rijt, A. (2018). The Matthew effect in science funding. Proceedings of the National Academy of Sciences, 115(19), 4887-4890. Erişim adresi: https://www.pnas.org/content/pnas/115/19/4887.full.pdf
• Doğan, G. (2017). Akademik performans odaklı uluslararası üniversite sıralama sistemlerinin genel sıralamalarına ve ölçütlerine göre değerlendirilmesi [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. Erişim adresi: http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/3482
• Gladwell, M. (2009). Outliers: The story of success (Çizginin dışındakiler) (Aytül Özer, Çev.). İstanbul: Kapital Medya Hizmetleri A.Ş.
• Huang, J., Gates, A.J., Sinatra, R. ve Barabási, A-L. (2020). Historical comparison of gender inequality in scientific careers across countries and disciplines. Proceedings of the National Academy of Sciences, 201914221. Erişim adresi: https://www.pnas.org/content/early/2020/02/14/1914221117
• King, M.M., Bergstrom, C.T., Correll, S.J., Jacquet, J. ve West, J.D. (2017). Men set their own cites high: Gender and self-citation across fields and over time. Socius: Sociological Research for a Dynamic World, 3, 1-22. Erişim adresi: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/2378023117738903
• Kuzhabekova, A. (2019). Invisibilizing Eurasia: How north–south dichotomization marginalizes post-soviet scholars in ınternational research collaborations. Journal of Studies in International Education [Basım aşamasında]. Doi: https://doi.org/10.1177%2F1028315319888887
• Merton, R.K. (1968). The Matthew effect in science. Science, 159(3810), 56-63. Doi:10.1126/science.159.3810.56
• Müller, M. (2018). In search of the global east: Thinking between north and South. Geopolitics, 21(7), 998-1014. Doi: https://doi.org/10.1080/1369801X.2019.1585911
• Özet öğretim elemanı sayıları raporu. (2020). https://istatistik.yok.gov.tr/
• Rossiter, M.W. (1993). The Matthew Mathilda effect in science. Social Studies of Science, 23(2), 325-341. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/285482?seq=1
• Times Higher Education. (2020). World University Rankings 2020. Erişim adresi: https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2020/world-ranking#!/page/0/length/100/sort_by/rank/sort_order/asc/cols/stats