Geri Çekilen Makaleler ve Yayımlandıkları Dergiler Üzerine Bibliyometrik İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 1, 10 - 27, 30.03.2021

Tuğba Güngör Nimet Başarı

https://doi.org/10.24146/tk.784583

Öz

Amaç: Bilimin bütünlüğünü korumak için kusurlu çalışmalara uygulanan en önemli mekanizma makalelerin geri çekilmesidir. Çeşitli sebeplerden dolayı geri çekilen makalelerin sayısındaki artış dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, bilimsel bilgiye zarar veren bu makalelerdeki parametreleri keşfetmek amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmada, Web of Science (WoS)’da geri çekilmenin en fazla olduğu ilk 100 dergi seçilmiştir. Seçilen bu dergilerden 1978-2020 yılları arasında 1934 makalenin geri çekildiği saptanmıştır. Çalışma kapsamında yanıt aranan sorular şunlardır: 1. Geri çekilen makale sayısının en fazla olduğu yıl veya yıllar hangisidir? 2. Geri çekilen makale sayısı hangi dergi çeyreğinde daha fazladır? 3. Geri çekilen makalelerde konu dağılımı nasıldır? 4. Geri çekilen makale sayısı hangi ülke/ülkelerde daha fazladır? 5. Makalelerin yayımlandıkları ve geri çekildikleri yıl arasındaki zaman farkı ne kadardır? Bulgular: İnceleme sonucunda makalelerin geri çekilme oranlarının yıllar geçtikçe artış gösterdiği saptanmıştır. Makalelerin çoğu (%19,5) yayımlandıktan bir yıl sonra geri çekilmiştir. Makalelerde en çok geri çekilme, Q1 çeyreğindeki dergilerde olmuştur. Makalelerin konu dağılımında ise “Oncology” (%17,2) ve “Biochemistry and Molecular Biology” (%16,9) alanları öne çıkmıştır. Nature, Science ve Journal of Biological Chemistry dergilerinde yayımlanan makalelerin atıf oranı %9’dur. Ülke sıralamasında ilk sırada yer alan Amerika Birleşik Devletleri (ABD), aynı zamanda en çok atıf (%54) alan ülke olmuştur. Özgünlük: Konuya ilişkin, literatürde Türkiye adresli yayın sayısının az olduğu bilinmektedir. Bu doğrultuda geri çekilen makalelerin mevcut durumu ve değişimleri incelenmiştir. Sonuç: Bilim etiğini ihlal eden geri çekilmiş makaleler, bilimsel iletişim sistemi içerisindeki tüm katılımcıların farklı açılardan değerlendirilmesini sağlamıştır. Çeşitli değişkenler çerçevesinde incelenmiş bu yayınların sonuçları, konuyla ilgili daha fazla yayın yapılması ve çözüm geliştirilmesi gerektiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Geri çekilen makaleler, bibliyometri, dergi çeyrekleri, dergi etki faktörü, Web of Science

Teşekkür

Çalışmamızın her aşamasında engin bilgilerini paylaşarak katkıda bulunan, sabırla sorularımızı cevaplayan ve desteğini hiç esirgemeyen değerli hocamız Doç. Dr. Yurdagül ÜNAL’a sonsuz teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Ajiferuke, I. ve Adekannbi, J.O.(2020). Correction and retraction practices in library and information science journals. Journal of Librarianship and Information Science, 52(1), 169–183. doi: 10.1177/0961000618785408
• Al, U. ve Soydal, İ. (2015). Bilimsel iletişimin farklı bir yüzü: Geri çekilen makaleler. U. Al ve Z. Taşkın (Yay. haz.). Prof. Dr. İrfan Çakın’a armağan içinde (s. 22–37). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Erişim adresi: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~umutal/publications/retraction.pdf
• Alrawadieh, Z. ve Zareer, A. (2019). Exploring Retraction in Tourism and Hospitality Journals. European Journal of Tourism Research, 22, 20-30. Erişim Adresi: https://ejtr.vumk.eu/index.php/about/article/view/372
• Amos, K.A.(2014). The ethics of scholarly publishing: exploring differences in plagiarism and duplicate publication across nations. Journal of the Medical Library Association, 102(2), 87-91. doi: 10.3163/1536-5050.102.2.005
• Campos-Varela, I., Villaverde-Castañeda, R. ve Ruano-Raviña, A. (2020). Retraction of publications: A study of biomedical journals retracting publications based on impact factor and journal category. Gaceta Sanitaria, 34(5), 1-5. doi: 10.1016/j.gaceta.2019.05.008
• Chen, C., Hu, Z., Milbank, J. ve Schultz, T. (2012). A visual analytic study of retracted articles in scientific literature. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 64(2), 234-253. doi: 10.1002/asi.22755
• Chen, C. (2005). CiteSpace II: Detecting and visualizing emerging trends and transient patterns in scientific literature. Journal of the American Society for information Science and Technology, 57(3), 359-377. doi: 10.1002/asi.20317
• Committee on Publication Ethics (2019). Guidelines: Retraction guidelines. Erişim adresi: https://publicationethics.org/files/retraction-guidelines.pdf
• Damineni, R.S., Sardiwal, K.K., Waghle, S.R. ve Dakshyani, M.B. (2015). A comprehensive comparative analysis of articles retracted in 2012 and 2013 from the scholarly literature. Journal of International Society Preventive and Community Dentistry, 5(1), 19-23. Erişim adresi: https://search.proquest.com/docview/1732325719/fulltextPDF/3598BE4DE7E14614PQ/1?accountid=11248
• Dinh, L., Sarol, J., Cheng, Y.Y., Hsiao, T.K., Parulian, N. ve Schneider, J. (2019). Systematic examination of pre‐ and post‐retraction citations. Proceedings of the Association for Information Science and Technology, 56, 390-394. doi: 10.1002/pra2.35
• Fanelli, D. (2013). Why growing retractions are (mostly) a good sign. PLOS Medicine, 10(12), 1-6. doi: 10.1371/journal.pmed.1001563
• Fang, F.C. ve Casadevall, A. (2011). Retracted science and the retraction index. Infection and Immunity, 79(10), 3855-3859. doi: 10.1128/IAI.05661-11
• Fang, F.C., Steen, R.G. ve Casadevall, A. (2012). Misconduct accounts for the majority of retracted scientific publications. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(42), 17028-17033. doi: 10.1073/pnas.1212247109
• Foo, J.Y.A. (2010). A retrospective analysis of the trend of retracted publications in the field of biomedical and life sciences. Science and Engineering Ethics, 17(3), 459-468. doi: 10.1007%2Fs11948-010-9212-8
• Grey, A., Bolland, M.J., Avenell, A., Klein, A.A. ve Gunsalus, C.K. (2020). Check for publication integrity before misconduct. Nature, 577, 167–169. doi: 10.1038/d41586-019-03959-6
• Grieneisen, M.L. ve Zhang, M. (2012). A comprehensive survey of retracted articles from the scholarly literature. PLOS ONE, 7(10), 1-15. doi: 10.1371/journal.pone.0044118
• Gutiérrez, S.A., Barbosa, H.J., Cuero, M.S., Duarte, E.J, Gaitán, F.E., Lozano, J.L.,... Vallejo, G.A. (2016). La retractación y la corrección de la literatura científica para conservar la integridad y la confianza en la ciencia: Un análisis de retractaciones de publicaciones biomédicas de libre acceso en PubMed, 1959-2015. Revista de la Academia Colombiana de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales, 40(157), 568-579. doi: 10.18257/raccefyn.399
• Hermerén, G. (2008). Integridad y mala conducta en el ámbito investigador. Sociedad Española de Bioquímica y Biología Molecular, 156, 5-10. Erişim adresi: https://www.sebbm.es/revista/repositorio/pdf/156/d01156.pdf
• Margalida, A. ve Colomer, M.À. (2015). Mistake index as a surrogate of quality in scientific manuscripts. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(13), E1511. doi: 10.1073/pnas.1500322112
• Masoomi, R. ve Amanollahi, A. (2018). Why Iranian biomedical articles are retracted? The Journal of Medical Education and Development, 13(2), 87-100. Erişim adresi: http://jmed.ssu.ac.ir/article-1-885-en.html
• Pajić, D. (2015). On the stability of citation-based journal rankings. Journal of Informetrics, 9(4), 990-1006. doi: 10.1016/j.joi.2015.08.005
• Steen, R.G., Casadevall, A. ve Fang, F.C. (2013). Why has the number of scientific retractions increased? PLOS ONE, 8(7), 1-9. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3704583/pdf/pone.0068397.pdf
• Stretton, S., Bramich, N.J., Keys, J.R., Monk, J.A., Ely, J.A., Haley, C.,... Woolley, K.L. (2012). Publication misconduct and plagiarism retractions: A systematic, retrospective study. Current Medical Research and Opinion, 28(10), 1575-1583. doi: 10.1185/03007995.2012.728131
• Teixeira da Silva, J.A. (2015). The importance of retractions and the need to correct the downstream literature. Journal of Scientific Exploration, 29(2), 299–302. Erişim adresi: https://www.scientificexploration.org/docs/29/jse_29_2_TeixeiradaSilva.pdf
• Teixeira da Silva, J.A. ve Dobránszki, J. (2016). Notices and policies for retractions, expressions of concern, errata and corrigenda: Their importance, content, and context. Science and Engineering Ethics, 23(2), 521–554. doi: 10.1007/s11948-016-9769-y
• Wager, E., Barbour, V., Yentis, S. ve Kleinert, S. (2009). Retractions: Guidance from the Committee on Publication Ethics (COPE). Maturitas, 64(4), 201-203. doi: 10.1016/j.maturitas.2009.09.018
• Wang, J., Ku, J.C., Alotaibi, N.M. ve Rutka, J.T. (2017). Retraction of neurosurgical publications: A systematic review. World Neurosurgery, 103, 809-814. doi: 10.1016/j.wneu.2017.04.014