Levant Travel of Prince François Ferdinand Philippe Louis Marie d'Orleans of Joinville and the Pera Fire of 1839

Yıl 2024, , 361 - 384, 24.06.2024

Süleyman Uygun

https://doi.org/10.60163/tkhcbva.1454879

Öz

This paper aims to critically examine the travel notes of François Ferdinand Philippe
(1818-1900) who is known as the Prince of Joinville, and the son of the French King Louis
Philippe (1830-1848), during his visits to Levant cities in 1836 and 1839. The main purpose of
this trip of the Prince of Joinville, who grew up as an experienced naval officer, is to support Mehmet Ali Pasha. The Prince, witnessed the significant events of Mehmet Ali Pasha’s revolt
on his travels. The prince, when he was in İstanbul and Egypt, had the opportunity to directly
meet with high-ranking state officials, military figures, and diplomats such as Mahmud II,
Sultan Abdulmejid II, Admiral in Chief Fevzi Pasha, British Ambassador Lord Ponsoby,
Russian Ambassador Boutinief, and German Marshal Moltke acquiring information about the
diplomacy of the period. He is one of the first witnesses that Fevzi Pasha will surrender the
Ottoman Navy to Mehmet Ali Pasha. During this revolt, a significant number of people from
Anatolia, from both Alevi Bektashi and Sunni groups, sects and communities, joined the side of
Mehmet Ali Pasha. The Prince of Joinville, also, had the opportunity to visit Levant cities like
İzmir, İstanbul, Alexandria, and to observe these cities socio-cultural. Prince of Joinville even
attracted attention with his strategic intervention in the Fire of Pera in 1839 saving a significant
portion of Pera from burning. Prince Joinville depicted many significant events, notably the
Fire of Pera, that were the subject of his travels in his artwork making it possible to see the
panorama of the era both literarily and visually. Even though the memoirs and drawings of
Prince Joinville are influenced by the Orientalist perspective, much like many other travelers’
works of the time, Joinville’s travelogue which contains notes and visuals from his Levant
journeys is significant for evaluating and understanding the era

Anahtar Kelimeler

Levant, Trevelogue, istanbul, izmir, Beirut, Prince of Joinville

FRANSIZ PRENS JOİNVİLLE’NİN İSTANBUL, ANADOLU, SURİYE VE MISIR’A DAİR SEYAHAT NOTLARI

Öz

Bu çalışma, Joinville Prensi olarak bilinen Fransız Kralı (1830-1848) Louis Philippe’nin
oğlu François Ferdinand Philippe’nin (1818-1900) 1836 ve 1839 yıllarında Levant kentlerini
ziyaret ettiği seyahat notlarının tarihsel kritiğe tabi tutulmasından oluşmaktadır. Tecrübeli
bir denizci subayı olarak yetişen Joinville Prensi’nin bu seyahatinin asıl amacı Mehmet
Ali Paşa’ya destek vermektir. Seyahatini Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı’nın çalkantılı
sürecinde gerçekleştirdiği için bu dönemin önemli olaylarına tanıklık etmiştir. İstanbul ve
Mısır’da bulunduğu süre zarfında II. Mahmut, Abdülmecid, Kaptan-ı Derya Fevzi Paşa,
İngiliz Büyükelçi Lord Ponsoby, Rus Elçisi Boutinief ve Alman Mareşal Moltke gibi üst
düzey devlet görevlileri, askerler ve elçiler ile doğrudan görüşme fırsatı yakalamıştır. Fevzi
Paşa’nın Osmanlı Donanması’nı Mehmet Ali Paşa’ya teslim edeceğinin ilk tanıklarındandır.
Bu isyan esnasında Anadolu’dan gerek Alevi Bektaşi, gerekse de Sünni zümreler, tarikat
ve cemaatlerden Mehmet Ali Paşa safına önemli miktarda katılanlar olmuştur. Dolayısıyla
Prens dönemin diplomasisi ve olayları hakkında önemli bilgiler edinmiştir. İzmir, İstanbul,
İskenderiye ve Beyrut gibi Levant kentlerini ziyaret ederek bu şehirlerin sosyo-kültürel yapıları
hakkında değerlendirmeler yapma imkânına sahip olmuştur. İstanbul’da bulunduğu sırada 1839
Pera yangınına stratejik müdahalesiyle tüm dikkatleri üzerine çekmeyi başarmış ve Pera’nın
büyük bölümünü yanmaktan kurtarmıştır. İyi bir ressam olması dolayısıyla eserinde başta Pera
yangını olmak üzere seyahatine konu olan çoğu önemli olayı tuvale aktarmıştır. Bu ise dönemin
panoramasının hem yazınsal hem de görsel olarak anlaşılmasına imkân sunmuştur. Joinville
Prensi’nin eserinde kaleme aldığı hatıralar ve çizimleri çoğu seyyahın eserinde olduğu gibi
oryantalist bakış açısının etkisi altındadır. Böyle olmak birlikte Joinville’nin Levant gezilerine
dair notlar ve görsellerin yer aldığı bu seyahatname dönemi değerlendirmek ve anlamak
yönünden önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Levant, İzmir, İstanbul, Beyrut, İskendeirye, seyahatname, Joinville Prensi

Kaynakça

• Afmataj, Luan, “Arnavutluk Bektaşiliği”. Uluslarası Hacı Bektaş Veli ve Takipçileri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İstanbul: 2020, 151-182.
• Aksan, Virginia H., Osmanlı Harpleri 1700-1870. Çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul: Türkiye İş Bankası yayınları, 2010.
• C. Herzog and Raul Motika, “Orientalism alla turca” Late 19th/ Early 20th Century Ottoman Voyages into the Muslim Outback”. Die Welt des Islams, 40/2, Ottoman Travels and Travel Accounts from Earlier Age of Globalization, Jul 2000, 139-195.
• Çakır, Sinan, 1870 Beyoğlu Yangını ve Sonrasındaki İmar Faaliyetleri. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• D’Herbelot, M., Bibliotheque Oriental ou Dictionnaire Universel contenant tout ce qui connoitre les peuples de l’Orient. la Haye: 1778.
• Daşçı, Semra, “Doğu’nun Kâşifi; Alexandre Gabriel Decamps”. Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, S. 9, 2006, 142-156.
• Daşçıoğlu, Kemal, “Yeniçeri Ocağı ve Bektaşi Zayiyelerinin Kapatılması”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 34, 2005, 307-314.
• Dumond, Alexander, Travels Through Different Cities of Germany, Italy, Greece, and Several Parts of Asia. London: Printed by W. Strahan, 1754.
• Emerıt, Marcel, “La Crise Syrienne et l’Expansion Economique Française en 1860”. Revue Historique, T. 207, Fasc 2, 1952, 229-230.
• Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Haz. Yücel Dağlı- Seyit Ali Kahraman-Robert Dankoff, IX., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
• Fahmy, Khaled, Kavalalı Mehmed Ali: Osmanlı Valiliğinden Mısır Hükümdarlığı’na. Çev. Abdullah Yılmaz, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2009.
• Gencer, Fatih, “İbrahim Paşa’nın Anadolu’yu İstilası (1832-1833)”. Uluslarrası Soyal Araştırmalar Dergisi, 9/42, Şubat 2016, 641-657.
• Görmez, Mehmet, “Klasik Oryantalizmi Hadis Araştırmalarına Sevk Eden Temel Faktörler Üzerine”. Ankara İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 1, 2013, 11-31.
• Hottinger, Johann Heinrich, Promtuarium: Sive Bibliotheca Orientalis. Heidelberge 1658.
• Joinville, François Ferdinand Philippe d’Orleans, Prince de Joinville vieux souvenir 1818- 1848. Paris: Calmann Levy, Editeur, 1894.
• Jorga, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Çev. Nilüfer Epçeli, V, İstanbul: Yeditepe, 2009. Kervancıoğlu, Merve Cemile, “1870 Büyük Beyoğlu Yangını”. OTAM, 41, Bahar 2017, 169- 190.
• Lacroix, Frederic, Guide du voyageur a Constantinople et dans ses environs. Paris: Bellizard, Dufour et Cie, 1839.
• “Incendie a Constantinople”, Memorial Bordelais, N. 10345, 8. Sept. 1839.
• Lamartin, Alphonse de, Voyage en Oorient 1832-1833, Paris: 1856.
• Mansel, Philip, Levant, Splendour and Catastrophe on the Mediterranean. Hachette Great Britain 2010, Yale: Yale University Press, 2011.
• Ministere des affiares etranger, Compte definitif depenses de l’exercice 1840. Paris: Imprimerie Royale, 1842.
• Pariste Bir Türk Ahmet Mithat Efendi, Haz. Erol Ülgen, Ankara: ATAM, 2000.
• Petit, Maxime, Les grand incendies, Paris: Imprimerie A. Lahure,1882.
• Plan de Pera: Quartiers ravages par l’incendie du 5 Juin 1870.
• Politique et Litteraire Journal de la Cote-d’Or. 59. Année, No 108, Dimanche 8 Sept. 1859.
• Poujade, M. Eugene, Le Liban et La Syries 1845-1860. Paris: Librairie Nouvelle,1860.
• Said, Edward, Oryantalizm, Sömürgeciliğin Keşif Kolu. İstanbul: Pınar Yayınları, 1989.
• Sertoğlu, Midhat, Mufassal Osmanlı Tarihi. V, Ankara: TTK. 2011.
• Şehsuvaroğlu, Y. Haluk, Deniz Tarihimize Ait Makaleler. İstanbul: deniz Basımevi, 1965.
• Slade, Sir Adolpus, Türkiye ve Kırım Harbi. Çev. Ali Rıza Seyfiioğlu, İstanbul: Askeri Matbaa, 1943.
• Thornton, Lynne, The Orientalist Peinter-Travellers. Paris: ACR Edition, 1994.
• Uygun, Süleyman, Osmanlı Lübnanı’nda Değişim ve İç Çatışma, Maruni Asi Yusuf Bey Kerem 1823-1890. Ankara: Gece Kitaplığı, 2023.
• Ünal, Fatih-Mesut Karakulak-Murat Özkan, İstanbul Seyahatnamesi, 19. Yüzyılda Rus Seyyahlarla Osmanlı Topraklarında Yolculuk. İstanbul: Kronik, 2022.
• “Varietes un Aventurier”. La Petite Presse Journal Quotidien Illustré. XX. Anné, N. 7407, Mercredi 18 Aout 1886.
• Vıngtrınıer, Aime, Soliman Pasha Colonel Seve generalissime des armées Egyptienne, Histoire des guerres de l’Egypte de 1820-1860. Paris: Libraire de Firmin, 1886