BİR GRUP YÜKSEKÖĞRETİM ÖĞRENCİSİNİN HACI BEKTAŞ VELİ’Yİ TANIMA DÜZEYİ VE BEKTAŞİLİK HAKKINDAKİ TUTUMLARI

Yıl 2011, Sayı: 57, 225 - 244, 11.03.2011

Selcen Çifci

Öz

Çalışmada Hacı Bektaş Veli’nin üniversite öğrencileri arasında ne ölçüde tanındığı ve Bektaşilik hakkında öğrencilerin taşıdıkları kanaatlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Hacı Bektaş Veli’yi tanıma soruları düzenlenmiş, ikinci bölümde ise çalışma grubunun Bektaşilik ve Bektaşi fıkraları hakkındaki tutum ve düşüncelerinin belirlenmesi amacıyla beşli Likert tipi tutum ölçeği uygulanmıştır. Eğitim ve kültürlenme düzeyi farklı üç grup seçilerek elde edilen veriler, cinsiyet, öğrenim düzeyi ve tema avantajı değişkenlerine göre değerlendirmeye tabi tutulmuştur. 487 kişilik çalışma grubu, Türkçe Eğitimi, Türk Dili ve Edebiyatı, Sınıf Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, İşletme, Kamu Yönetimi ve Maliye Bölümü öğrencilerinden oluşmaktadır. Çalışma grubuna dahil edilen 487 öğrencinin 223’ü kız, 244’ü ise erkek öğrencidir. Çalışma grubunun oluşturulmasında tema avantajı esas alınmıştır; Türk Dili ve Edebiyatı öğrencileri avantajlı, Türkçe Eğitimi Bölümü öğrencileri yarı avantajlı, Kamu Yönetimi, Maliye, İşletme ve Sınıf Öğretmenliği öğrencileri ise avantajsız gruplar olarak kabul edilmiştir. Sadece birinci ve dördüncü sınıf öğrencilerinden veri toplanmıştır; ara sınıflar dahil edilmemiştir. Uzman görüşlerinden yararlanılarak beşli Likert tipi ölçek hazırlanmıştır. Ölçekte yer alan tutum cümlelerinin özgül ifadeler olmamasına, yaygın kanaatleri yansıtmasına özen gösterilmiştir. Ölçeğin güvenirliği Cronbach’s Alpha katsayısına göre 0,75 olarak hesaplanmıştır. Çalışmaya katılan avantajlı ve avantajsız grupların, Hacı Bektaş Veli’yi yeterince tanınmamakla beraber, Bektaşilik hakkında olumlu kanaatler taşıdıkları tespit edilmiştir. Ancak, gruplar, kanaatlerinden çok emin değildirler. Avantajlı grupların öğrenim düzeyi yükseldikçe Hacı Bektaş Veli’yi daha iyi tanıdıkları ve hakkındaki olumlu kanaatlerini güçlendirdikleri görülmüştür. Avantajsız grupların ise öğrenim düzeyleri yükselirken Bektaşilik hakkındaki olumlu düşüncelerinde aşınmalar bulunduğu tespit edilmiştir. Bektaşi fıkrası bilme düzeyinin oldukça düşük olduğu görülmüş; bu düzeyin artmasıyla Bektaşilik hakkında olumlu düşünce geliştirme arasında bir ilgi gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hacı Bektaş Veli, tanıma, tutum, yüksek öğretim

THE LEVEL OF ACKNOWLEDGEMENT AND TREATMENT OF BEKTASHISM OF A GROUP OF COLLEGE STUDENTS IN TURKEY

Öz

The aim of the study is to present how familiar Haci Bektas Veli is to university students and what kind of attitudes they reflect about him. The study is consisted of two parts. In the first one, questions regarding how well the students know Haci Bektas Veli have been asked. In the second one, a fivefold Likert Type attitude scale has been applied to determine the ideas and attitudes of the participants towards Bektas and Bektashi jokes. The data obtained from three groups whose educational and cultural levels are different have been evaluated in terms of gender, level of education and theme advantage variables. 487 students participated in the study. There were 223 females and 244 males in the group. The selection of study sample was based on the criterion of professional background. While, students in Turkish Language and Literature departments are entitled as advantaged group, those students studying in the departments of Teaching Turkish Language are entitled as semi-advantaged group. On the other hand those students in Public Administration, Finance, Business Administration, Social Studies Education and Primary-Class Teaching departments are all entitled under disadvantaged group. Only the first year and fourth year students are included in the study sample. The data was collected through a five-scale likert type questionnaire. The questionnaire was designed by the researcher and then checked by specialists. Only, those statements expressing general and public view-points about the issue were placed in the questionnaire items. According to Cronbach’s Alpha coefficient, the relaibility of the questionnaire was found as 0,75. It was found out that the participants in both advantaged and disadvantaged groups do not enough knowledge/information about Haci Bektas Veli, but most of them have dad positive attitudes and view points about him. However, each group is not sure about the perspective they disclose. In addition, it was seen that the participants in the advantaged group recognise Haci Bektas Veli and develop positive perspectives about him more and more in paralel with the increase of their educational experience. On the other hand, the rise of educational experience in disadvantaged group negatively influence students view points about Bektashism. It was also found out that the level of remembering and reciting Bektashi jokes among the participants is very low and there is a link between this level and the development of positive view points about Bektashi order

Anahtar Kelimeler

Haci Bektas Veli, familiarity, attitude, higher education

Kaynakça

• ÇELİKCAN, Hüseyin (1995); Alevilik ve Sünniliğin Tarihçesi (Günümüzde Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu), Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara.
• ÇİFCİ, Musa (2001); Zaman Haritası
• EROGAN, Kadri (1995); Hacı Bektaş Veli Hazretleri, (Günümüzde Alevilik ve Bektaşilik
• Sempozyumu), Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara.
• GÜZEL, Abdurrahman (1995); Alevilik ve Bektaşilik Üzerine Çalışmalarımız Yeterli Mi?, (Günümüzde Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu), Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara.
• Mehmed SÜREYYA (1995); Tarîkat-i Aliye-i Bektâşiyye, Haz. Ahmet Gürtaş, Diyanet Vakfı Yay., Ankara.
• OCAK, Ahmet Yaşar (2000); Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri, İletişim Yay., İstanbul, 3. Baskı.
• SEZGİN Abdülkadir (1996); Alevilik Deyince, Burak Yayın, İstanbul.
• SEZGİN Abdülkadir (1995); Hacı Bektaş Veli ve Bektaşilik, Kamer Yay., İstanbul, 5. Baskı.
• TUĞCU, Hüseyin (1995); Aleviler ve Bektaşiler İslâm Düşmanı Değildir, (Günümüzde Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu), Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara.
• ÜZÜM, İlyas (1997); Günümüz Aleviliği, İsam Yay., İstanbul.
• Ziya ŞAKİR (MCMLIII-1953); Mezhepler Tarihi, İstanbul Maarif Kitaphanesi, İstanbul.