SİVAS İLİ YILDIZELİ İLÇESİNE BAĞLI BANAZ VE YAĞLIDERE KÖYLERİNDE ALEVÎ KADIN GİYİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2014, Sayı: 72, 153 - 173, 03.12.2014

Aylin Özcan Zeynep Erdoğan

Öz

İnsanların giyimleri bir yerleşim yerinin coğrafik yapısına, ekonomik şartlarına, modaanlayışına, teknolojiyi kullanma düzeyine, geleneklerine ve inanç sistemine göre değişiklikgöstermektedir. Bu bağlamda Sivas’a bağlı Yıldızeli ilçesinin Banaz ve Yağlıdere köylerineait Alevi kadın giyimi üzerinde de belirtilen faktörlerden bazılarının etkileri bulunmaktadır.Günümüzde Banaz ve Yağlıdere köylerinde varlığını devam ettiren Alevi kadın giyimlerinintespit edilmesi ve tanıtılması amacıyla Kasım 2011’de yörelere gidilmiştir. Kadın giyiminioluşturan elemanların tespit edilmesinde bilimsel araştırma yöntemlerinden biri olan survey betimleme yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem; Banaz ve Yağlıdere köylerinde yapılangözlemler, köy muhtarları, yöre insanları ve Yıldızeli ilçesinde Kaymakamlık ve Halk EğitimMerkezinde çalışan kamu görevlileri ile gerçekleştirilen karşılıklı görüşmeler sonucu edinilenbilgiler ve kadın giyimine yönelik fotoğraflar kullanılarak uygulanmıştır. Ayrıca yazılı kaynaklardanelde edilen bilgiler de araştırma kapsamında ele alınmıştır. İki köye ait giyim özelliklerisonuç bölümünde karşılaştırılarak verilmiştir. İki yörenin Alevi kadın giyiminin farklılık göstermesinerağmen halkın her iki köyde de kültürlerini devam ettirdiği anlaşılmaktadır. Kültürunsurlarından biri olan yöresel giyimlerin Banaz köyünde özel günlerde, Yağlıdere köyündeise hem günlük olarak hem de özel günlerde kullanıldığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yöresel giyim, Alevilik

EVALUATION OF ALEVI WOMAN CLOTHING IN BANAZ AND YAGLIDERE VILLAGES OF SIVAS PROVINCE YILDIZELI DISTRICT

Öz

Clothing of people depends on geographical structure, economic conditions, and fashion sense, level of technology usage, traditions and belief system. Influences of traditional, geographical, economic and religious factors on clothing are obvious in less populated settlements. For that reason there are some effects on Alawi woman clothing of Banaz and Yağlıdere Villages of Sivas Province Yıldızeli District. In November 2011 a visit was carried out to determine and introduce Alawi woman clothing which is still being used in these villages. The survey method has been used for the research. Observations, interviews with local people and civil servants who work for the District Management and Skill Teaching School For Local People, photographs and literature are the sources for the method of the research. The properties of Alawi woman clothing in two villages have been compared in the conclusion part of the research. It has been concluded that even if Alawi woman clothing of these two villages is not the same, the local people continue to preserve their culture. It has also been concluded that the regional clothing which is one of the cultural elements is being used in Banaz Village on special days while the regional clothing is still being used in Yağlıdere Village both daily and on special days.

Anahtar Kelimeler

Regional clothing, Alawism

Kaynakça

• Anonim. (1994). Tekstil teknolojisi I-II. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Anonim. (2011). Keşan dokumada çözgü ipi boyama. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı el sanatları teknolojisi, 215esb399.
• Anonim. (2013). Ankara Üniversitesi basılmamış ders notları. Ankara.
• ARTUN, E. (2008). Adana ve Osmaniye halk kültüründe giyim-kuşam geleneği. Halk Kültü- ründe Giyim-Kuşam ve Süslenme Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, 1. Baskı, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Basımevi.
• AYTAÇ, Ç. (1997). El dokumacılığı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• BAYRAK, M. (2004). Ortaçağ’dan modern çağ’a Alevilik. Ankara: ABC Matbaacılık Ltd.Şti.
• BOZKURT, F. (2012). Ocaklara ve buyruk kitaplarına göre çeşitli Alevi gelenekleri. Türk Kültürü ve Hacı Beştaş Veli Araştırma Dergisi, 63: 385-410.
• COLES, M. (1989): Dikim teknikleri. İstanbul: MEB Yayınevi.
• ÇAĞLAYAN, E. (1978). Giyim öğretim teknikleri. Ankara: Semih Ofset Matbaacılık Sanayii.
• ERONÇ, P. (1984). Giyim süsleme teknikleri. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• GENÇ, R. (1997). Türk inanışları ile millî geleneklerinde renkler ve sarı-kırmızı-yeşil. Anka- ra: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• GÜRSOY, T. (2004). Dünden bugüne giyim kültürü ve moda. İstanbul: 1. Cilt Omaş Ofset A.Ş.
• İMER, Z. (2001). Gaziantep yöresinde üretilen kutnu, alaca ve meydanîye kumaşların bazı tek- nolojik özellikleri. Ankara: Yücel Ofset Ltd. Şti.
• KARATAŞ, H. (2010). Trabzon İli Geleneksel Giyim Kuşam Kültürü Üzerine Bir İnceleme. (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Programı. Trabzon.
• KARPUZ, E. ve ESİNGENLER, E. (2011): Gaziantep müzesi’nde bulunan kadın kıyafetlerin- den örnekler. der: Tekin Şener ve Mehmet Ali Erdoğan. İstanbul: Şan Matbaası.
• KAYABAŞI, N. ve YANAR, A. (2013). Türk el sanatlarında kullanılan nazar motifleri ve Ale- vilerde nazar inancı. Türk Kültürü ve Hacı Beştaş Veli Araştırma Dergisi, 65: 169-184.
• KOÇ, A. (2006). Kütahya Merkezinde Giyim-Kuşam Kültüründeki Değişmelerin Çözümlenme- si.(Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebi- yatı Anabilim Dalı Türk Halk Bilimi Bilim Dalı. Ankara.
• KOMŞUOĞLU, Ş., İMER, A., SEÇKİNÖZ, M., ALPASLAN, S. ve ETİKE, S. (1986). Resim II moda resmi ve giyim tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• KORKMAZ, M. A. (2010). Trabzon-Ağasar kadın giysileri. Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, Zf WT Vol. 2, No. 1: 335-350.
• SEYHUN, G. (2011). A’dan Z’ye modelistlik-kalıp elde etme teknikleri. İstanbul: Umut Mat- baacılık.
• SHOBEN, M. M. ve WARD, J. P. (1995): Kalıp hazırlama ve uygulama. çev: Şükran Gürses ve Hüsnüye Altınay. Ankara: Gaye Filmcilik Matbaacılık San. ve Tic. A.Ş.
• ÜÇER, C. (2005). Geleneksel Alevilikte ibadet hayatı ve Alevilerin temel İslâmî ibadetlere yaklaşımları. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi V, 2: 161-189.
• YILDIZ, H. (2011). Samsun yöresi Alevileri: gelenek ve değişim. Samsun Sempozyumu.