Karamanlıca Bir Nevşehir Salnamesi’ne 1914 Göre Hacı Bektaş Veli Dergâhı

Yıl 2015, Sayı: 73, 15 - 30, 14.04.2015

Mustafa Kılıçarslan

Öz

Anadolu’nun özellikle iç ve orta kesimlerinde yaşayıp Ortodoks Hristiyan inancını benimseyen Karamanlı Ortodoks Türkler, Grek alfabesiyle Türkçe yazıyorlar ve Türkçe konuşuyorlardı. Nüfus mübadelesine kadar devam eden bu süreçte birlikte yaşadığımız ve Türk kültürüne ait çok şeyler paylaştığımız bu insanlar yaklaşık bin yıldan beri Anadolu’daydı. Dinî farklılıkları olsa da aynı coğrafyayı paylaştığımız Anadolulu Hristiyanlar ile ortak yönlerimizin olması yanında birbirimizin yaşayış ve inanışlarından etkilenmemiz de yadsınamayacak bir durumdur. Bu bağlamda dünyaya mal olmuş olan Hacı Bektaş Veli hazretlerinin de tarihî süreçte birlikte yaşadığımız Ortodoks Hristiyanlar üzerinde etkileri görülmektedir. Bu çalışmada öncelikle Bektaşilik ve Hristiyanlık ilişkisi üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Daha sonra 1914 yılına ait Grek harfleriyle Türkçe yazılmış Karamanlıca bir salnamenin bir Hristiyan’ın gözüyle anlatılan Hacı Bektaş Dergâhı ile ilgili bölümü ele alınmıştır. Burada söz konusu bölümün Latin alfabesine aktarılmış şekliyle birlikte tıpkıbasımı yer almaktadır. Ayrıca salnamedeki o döneme ait fotoğraflar türbenin içindeki camiyi, türbenin dışındaki kabristanı, kazan odasını, aslan ağızlı çeşmeyi göstermesi açısından tarihi bir vesika hükmündedir. Çalışmanın sonuç bölümünde Bektaşilik-Hristiyanlık ilişkisinin bir başka yönü ortaya konulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Karamanlıca, Salname, Ortodoks Türkler, Hacı Bektaş Veli Dergâhı

HACI BEKTASH VELI DERVISH LODGE ACCORDING TO A NEVSEHIR ANNUAL 1914 IN CARAMANIAN LANGUAGE

Öz

The Caramanian people who believed in Orthodox Christianity faith and lived in central Anatolia thorough the history, spoke and wrote Turkish with Greek alphabet. These people lived with Turkish and shared many things belonging to Turkish culture for almost a thousand year until the population exchange. In addition to having common characteristics that we have with these Anatolian Christians with whom we shared the same geography despite having different religious belief, it is an undeniable fact that we were affected from each other’s ways of life and beliefs. In this respect, the effects of Hacı Bektash Veli, an international figure now, can be seen on Orthodox Christians that we used to live together in the his torical process. This study first attempts to focuses on the relationship between Bektashism and Christianity. Then, the study deals with the section of annual of 1914 in Caramanian language, which is Turkish in Greek alphabet that tells about Hacı Bektash Dervish lodge from a Christian perspective. Facsimile of the aforementioned section along with its form translated into the Latin alphabet is available here. Furthermore, photographs in the annual have the status of historical documents as they show the mosque in the shrine, graveyard outside the shrine, boiler room, lion-mouthed fountain. In the conclusion part of the study, a different aspect of Bektashism-Christianity relationship is manifested.

Anahtar Kelimeler

Karamanlides Language, Annual, Orthodox Turks, Haci Bektash Veli Dervish Lodge

Kaynakça

• ALKAN M. (2001) . Hacı Bektaş Veli Tekkesine Nakşibendi Bir Şeyhin Tayini: Merkezi Bir Dayatma ve Sosyal Tepki, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.57: 213- 223.
• ANZERLİOĞLU Y. (2009). Tarihi Verilerle Karamanlı Ortodoks Türkler, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.51: 171-188.
• BALİVET M. (2000). Hacı Bektaş ve Yunus Emre ya da Türk Ocağı Evrenselleşmesi, çev. Perihan Yalçın, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.55:149-160.
• BALTA E. (1990). Anadolulu Türkofon Hristiyan Ortodoksların Ulusal Bilinçlerini Araştır- maya Yarayan Bir Kaynak Olarak Karamanlıca Kitapların Önsözleri, Tarih ve Toplum, C. 74:18-20.
• BEŞE A. ve TOZLU S. (2011). İngiliz Kayıtlarında Aleviler ve Bektaşiler, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 59, 195-220.
• CROWFOOT J. W. (1900), Survivals Among the Kappadokian Kizilbash (Bektash). The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. London. Vol.31.
• ECKMANN J. (1988). Karamanlıca’da Birkaç Gerindium Terkibi, çev. Müjdat Kayayerli, Türk Kültürü Araştırmaları, 26 (2): 89-94.
• GÜMÜŞOĞLU H. D. (2011). Bir Çelebi İcazetnamesi, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 59, 423-442.
• Türk H. (2010). Hatay’da Müslüman-Hristiyan Etkileşimi: St. Georges ya da Hızır Kültü, Milli Folklor 85, 138-147.
• KIRIAKIDIS A. (2010). Bektaschitum und Griechisches Orthodoxes Mönchtum. Religi- onskontakt und Vergleich Zweier Mystischer Traditionen. Berlin: EB Verl.