BEKTAŞİ TÜRKMENLERİNDE HALK İNANÇLARININ SOSYAL YAŞAMDAKİ İZLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: YÖRÜK KÖYÜ ÖRNEĞİ

Yıl 2015, Sayı: 73, 31 - 48, 14.04.2015

Ali Göçer

Öz

Bu araştırmanın amacı, Bektaşi Türkmenlerinde halk inançlarının sosyal yaşamdaki izleriile ilgili genel bir görünüm vermektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı çerçevesindegözlem, görüşme ve doküman analizi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma, Yörük köyü sakinleriarasından amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen altı katılımcıdan oluşan bir çalışmagrubu üzerinden yürütülmüştür. Veri toplama araçlarıyla elde edilen verilerin analizinde nitelaraştırma veri analiz biçimlerinden içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlaragöre, çalışma grubundaki katılımcılar Bektaşi Türkmenlerinde dinî inancın sosyal yaşamdakiizleriyle ilgili önemli ipuçları vermişler, sosyal yaşama yön veren belirleyici dinî unsurlara işaretetmişlerdir. Özellikle doğum, düğün ve ölümle ilgili uygulamaların şekillenmesinde dinîanlayışın etkisini gösteren görüşler ortaya koymuşlardır. Katılımcılar, Bektaşi inancına sahipYörük-Türkmen kültürünün özünü kaybetmemesi için toplumsal dayanışmayı güçlendireceketkinlikler düzenlenmesinin gereğine işaret etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Yörük-Türkmen kültürü, dinî unsurlar, Bektaşilik, Yörük köyü

A RESEARCH ON TRACES OF FOLK OF BELIEFS IN SOCIAL LIFE OF FOLK BELIEVERS AMONG THE YORUKS-TURKMENS: THE CASE OF YORUK VILLAGE

Öz

The purpose of this research is to give an overview about traces of beliefs of folks in social life in Bektashi believers among the Yoruks-Turkmens. In this study, observation, interviewing, and document analysis methods were used within the framework of qualitative research. The research was carried out with a working group consisting of 6 participants selected from the inhabitants of the Yoruks village by purposive sampling. The data obtained from the interviewing and observation forms were analyzed through content analysis in the qualitative research. According to the results, Bektashi believers among the Yoruks-Turkmens gave important clues traces of religious belief in social life and pointed out the decisive religious factors that shape social life. In particular, the formation of applications related to birth, death, and wedding put forward opinions that reflect the influence of religious approach. The participants, not losing the essence of the culture of Bektashi believers among the Yoruks-Turkmens, pointed out the need for the organization of activities that strengthen social solidarity

Anahtar Kelimeler

Nomad-Turkmanian culture, religious factors, Bektashism, nomad village

Kaynakça

• AKTURAN, U. ve DİNÇER, D. (2008). Etnografya (ss. 41-62), Nitel Araştırma Yöntemleri, (Editörler: Baş, T. ve Akturan, U.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• AKTURAN, U. ve ESEN, A. (2008). Fenomenoloji (ss. 83-98), Nitel Araştırma Yöntemleri, (Editörler: Baş, T. ve Akturan, U.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• ALKAN, M. (2009). Yeniçeriler ve Bektaşilik. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Der- gisi, 50: 243-260.
• BAYKAL, A. R. (1995). Safranbolu Yörük Köyü ve Düğün Âdetleri. İstanbul: Sema Matbaası.
• BİÇİCİ, H. K. (2008). Safranbolu Yörük Köyü Mezarlığında Bulunan Süslemeli Mezar Taş- ları. Sosyal Bilimler Dergisi, 20: 297-327.
• COŞAR, M. (2011). Alevi-Bektaşi Kültüründe Sayılara Yüklenen Terim Değeri, Türk Kültü- rü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 60: 113-128.
• ÇELİK, S. ve ARIKAN, A. (2012). Öğretmen Yetiştirme Programlarının İngilizce Öğretmen Adaylarını İlköğretimde İngilizce Öğretimine Ne Kadar Hazırladığına Yönelik Nitel Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32: 77-87.
• DEMİRARSLAN, D. (2011). Eski Bir Bektaşi Yerleşimi: Yörük Köyünde Evler ve Odanın Oluşumu. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 58: 69-88.
• ERGÜL, A. (2008). Açık Kapılar: Sahapsız Yörük Evleri. (Kitabın basım yeri belirtilmemiş- tir.)
• ERÖZ, M. (1991). Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• GÖÇER, A. (1999). Aladağ Yörüklerinin (Karakoyunlu, Horzum, Müsürler, Honamlı, Kara- keçili, Sarıkeçili, Keşefli…) Dil, Folklor ve Halk Edebiyatı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kayseri.
• GÖÇER, A. (2012). Dil-Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine. Türk Dili, 729: 50-57.
• HERSEK, C. M. ve MERAKİ, Ş. (2000). Yörük Köyünde Gelenek ve Görenekler (ss. 161- 169), Safranbolu Yörük Köyü Geleneksel Yaşam Biçimi ve Evleri (Editör: C. M. Hersek). Ankara: Kuban Matbaacılık.
• HERSEK, C. M., MERAKİ, Ş. ve MERAKİ, F. (2000). Safranbolu Yörük Köyü ve Mimari Dokusu (ss. 1-112), Safranbolu Yörük Köyü Geleneksel Yaşam Biçimi ve Evleri (Editör: C. M. Hersek). Ankara: Kuban Matbaacılık.
• KAPLAN, M. (2010). Kültür ve Dil (26. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KARA, T. (2005). Safranbolu Yörük Köyü: Köyümüzde Geleneksel Yaşam, Örf ve Âdetlerimiz. Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• KILIÇ, F. ve KÖKEL, C. (2006). Bektaşilik Üzerine Değerlendirmeler ve Çalçakırlar Köyü Örneğinde Bektaşi Kültürü. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 40: 1-13.
• PUNCH, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çevirenler: D. Bayrak, B. Aslan ve Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• SELÇUK, A. (2008). Ağaçeri Türkmenleri: Tahtacılar. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• SOMUNCU, M. (2005). Aladağlar, Yaylacılık ve Dağ Göçebeliği Konusunda Bir Araştırma. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• SÜMER, D. (2011). Alevi-Bektaşi Miraç Söyleminden Cemin Simgesel Temsillerine Hakk’ın Birlik Bilinci. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 57: 57-84.
• SÜMER, F. (1992). Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• YILDIRIM, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YILDIRIM, R. (2010). Bektaşi Kime Derler?: “Bektaşi” Kavramının Kapsamı ve Sınırları Üzerine Tarihsel Bir Analiz Denemesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55: 23-58.