KARS TÜRKMENLERİNDE ÖLÜME BAĞLI İNANIŞLAR, ANLATILAR VE UYGULAMALAR

Yıl 2010, Sayı: 56, 93 - 102, 28.01.2013

Kürşat Öncül

Öz

Alevilikle ilgili yapılan çalışmaların birçoğu Aleviliğin doğumunu ve tarihsel gelişim çizgisini açıklamaya yöneliktir. Konuya ilişkin bu çalışmalar arasında ortaklıklar olmasına karşın söylem ve yaklaşım tarzlarında ciddi aykırılıklar da görülmektedir. Bu çalışma, belirtilen kaynakların ifade ettiği tarihsel gelişim çizgisi ve bu doğrultudaki yorumlama ve algılamalara bağlı kalmayarak, alan araştırmasından elde edilen verilerden hareketle Kars Aleviliğindeki ölüm olgusu üzerine gerçekleştirilmiştir. Konuyla ilgili olarak temelde ortak bir söylem görüntüsü bulunmasına karşın bölge, uygulama ve düşünce noktasında çeşitli farklılıkları barındırmaktadır. Ölüm ve sonrasına yönelik ortaklık ve farklılıkları Türkmenlerin söylemlerinden hareketle tespit etmek mümkün olmakla birlikte, ölüm sonrası yaşamın geçiş noktası kabul edilen cenaze merasimlerinde gerçekleştirilen pratiklerde ve buna bağlı kabullerde bu farklılıklar ve arkaik kodlar daha net bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kars Türkmenleri, Türkmenlerde Ölüm, Kars, Alevilik

DİSCORCES, BELİEVEMENT AND APPLİANCES DEPENDİNG ON DEATH İN KARSİAN TURKMENS

Öz

Many of the works done about Alawism are intended to explain the birth and the historical development of it. Although there are common points among these works, serious divergences are seen in approach and expression styles. This work, with the help of the datas got from the field research was carried out upon the death event in Kars Alawism by not referring to the historical development, comments and perceptions explained in the mentioned references. Although there is a common expression image about the subject, the region bears several differences in the points of application and thought. It is possible to detect the similarities and differences about the death and afterwards from the explanations of Turkmenians. Also in the practics of funerals, which are regarded as the transition point of the life after death, and the events related to it, these differences and archaic codes appear transperantly

Anahtar Kelimeler

Kars Turkmenians, The Death in Turkmenians, Kars, Alawism

Kaynakça

• Aydın, Ayhan, (2006). Akademisyenlerle Alevilik Bektaşilik Söyleşileri, İstanbul, Hora- san Yayınları
• Birdoğan, Nejat, (1994). İttihat Terakkinin Alevilik Bektaşilik Araştırması (Baha Sait Bey) İstanbul, Berfin Yayınları,
• Bozkurt, Fuat, (2000). Çağdaşlaşma Sürecinde Alevilik, İstanbul, Doğan Kitap,
• Çamuroğlu, Reha, (1992). Tarih, Heteredoksi ve Babailer, İstanbul, Metis Yayınları
• Eröz, Mehmet, (1977). Türkiye’de Alevilik Bektaşilik, İstanbul, Otağ Matbaacılık
• Fındıkçı, Aydın, (2003). Kars’taki Yeni Oluşumun Ekonomik, Sosyal ve Siyasi Etkileri,
• Ankara, İmaj Yayınevi Gölpınarlı, Abdulbaki, (1997). Tarih Boyunca İslam Mezhepleri ve Şiilik, İstanbul, Der Yayınları,
• Gümüşoğlu, Hasan, (2009). Temel İnanç Sistemleri, İslam Mezhepleri Tarihi, İstanbul, Kayıhan Yayınları,
• Köprülü, M. Fuat, (1966).Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları,
• Melikoff, İrene, (2009). Uyur İdik Uyardılar, Alevilik Bektaşilik Araştırmaları, Çev. Tu- tan Alptekin, İstanbul, Demos Yayınları
• Noyan, Bedri, (1987). Bektaşilik Alevilik Nedir, Ankara.
• Ocak, Ahmet Yaşar, (2000). Babailer İsyanı, Aleviliğin Tarihsel Altyapısı Yahut Anadolu’da İslam-Türk Heterodoksisinin Teşekkülü, İstanbul, Dergah Yayınları. Öz, Baki, (1997). Alevilik Tarihinden İzler, İstanbul, Can Yayınları.
• Özkırımlı, Atilla, (1990). Toplumsal Bir Başkaldırının İdeolojisi Alevilik Bektaşilik, Araştırma İnceleme, İstanbul, Cem Yayınevi. Sarıkaya, Mehmet Saffet, (2003). Anadolu Aleviliğinin Tarihi Arka Planı, (XI-XIII) Asır- lar, İstanbul, Ötüken Yayınları,
• Sinanoğlu, Faruk, (2008). Türk Kültüründe Alevi Bektaşi Olgusu, İstanbul, IQ Kültür Sa- nat Yayıncılık.
• Türkdoğan, Orhan, (1995). Alevi Bektaşi Kimliği Sosyo-Antropolojik Araştırma, İstan- bul, Timaş Yayınları,
• Üçer, Cenksu, (2005). Tokat Yöresinde Geleneksel Alevilik, Ankara, Ankara Okulu Ya- yınları
• Yaman, Mehmet, (1993). Alevilik İnanç-Edeb-Erkan, İstanbul, Ufuk Matbaası.