TÜRKİYE’NİN İSİM HARİTASININ TEMELİ OLARAK EHL-İ BEYT SEVGİSİ

Yıl 2012, Sayı: 62, 213 - 236, 15.01.2013

Kadir Canatan

Öz

Bir toplumdaki kültürel olgular ve görünümler, ilk bakışta büyük bir çeşitlilik sergilemektedir. Ancak görünürdeki bu çeşitlilik ve kaotik durum derinlikli bir analize tabi tutulduğunda, geri planda belirli kalıpların var olduğu ve toplumsal yaşama çekidüzen getirdikleri anlaşılmaktadır. Bu önerme, yapısalcı ve semiyotik kuramın özünü teşkil etmektedir. Kültür sosyolojisinde yapısalcı ve semiyotik yaklaşım, deterministik güçlü kuramlar ile zayıf kuramlar arasında bir yerde durmakta ve kültürel olguları, topluma dolaylı olarak etki eden “derin yapılar” olarak çözümlemektedir. Bu makale, Türkiye’nin “isim haritası”nı yapısalcı ve semiyotik bir çözümlemeye tabi tutmakta ve ne tür derin yapıların isimlerde görülen çeşitliliğe çekidüzen getirdiğini araştırmaktadır. Türkiye’nin isim haritasının “merkezî eğilimleri” üzerinden yapılan çözümlemeler, bizi oldukça ilginç bir sonuca götürmekte ve gerçekten de şahıs isimlerinde görülen kaotik yapının derinden işleyen bir mekanizma tarafından yönlendirildiğini ortaya koymaktadır. Gerek isimlerin kökenleri, gerekse yan yana dizildiklerinde verdikleri toplu izlenim, bu mekanizmanın Ehl-i Beyt kavramıyla çok yakından alakalı olduğunu göstermektedir. Başka bir deyişle Türkiye’de çok sık kullanılan şahıs isimleri gerçekte Ehl-i Beyt isimlerden başkası değildir. Bu gerçek Türkiye toplumunun ortak paydası hakkında da bize bir fikir vermektedir. Diyebiliriz ki Ehl-i Beyt sevgisi Sünni olsun, Alevi olsun Türkiye toplumunun ortak paydasını oluşturmaktadır

Anahtar Kelimeler

İsim Haritası, Türkiye, Ehl-i Beyt, Semiyotik, Kültür Sosyolojisi

THE LOVE OF AHL AL-BAYT AS A BASIS FOR THE NAME-MAP OF TURKEY

Öz

Cultural phenomena and visions reflect great diversity in our society at first sight. However, when this diversity is deeply analyzed, certain patterns at the background and structure of social life are realized. This premise is central to structuralism and semiotics theories. Structuralism and semiotic approaches in cultural sociology are among deterministic strong theorems, and relevant for the analysis of cultural phenomenon as “deep structures” that indirectly shape society.This article makes a structuralist and semiotic analysis of Turkey’s “proper name map” and examines the deep structures that organize the diversity in proper naming. The analyses of “central trends” in Turkey’s proper name map indicate very interesting results and illustrate that the chaotic structure of proper names is directed by a deep-run mechanism. General impression gained by taking both the roots of the names and their appearance all together shows that this mechanism is closely related to the concept of Ahl al-Bayt. In other words, the most commonly used names in Turkey are in fact not different from the names of Ahl alBayt. This fact gives us a clue about common denominator of the society in Turkey. It is fair to suggest that the passion towards Ahl al-Bayt is the common denominator of the people in Turkey regardless of their sects as Sunni or Alewi.”

Anahtar Kelimeler

Name-map, Turkey, Ahl al-Bayt, Semiotics, Sociology of Culture

Kaynakça

• ABDURRAHMAN, Varis (2004), “Türklerin Ad Koyma Gelenekleri Üzerine Bir İnceleme”, In: Millî Folklor, Yıl 16, Sayı 61.
• ACIPAYAMLI, Orhan (1992), “Türk Kültüründe Ad Koyma Folkloru’nun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi”, In: IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, IV. Cilt, Gelenek, Görenek ve İnançlar, Ofset Repromat Matbaası, Ankara.
• AĞIRMAN, Cemal (1998), “Ad Koyma ve Hz. Peygamber’in İsimlere Karşı Tutumu”, Cum- huriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, Sivas.
• ALKAYA, Ercan (2010), “Türklerde Ad Verme Geleneği ve Kişi Adları”, http://www.turkce- ciler.com/forum/forum_posts.asp?TID=1219
• BARTHES, Roland (1993) Göstergebilimsel Serüven, Çev.: Mehmet Rifat – Sema Rifat, YKY, İstanbul.
• CANAN, İbrahim (1980), Hz. Peygamberin Sünnetinde Terbiye, DİB Yayınları, Ankara.
• DİLİPAK, Abdurrahman – DİLİPAK, Asiye – MERİÇ, Nevin (2000), Ansiklopedik İsim Sözlüğü, Risale, İstanbul.
• HOFSTEDE, Geert (1999), Allemaal Andersdenkenden, Omgaan met cultuurverschillen, Uitgeverij Contact, Amsterdam.
• KİBAR, Osman (2005), Türk Kültüründe Ad Verme, Timaş Yayınları, İstanbul.
• NVİ (Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü) (2010), http://www.nvi.gov.tr/Hiz- metler/Istatistikler
• ÖGEL, Bahaeddin (1988), Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
• ÖZTÜRK, Yaşar Nuri (1993), Kur’an’ın Temel Kavramları, Yeni Boyut, İstanbul.
• RİFAT, Mehmet (2000), XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları, YKY, İstanbul.
• SMITH, Philiph (2007), Kültürel Kuram, Babil Yayınları, İstanbul.
• SOYUBOL, Emel (2007), Türk Dili Kökenli Kişi Adlarının Yapısı, Yüksek Lisans Tezi, Sa- karya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TDK (2012), Kişi Adları Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, Ankara.
• TUSİ, Nasreddin (2005), Ahlak-ı Nasırî, Fecr Yayınları, Ankara.
• HAVILAN, William (2002), Kültürel Antropoloji, Kaknüs, İstanbul.
• ZIJDERVELD, Anton (2007), Sahnelik Toplum, Açılım Yayıncılık, İstanbul.