SUBHÎ-İ BURUSEVÎ VE PERGÂR U KALEM MESNEVİSİ

Yıl 2017, Sayı: 82, 171 - 193, 09.06.2017

Ayşe Sağlam

Öz

Klasik Türk edebiyatında okuyucuyu eğitmek maksadıyla dinî, tasavvufi ve ahlaki içerikli birçok mesnevi kaleme alınmıştır. Çoğunlukla temsilî bir anlatım yolunun tercih edildiği bu eserlerde anlaşılması güç yüksek hakikatler temsiller vasıtasıyla okuyucunun anlayışına yaklaştırılmıştır. 16. yüzyılın mutasavvıf şairlerinden olan Subhî-i Burûsevî’nin Pergâr u Kalem isimli mesnevisi de bunlardan biridir. Mesnevide teslimiyet, tevekkül, sabır, haddini tecavüz etmeme, doğruluk, nefis terbiyesi, sorumluluklarını yerine getirme gibi farklı birçok konuda mesaj verilir. Subhî, bu eseriyle hayatta karşılaşılan zorluklarda ilahi birçok hikmetin bulunduğunu göstermek ister. Bunu yaparken kalem, kâğıt, pergel ve makas gibi aletlerin günlük yaşamdaki fonksiyonlarından yola çıkarak bir takım temsiller geliştirir. Bu şekilde anlatmak istediği ince ve derin hakikatleri okuyucuya somut bir şekilde sunan Subhî, toplumun manevi değerler bakımından gelişmesine sanat yoluyla hizmet eder. Münazara tarzında yazılan bu mesnevinin hikâye bölümü kâğıtların kendi aralarındaki konuşmaları, kalem ile kâğıtların konuşmaları ve kalem, pergel ve makas arasındaki konuşmalara dayanır. Bu çalışmada Subhî-i Burûsevî’nin Pergâr u Kalem isimli mesnevisi tanıtılacak, eserdeki temsilî anlatım üzerinde durulacak, asıl hikâyenin anlatıldığı bölüm özetlenecek, eserin çeviri yazılı metnine ve metnin dil içi çevirisine yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Subhî, Pergâr u Kalem, mesnevi, çeviri yazı, dil içi çeviri, inceleme

SUBHÎ-I BURUSEVÎ AND HIS PERGÂR U KALEM MATHNAWI

Öz

In the classical Turkish literature, many masnavis have been written up as religious, sufistic and moral so as to train reader. An allegoric expression is mostly preferred in these works and deep truths which are abstruse have been found out via similes by reader. Pergâr u Kalem mathnawi of Subhî-i Burûsevi who is one of the sufi poets in the 16th century is one of those, as well. In the mathnawi, many different issues such as devotion, trust in God, patience, not to be impertinent, truth, reformation and fulfill its responsibilities were touched. Subhî wants to show with his this work that many divine mysteries can be in the difficulties which are met in life. While he makes this, he improves one set of similes based on functions in in daily life of tools like pencil, paper, compasses and scissors. Subhî gives critical and deep truths which he wants to tell in this way to reader corporally and he helps progress of public ın terms of moral values via art. Mathnawi is written in the style of debate. The story section of the work, is based on the dialogues between the papers themselves; the talks between pencil, compasses and scissors. In this work, Pergâr u Kalem masnavi of Subhî-i Burûsevî will be introduced, will be focused on the allegoric expression in the work, episode which is described the actual story will be summarized, written translation text of work and linguistic translation of the text will be mentioned

Anahtar Kelimeler

Subhî, Pergâr u Kalem, mathnawi, translation writing, linguistic traslation, analyzing

Kaynakça

• Açıl, Berat. (2013). Klasik Türk Edebiyatında Alegori. Küre Yayınları: İstanbul.
• Canım, Rıdvan. (2000). Latifî Tezkiretü’ş-şu‘arâ ve Tabsıratü’n-nuzama (İnceleme- Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Cassirer, Ernst. (2011). Sembol Kavramının Doğası. Hece Yayınları: Ankara.
• Cunbur, Müjgan. (2007). “Subhî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. c. 7. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. s. 637.
• Devellioğlu, Ferit. (2004). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Eyduran Sungurhan, Aysun. (2008). Beyanî Tezkiretü’ş-şu‘arâ. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kutluk, İbrahim. (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-şuarâ c I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Müstakîm-zâde Süleyman Sa’deddin Efendi. (2000). Mecelletü’n-Nisâb. Ankara Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Pektaş, Mehmet. (2013). “Subhî-i Burûsevî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Erişim tarihi: 29.11.2016. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com
• Subhî, Pergâr u Kalem, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, No: T. 3057, İstanbul.
• Şemseddin Sami. (1996). Kâmûsu’l a‘lâm (c IV). Ankara: Kaşgar Neşriyat.
• Şemseddin Sami. (2005). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Yaşaroğlu, Kamil. “Kalem Suresi”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. c. 24 s. 248 Erişim tarihi: 29.11.2016. http://www.islamansiklopedisi.info