KIRŞEHİR ŞER’İYYE SİCİLLERİNDE AHİ EVRAN VE AHİ MESUD ZAVİYELERİ

Yıl 2015, Sayı: 76, 133 - 146, 03.12.2015

Fahri Maden

Öz

Ahi Evran ve Ahi Mesud, Anadolu’nun manevi fatihlerinden ve mimarlarındandır. 13.yüzyılda Horasan’dan Anadolu’ya gelerek faaliyet gösteren bu önemli şahsiyetler, kurduklarızaviye ve vakıflarla asırlarca insanlığa hizmet etmişlerdir. Başta arşiv kayıtları olmak üzere19. yüzyılın yazılı kaynaklarından Kırşehir şer’iyye sicillerinde Ahi Evran ve Ahi Mesudzaviyeleriyle ilgili gelişmeleri takip etmek mümkündür. Bu kayıtlar Osmanlı Devleti’ninyıkılışına kadar sözü edilen zaviyelerin varlıklarını sürdürdüklerini göstermektedir. Ayrıcazaviye görevlilerinin kimler olduğu ve atamalarının ne şekilde yapıldığı sicillerden eldeedilen bilgiler arasındadır. Bu çalışma Milli kütüphane mikrofilm arşivinde mevcut olan 35adet Kırşehir’e ait sicil defteri taranarak Ahi Evran ve Ahi Mesud zaviyeleri ve vakıflarına aithükümlerden hareketle bu kurumların tarihine ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırşehir, Kırşehir şer’iyye sicilleri, ahilik, Ahi Evran, Ahi Mesud, Etimesgut

AHI EVRAN AND AHI MESUD LODGES IN KIRSEHİR SER’IYYE RECORDS

Öz

Ahi Evran and Ahi Mesud are Anatolia’s spiritual conquerors and architects. This person operating in the 13th century came to Anatolia from Khorasan, established lodges and served mankind for centuries with the foundation. At first archive records, including records from the 19th century Kırşehir written sources, it is possible to follow the developments related to Ahi Evran and Ahi Mesud lodges. These records indicate the survival of the lodges until the collapse of the Ottoman Empire. In addition, who lodge officials and how they were appointed are also included that the assignment of in the records. In this study, 35 microfilm archives about Kirsehir found in the National Library were scanned to shed light on the history of Ahi Evran and Ahi Mesud lodges and foundations

Anahtar Kelimeler

Kirsehir, Kirsehir ser’iyye records, ahism, Ahi Evran, Ahi Mesud, Etimesgut

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, A. (2002). “Osmanlı Hukukunda Vakıflar, Hükümleri ve Çeşitleri”. Türkler. X. Ankara. 447-460.
• A.C. (1932). Ankara. İstanbul. Kanaat Kütüphanesi. Ankara. (Tarihsiz). Ankara Valiliği.
• BAYRAM, M. (1991). Ahi Evran ve Ahi Teşkilâtının Kuruluşu. Konya.
• BEKTAŞOĞLU, M. (1997). “Türk’e Özgü Bir Kurum Olan Ahilik”. Diyanet Aylık Dergi. 84. Ankara. 50-53.
• BOLAT, M. (2005). “19. Yüzyıl Başlarında Antakya’da Ahiliğin İzleri (18 Numaralı Antakya Şer’iyye Sicillerine Göre)”. I. Ahi Evran-ı Veli ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu (12-13
• Ekim 2004 Kırşehir) Bildiriler. I. Kırşehir. 177-186.
• ÇAĞATAY, N. (1974). Bir Türk Kurumu Olan Ahilik. Ankara.
• ÇALIŞKAN, Y.-İKİZ, M.L. (1993). Kültür, Sanat ve Medeniyetimizde Ahilik. Ankara.
• DARKOT, B. (1988). “Kırşehir”. İslam Ansiklopedisi. VI. İstanbul. 764-767.
• DOĞRU, H. (1991). XVI. Yüzyılda Sultanönü Sancağınca Ahîler ve Ahî Zaviyeleri. Ankara.
• ERAVCI, M. (2014). “Ahi Mesud Zaviyesi (Ankara)”, Ahilik Ansiklopedisi, I, Ankara. 135
• EKİNCİ, Y. (1991). Ahîlik. Ankara.
• EVREN, B. (1999). Osmanlı Esnafı. İstanbul.
• GENÇ, M. (2003). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul.
• HACIGÖKMEN, M. A. (2002). “Ankara’da Ahi Hâkimiyeti (1330?-1361)”. Türkler. VI. An- kara. 830-836.
• HACIGÖKMEN, M. A. (2014). “Ahi Mesud (Ankara)”. Ahilik Ansiklopedisi. I. Ankara. 135.
• KAFALI, M. (2002). “Anadolu’nun Fethi ve Türkleşmesi”. Türkler. VI. Ankara. 177-193.
• KAZICI, Z. (1996). İslam Kültür ve Medeniyeti. İstanbul.
• KAZICI, Z. (1988). “Ahîlik”. DİA. I. 540-542. Kırşehir Şer’iyye Sicili, n. 3, 11, 16, 18, 21, 23.
• KÜÇÜKDAĞ, Y. 82014). “Ahi Mesud Zaviyesi”. Ahilik Ansiklopedisi. I. Ankara. 136.
• OCAK, A. Y-FAROQHİ, S. (1986). “Zaviye”. İslam Ansiklopedisi. XIII. İstanbul. 468 476.
• Osmanlı Yer Adları-II Anadolu, Karaman, Rum, Diyarbakır, Arap ve Zülkadriye Eyaletleri (1530-1556) (Şam ve Halep Dahil). (2013). Ankara.
• ÖNGE, M. Y. (1988). “Ahî Evran Zâviyesi”. DİA. I. İstanbul. 531-532.
• ÖZTÜRK, N. (2002). “Osmanlı Döneminde Vakıflar”. Türkler. X. Ankara. 433-446.
• ÖZTÜRK, N. (1995). Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi. Ankara.
• PARMAKSIZOĞLU, İ. (1999). İbn Batuta Seyahatnâmesi’nden Seçmeler. Ankara.
• POYRAZ, O. (1996). “Ahi Örgütleri”. I. Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumu (Ankara –15 Ekim 1993). Ankara. 139-144.
• SEZEN, T. (2006). Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla), Ankara.
• ŞAHİN, İ. (2014). “Ahi Mesud (Kırşehir)”. Ahilik Ansiklopedisi. I. Ankara. 134-135.
• TARIM, C.H. (1938). Kırşehir Tarihi Üzerinde Araştırmalar. Kırşehir.
• TUĞLACI, P. (1987). Osmanlı Şehirleri. İstanbul.
• YALKIN, S. (1996). “Esnaf-Sanatkâr Kesiminin Tarihinde Ahîliğin Önemi”. I. Uluslararası
• Ahilik Kültürü Sempozyumu (Ankara 13–15 Ekim 1993). Ankara. 177-181.