18–19. YÜZYILLARDA KIZILDELİ BEKTAŞİ OCAĞI

Yıl 2010, Sayı: 53, 345 - 364, 25.01.2013

A. Yılmaz Soyyer

Öz

Kızıldeli Bektaşi Ocağı geleneksel Bektaşi tasavvuf geleneğinin içerisinde bir ekoldür. Ritülleri, kılık kıyafetleri ve inanç esaslarıyla Hacı Bektaş Veli merkezli bir tekkedir. İnanç olarak vahdeti vücud anlayışını benimsemişlerdir. Bu anlayış Kızıldeli Bektaşiliğinin her faaliyetinde görülmektedir. Bu çalışma Kızıldeli Bektaşiliğini ortaya koyan iki el yazması eser temel alınarak yapılmıştır. Bu eserlerden ilki Şeyh Ahmed Bedreddin Halveti’nin Şeyh Sırri Rifaî’nin el yazması notlarına dayanarak kaleme aldığı Risale-i Lahutiye ve diğeri Kızıldeli Ocağı mensuplarından Giritli Ali Baba’nın Uyunü’l-Hidaye isimli yazma eserleridir. Konu hem inanç hem de ritüeller bakımından ele alınmıştır. Kızıldeli Bektaşi Ocağı gerek diğer Bektaşi tekkeleri gerekse bütün bir Hz. Ali silsileli tasavvuf ekolleri gibi vahdeti vücud inancına sahip bulunmaktadır. Bu inanç tasavvuf tarihi boyunca işlenmiş ve geliştirilmiş bulunan “Yalnızca o var onun dışında hiç bir şey yoktur, bütün görünür evren O’nun Tanrının tecellisinden ibarettir.” şeklinde formüle edilebilecek olan görüştür. Makalede Risale-i Lahutiye isimli eserde bulunan bir ikrar cemi geniş okuyucu kitlelerinin rahatlıkla anlayabilmesi için günümüz Türkçesiyle sadeleştirilerek verilmiştir. Ancak gülbanklar şiir biçiminde ve anlaşılması nispeten kolay metinlerdir. Bunların orijinal hâlleri kaydedilmiştir. Makalede Kızıldeli Ocağı’nın ehlibeyt ve mürşit anlayışları da Uyun’ül Hidaye isimli yazmaya dayanılarak açıklanmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Bektaşi, Kızıldeli Ocağı, vahdeti vücut, cem

KIZILDELI BEKTASHI ASSOCIATION IN 18-19 CENTURY

Öz

The Kızıldeli Bektashi Ocak is an ecol within the Bektashi sufi tradition. Looking at its rituals, apparel, and doctrines, the Kızıldeli Tekke must be counted among those tekkes affiliated to Haci Bektas Veli. Kizildeli dervishes believed in the unity of the being, which is observable on their every activity. This study is based on two manuscripts: the first one is Risale-i Lahutiye, a collection by Şeyh Ahmed Bedreddin Halveti of the notes of Şeyh Sırri Rifaî; the second one is called Uyunü’l-Hidaye and written by Giritli Ali Baba, who was a Kızıldeli descent. The subject is dealt in terms of both belief and rituals. Like other Bektashi tekkes and sufi orders whose spiritual chain descends from Hz. Ali, Kızıldeli dervishes believed in the unity of being. This belief can be summarized as “There is nothing but only Him, and the entire visual universe is simply His revelation.” The description of a djem ritual recorded in Risale-i Lahutiye is summarized in the article while gulbanks, prayers read during the djem ritual, are quoted. Arguments regarding the place of the House of Prophet Muhammad and the spiritual master in the beliefs of the Kızıldeli Bektashi Ocak are developed on the basis of Uyun’ül Hidaye

Anahtar Kelimeler

Bektashi, Kızıldeli Ocak, unity of being, djem

Kaynakça

• GÜMÜŞOĞLU, D. (2009). Sadık Abdal Divanı, İstanbul: Horasan Yayınları.
• KILIÇ F.(2004). Giritli Divan Şairleri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.32, Yıl:2004.