Traces of Ahi Community around the Cap and Sword in the Konak Novel

Yıl 2021, Sayı: 97, 151 - 164, 02.03.2021

Derya Kılıçkaya

Öz

In this study, traces of Ahilik will be investigated based on two objects in Konak novel published by Mustafa Necati Sepetçioğlu in 1973. One of these objects is the “börk” known as an Ahi cap. The other is the sword, a weapon used by the Ahi’s and equipped. The research covers only this novel by Sepetçioğlu. The research aims to follow the traces of the Ahilik organization, which is hidden between the lines of the novel, with the "börk" and sword associated with "Ahilik". During the research, the use of these two objects in the novel in question was emphasized. While "börk" is seen only on people's heads, the sword is an object of discussion in the novel. Knowing the color of this hat is as significant as knowing who wears it. As a result of the research, it was seen that the "Ahilik" establishment was tried to be described around the objects of “börk” and sword, rather than being directly and explicitly described in "Konak" novel. The presence of artisans among the characters strengthens these view of Ahilik.

Anahtar Kelimeler

Konak, Novel, Börk, Sword, Ahis

KONAK ROMANINDAKİ BÖRK VE KILIÇ ETRAFINDA AHİLİĞİN İZLERİ

Öz

Bu çalışmada, Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun 1973 yılında yayımlanan Konak romanındaki iki nesneden hareketle Ahiliğin izleri araştırılacaktır. Bu nesnelerden biri, bir Ahi başlığı olarak bilinen börktür. Diğeri ise Ahilerin de kullandığı ve kuşandığı bir silah olan kılıçtır. Araştırma, Sepetçioğlu’nun sadece bu romanını kapsamaktadır. Araştırmanın amacı ise Ahilikle ilişkili olan börk ve kılıçtan hareketle, romanda pek de ön plana çıkartılmamış olan Ahilik müessesesinin izlerini sürmektir. Araştırma sırasında, bahsi geçen romandaki kişilerin bu iki nesneyi kullanımları üzerinde durulmuştur. Bu nesnelerden börk, sadece kişilerin başlarında görülürken kılıç ise romanda tartışma konusu olan ve sözü edilen bir nesne konumundadır. Börkü, romanda hangi kişilerin giydiği araştırma için önem arz ederken elbette ki bu börkün rengi de önemli hâle gelmektedir. Araştırma sonucunda, Konak romanında Ahilik müessesesinin doğrudan ve apaçık anlatılmadığı, bunun yerine özellikle börk ve kılıç nesneleri etrafında bu kuruma değinildiği görülmüştür. Roman kişileri arasında zanaatkârların da yer alıyor olması, Ahilikle ilgili bu tasavvurları kuvvetlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Konak, Roman, Börk, Kılıç, Ahilik

Kaynakça

• Adilov, Marlen. (2019). “Dîvânu Lugati’t-Türk’teki Atasözlerinin Kazakça Atasözleriyle Karşılaştırmalı İncelenmesi”. Uluslararası Türkçe Tarihî Metin Araştırmaları Sempozyumu (Metin Yayımı, Kataloglama, Dijitalleştirme) Bildirileri, Editörler Vakur Sümer, Osman Kabadayı, Omirbek Hanayi, Almatı.
• Arslan, Hüseyin. (2015). “Ahîlik Teşkilatı’nın Sosyo -İktisadî Yapısı ve Örneklik Değeri”. Akademik Bakış Dergisi 49, 248-271.
• Avcı, Ali Haydar. (2004). Zeybeklik ve Zeybekler Tarihi, İstanbul: e Yayınları.
• -. (2015). “Zileli Yazar Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Hikâyelerinde Halk Kültürü Unsurları ve Değişim”. Zile Kültür Sanat Dergisi 7/8, 287-296.
• Kırpık, Güray. (2004). “Tarihi Gelişim İçinde Ahilik ve Lonca Müessesesi”, Gazi Üniversitesi Ahilik Kültürünü Araştırma Merkezi Ahilik Araştırma Dergisi 1\1, 79- 92.
• Küçük, Salim. (2010). “Eski Türk Kültüründe Renk Kavramı”. Bilig 54, 185-210.
• Öger, Adem (2019). Uygur Türklerinde Fütüvvet Kültürü, Fütüvvet-Nâmeler ve Ahilik Teşkilatına Etkileri, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi 13, 1-11.
• Öz, Baki. (2001). Bir Alevilik Yolu Ahilik. İstanbul: Can Yayınları (Adil Ali Atalay).
• Sarıkaya, M. Saffet.(2003). “Ahilik Kültürünün Aleviliğe Yansıyan Boyutları”. Yol Dergisi XXV, 98-112.
• Sepetçioğlu, Mustafa Necati. (1998). Konak. İstanbul: İrfan Yayınevi.
• Tanrıbuyurdu, Gülçin. (2012). “Klasik Türk Şiirinde Kılıç Duası”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 9, 139-166.
• Temel, Hilal. (2007). “Ahilik Teşkilatının Halkın Eğitim ve Öğretimindeki Rolü”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Türk, Emine Bilgehan.(2018). “Millî Bir İmge Olarak Türk Romanında Kalpak”. Gazi Türkiyat 22, 167-180.
• Uslu, Mustafa. (1982). “Ahi Birlikleri ve Loncalar”. Millî Eğitim ve Kültür 4 \ 14, 28-45.
• Yesevi, Çağla Gül. (2019). “Türkistan’dan Göç ve Köklerle Bağ Kurmak”, USOBAK IV. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi 11-13 Eylül 2019. Ed. Yusuf İnal, Hasan Kara, Turhan Çetin, 317-325.
• Yetiş, Kâzım. (2007). “Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Romanlarında Türk Tarihinin Yorumu”. Erdem 49, 1-6.
• Yüksel, Mücahit. (2018) “Siyaset ve İktidar Zemininde Yesevîlik”. Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi VI. Uluslararası Şeyh Şa’ban-ı Velî Sempozyumu –Yesevîlik- Bildirileri 23-25 Kasım 2018, 55-66.