ÂŞIK VEYSEL’İN ŞİİRLERİNİ DEĞERLER EĞİTİMİ AÇISINDAN OKUMAK

Yıl 2017, Sayı: 83, 101 - 123, 07.09.2017

Fatma Süreyya Kurtoğlu

Öz

Son zamanlarda her türlü bilimsel ve teknolojik gelişmeye rağmen dünyada yaşanan şiddet ve korku havası, maddî ve manevî tatminsizlikler; acımasızlık, adaletsizlikler, çevrede olup bitenlere karşı duyarsızlık, mutsuzluk ve hayattan memnuniyetsizlik gibi problemler, eksikliği hissedilen değerlerin öğretimi ve aktarımını daha önemli bir hâle getirmiş; devletleri, millî ve evrensel kimi değerleri yeniden canlı ve etkili hâle getirmeye ve yaşanılan çağa uygun yeni bir takım değerler oluşturmaya; böylelikle kaybolmaya yüz tutmuş sosyal kontrolü yeniden sağlamaya sevk etmiştir.Bu düşünceyle “Değerler Eğitimi” tüm dünyada çok sayıda çalışmaya konu olmuştur. 1995 yılından beri ise ciddi bir şekilde üzerinde durularak ve “Yaşayan Değerler Eğitimi” adıyla projelendirilerek daha ziyade ölmeye yüz tutmuş değerler yeniden canlandırılmaya çalışılmıştır. Bu konuda ülkemizde de bu değerlerin okul aracılığıyla kazandırılabileceği düşüncesiyle ilköğretim ve ortaöğretimde okutulan tüm derslerin ders öğretim programlarında, dersle ilgilileri de düşünülerek bir takım hedef değerler belirlenmiştir.Bu çalışmada, Türk edebiyatının, millî ve manevî değerlerin aktarılmasında ve öğretilmesinde aracılık vazifesi yüklenen, muhatabı olan okuruna nasihat eden birçok esere sahip olduğu düşüncesiyle yirminci yüzyıl Türk halk edebiyatının en önemli isimlerinden birisi olan Âşık Veysel’in şiirlerini “değerler eğitimi açısından” okumaya çalıştık.158 şiir üzerinde yaptığımız bu çalışma neticesinde Âşık Veysel’in okurlarına değer eğitimi çerçevesinde de pek çok şey söylediği ortaya çıkmıştır. Yaklaşık 900 dörtlükten oluşan bu şiirlerde değişik sıklıklarda olmak üzere altmışın üzerinde farklı değer tespit edildikten sonra bunlar, değerler eğitimi açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

değer, değerler eğitimi, Türk halk edebiyatı, Alevî-Bektaşî edebiyatı, Âşık Veysel, sevgi, birlik ve beraberlik

READING ÂŞIK VEYSEL POEMS IN TERMS OF VALUES EDUCATION

Öz

Despite the recent scientific and technological developments, such problems as the state of violence and fear in the world, material and spiritual dissatisfaction, brutality, injustice, insensitivity towards what is happening in the world, unhappiness, and dissatisfaction with life render the importance of values education that is missing and its transmission and encourage the governments to revitalize some national and universal values and establish a new set of contemporary values, thus bring back the social control that has almost extincted. 1995, it has been seriously emphasized and designed as a project called “Living Values Education” to attempt to revitalize the values that are on the brink of extinction. In this regard, in contemplation of values being taught in schools, a set of target values within the curriculum of all the courses taught in primary and secondary education has been determined in our country as well, considering the relevance of these values to the courses.In this study, we have attempted to read the poems by Âşık Veysel, who is one of the most important characters of Turkish folk literature in the twentieth century, in terms of “values education” considering that many of his works enable the national and spiritual values of Turkish literature to be taught and transmitted and give advices to his target readers. The results of studying on 158 poems brought about the fact that Aşık Veysel told his readers many things in the scope of values education. After identifying over 60 different values, at different frequency of occurrence, within these poems that consist of about 900 quadrants, the findings are evaluated and interpreted in terms of values education

Anahtar Kelimeler

Value, values education, Turkish folk literature, Alevi/Bektashi literature, Âşık Veysel, love, unity, and solidarity

Kaynakça

• Akbaş, Oktay. (2004). “Türk Millî Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının (Değerlerinin) İlköğretim II. Kademedeki Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alptekin, Ali Berat. (2004). Âşık Veysel -Türk’üz Türkü Çağırırız-. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Aydın, Mustafa. (2011). “Değerler, İşlevleri ve Ahlak”. Eğitime Bakış. 19, 39-45.
• Aytaç, Pakize. (2003). “Âşık Veysel’in Şiirlerinde Mistik Unsurlar”. Türk Kültür ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 26, 1-26.
• Bakiler, Yavuz Bülent. (1986). Âşık Veysel, Hayatı ve Şiirleri. İstanbul: Tercüman Yay.
• Biçer, Seçil. (2013). “Değerler Eğitimi Açısından Mehmet Akif Ersoy’a Ait ‘Safahat’ Adlı Eserin İncelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Bulut, Sevilay. (2011). “Atasözlerinin Değerler Eğitimindeki Yeri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Çelikkaya, Hasan. (1996). Fonksiyonel Eğitim Sosyolojisi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Çoban, Mustafa. (2016). “Değerler Eğitiminin Referansları Bağlamında Hacı Bektaş Velî’nin Makâlâtı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13/1, 1-22.
• Erdem, Ali Rıza. (2003). “Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler”. Değerler Eğitimi Dergisi. 4, 55-72.
• Genelge 2010/53. MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Değerler Eğitimi Genelgesi.
• Güngör, Erol. (2000). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güven, Ahmet Zeki. (2014). “Türk Efsanelerinin Değerler Eğitimi Bakımından İncelenmesi”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 26, 225-246.
• Kaplan, Mehmet. (2001). Türk Milletinin Kültürel Değerleri. Ankara: MEB Yayınları.
• Kaya, Doğan. (1988). “Âşık Veysel’in Şiirlerinde Kafiye Yapısı”. Âşık Veysel Selam Olsun Kucak Kucak. Haz. Kutlu Özen. Sivas, 94-99.
• Kılcan, Bahadır. (2009). “İlköğretim 6.Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Değerler Öğretimine İlişkin Öğretmen Görüşleri (Kırşehir İli Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Kumbasar, Ezgi. (2011). “Muzaffer İzgü’nün Romanlarının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kurtoğlu, Orhan. (2016). “Değer Eğitimi Açısından Ahilik ve Uygulamaları”. Postmodern Çağda Ahilik, Editör: H. Örs. Ankara: Nobel Yayınevi, 111-127.
• Moğul, Selçuk. (2012). “Mehmet Akif Ersoy’un Safahat İsimli Eserinin Türkçe Eğitimi ve Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Oğuzcan, Ümit Yaşar (haz.). (2001). Dostlar Beni Hatırlasın (Âşık Veysel-Hayatı ve Bütün Şiirleri). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Özbay, Murat ve Tayşi, Esra Karakuş. (2011). “Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi”. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 1, 21-31.
• Öztürk, Hüseyin Emin. (2008). Batı Çocuk Klasiklerinde Temel Değerler. İstanbul: Nar Yayınları.
• Pıghın, Gerda. (2005). Çocuklara Değer Aktarımı. Çev. A.Y. Gök. İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Solmaz, Süleyman. (2016). “Değerler Eğitimi Açısından Klasik Türk Edebiyatı”. 2016 Hoca Ahmet Yesevi Yılı Anısına Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri. Editör: Y. Yeşil. Ankara: TES Yayınları. 579- 593.
• Şen, Ülker (2007). “Millî Eğitim Bakanlığının 2005 Yılında Tavsiye Ettiği 100 Temel Eser Yoluyla Türkçe Eğitiminde Değerler Öğretimi Üzerine Bir Araştırma”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• TEDÖP (2005). Orta Öğretim Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayını.
• Tural, Sadık. (1992). Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler. Ankara: Ecdâd Yayınları.
• Uyar, Yusuf. (2007). “Türkçe Öğretiminde Kültür Aktarımı ve Kültürel Kimlik Geliştirme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yaman, Ertuğrul. (2014). Değerler Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yazıcı, Kubilay (2006). “Değerler Eğitimine Genel Bir Bakış.” Türklük Bilimi Araştırmaları. 19, 499-522.
• Yönerge (2015). Değerler Eğitimi Yönergesi. Erişim Tarihi: 29.06.2017. http://mebk12. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/39/749197/dosya- lar/2015_02/09093609_degerleregitimi.pdf