ANADOLU TÜRKMEN MÜZİK SANATINDA BİR ABDAL DEHA: NEŞET ERTAŞ

Yıl 2012, Sayı: 61, 287 - 312, 16.01.2013

Erol Parlak

Öz

Abdallar, kendilerine has ifadeleri içerisinde yarattıkları zengin kültür mirası ile Anadolu Müzik Medeniyetinin en önemli topluluklarından biridir. Özel ve ayırt edici yaşam biçimleri; toplumsal ilişkileri, inanç sistemleri, adet ve gelenekleri, manevi evrenleri içerisinde yarattıkları değer ve görüşler özgün sanatlarının ana kaynağıdır. Neşet Ertaş, üretimleri, saz - ses tekniği ve müziğe kazandırdığı boyut ile böylesi büyük bir sanat topluluğun piridir. Ulu Abdallar soyundan Muharrem Ertaş’ın ozan oğludur Neşet Ertaş. Hak ve halk âşıklığı yolunda bir Bektaşî ozan olarak, Garip mahlası ile saf ve temiz bir Türkçe içerisinde havalandırdığı türkülerinde hep sevgi, saygı, kardeşlik, birlik, beraberlik, hoşgörü, akıl, bilgi ve bilime saygı gibi kavramları işleyerek daima Hak’tan aldığını sanat yoluyla halka iletmiştir. Ülkemiz müzik kültürünün en seçkin örnekleri arasında yer almış birbirinden değerli eserleri onun görkemli sanatının birer yansımalarıdır. Bu makale, sanatın ve müzik biliminin ilerlemesine, ülke tanıtımına katkıda bulunmuş Neşet Ertaş’ın sanatının temelinde yatan ana kaynakların saptanması ve bunlara dair gizli kalmış yönlerin gerçek nitelikleri ile ortaya konularak gelecek kuşaklara doğru aktarılabilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Makale ile ilgili verilerin toplanması için öncelikle kütüphane ve arşiv taramalarına dayalı kapsamlı bir literatür çalışması ile yazışma ve internet araştırmaları yapılmıştır. Bunun yanında ayrıca alan araştırmaları yapılmış bu kapsamda gözlem, görüşme gibi yöntemler kullanılmıştır. Neşet Ertaş ile özdeşleşmiş tavrın anlaşılması bağlamında sorun olduğu, bu konunun çözümlenmesi gerektiği görülmektedir. Zira bu tavır; sanatın, bilimin ilerlemesine ve ülke tanıtımına yaptığı katkının ötesinde ülkemizin kendi kaynağı üzerinden yapılanması temelinde model olabilecek içerisinde çok sayıda referans taşıyan ilerici bir müzik akımıdır.

Anahtar Kelimeler

Derviş, Abdal, Bektaşi, Usta, Neşet Ertaş

AN ABDAL GENIOUS IN ANATOLIAN TURKMEN MUSIC: NEŞET ERTAŞ

Öz

Abdals are one of the most important communities in Anatolian Musical heritage with their specific ways of expression. Their special and distinctive life styles, social relations, religious views, traditions, values and ideas created in their spiritual realms are the main sources of their authentic art. Neşet Ertaş, genius of art with his products and reed-vocal techniques and with his contributions to musical depth, is the master of this art community. Neşet Ertaş, poet son of Muharrem Ertaş who comes from the Holy Abdals family, is a unique artist. As a Bektashi bard who loves Allah and the people, he conveyed what he received from Allah to public through art, using notions like love, respect, brotherhood, unity, integrity, tolerance, wit, knowledge and esteem for science, with the pseudonym “Garip” and with his songs composed in clear and pure Turkish. His valuable works which fall into some of the best places in our country’s musical heritage are reflections of his magnificent art. This essay is prepared in order to show the main resources of Neşet Ertaş’s works, which contribute to the development of art, music and science and publicity of our country, and to pass correctly on to the next generations by introducing the hidden aspects of these with their true qualities. First, a comprehensive literature search is made by scanning libraries and archives and internet research and some correspondence. Besides, field study is made by using such methods like observation and interview.It is seen that there is a problem with the manner associated with Neşet Ertaş and that this problem should be solved. For this manner is a progressive musical genre, which not only contributes to the development of art and science and publicity of the country, but also has lots of references that can be used as models to restructure our country on its sources

Anahtar Kelimeler

Dervish, Abdal, Bektashi, Master, Neşet Ertaş

Kaynakça

• Birdoğan, Nejat. (2006), Anadolu’nun Gizli Kültürü Alevilik. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Erdoğan, Çınar. (2009), Bahçe Bizim Gül Bizdedir (Eski Çağdan Cumhuriyet’e Alevilik. İstanbul: Kalkedon Yayınları: 88.
• Karamustafa, Ahmet T. (2007) Tanrının Kural tanımaz Kulları, İslam Dünyasında Derviş Toplulukları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• ____. (1971).Meydan Larousse. VI: 800, İstanbul: Meydan Yayınevi. Ocak, A. Yaşar. (1992). Kalenderiler, Ankara: TTK Yayınları.
• Kalan Müzik Ses Arşivi
• TRT Müzik Dairesi Ses Arşivi
• T.C. HAGEM Ses Arşivi
• İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Prof. Ercüment Berker Kütüphanesi, Arşiv, Dökümantasyon Birimi Ses Arşivi
• Erol Parlak Kişisel Ses Arşivi