ÂŞIK SIDKÎ’NIN HAYATINA DAİR YENİ BİLGİLER VE BİLİNMEYEN BAZI ŞİİRLERİ

Yıl 2020, Sayı: 93, 223 - 240, 13.03.2020

Ali Cem Akbulut

Öz

Sıdkî Pervane , 19. ve 20. yüzyılda Anadolu’nun önemli ve etkili âşık/ozanlarından biridir. Hacı Bektaş Veli Dergâhı Çelebilerinin vekili sıfatıyla, dergâh-muhibban diyaloğunu sağlayıp, toplumsal sorunları çözmek üzere hizmet ederek, Anadolu’nun hemen hemen her yerini ve Orta doğuyu dolaşmış ve Milli Mücadele’de de önemli bir rol üstlenmiştir. Bunlara ek olarak, her yöre yazmalarında ve sözlü kaynaklarında şiirlerine rastlanılması, bu şiirlerin günümüzde de revaçta olması, erdemli kişiliği, onun inançsal ve edebi önemini de göstermektedir. Yaşadığı yöre insanı üzerinde günümüzde de devam eden etkisi bulunan Âşık Sıdkî Pervane ’nin hayatı ve şiirleri ile ilgili geniş araştırmalar yapılmıştır. Şiirlerinden hayatına dair çıkarımlarda bulunulmuş ancak doğum tarihi vb gibi bazı bilgiler netlik kazanmamıştır. Bu çalışmada Merzifon yöresi yazılı ve sözlü kaynakları üzerinden âşık edebiyatı araştırmaları yapılmıştır. Bu araştırmalarda Âşık Sıdkî Pervane neslinden gelen bir kişinin elinde bulunan resmi nüfus bilgileri tespit edilmiştir. Yazıda aktaracağımız üzere, bu bulgular sayesinde Sıdkî Pervane ’nin doğum tarihine ve bazı ailevi bilgilerine büyük ölçüde ulaşılmıştır. Ayrıca bu çalışmada şimdiye bilinmeyen hece ölçüsüyle yazılmış 15 tane yayınlanmamış şiirine yer verilecektir. Bu şiirlerinin birinde de yine ailevi bilgilerine ışık tutacak veriler bulunmaktadır. Bu makalede, kendisiyle ilgili yapılacak yeni çalışmalara daha net ve güncel bilgilerle katkı sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Âşık Sıdkî, Sıdkî Baba, Pervane, âşık, şiir

New Findings on the Life of Âşık Sıdkî and Some of His Unknown Poems

Öz

Sıdkî Pervane was one of the distinguished poets âşık, ozan in the 19th and 20th centuries. As a deputy of the family of Çelebi of Hacı Bektaş Veli Lodge, he connected the followers muhibb with the lodge dergah . He served for the community to solve social problems and travelled to the Middle East and almost every part of Anatolia. He also had an important role in the Turkish Independence War. In addition to these, his poems in the manuscripts, oral sources from different regions and these poems’ still being in demand, as well as his virtuous personality all demonstrate his spiritual and literary significance. There have been many studies on the life and poetry of Âşık Sıdkî Pervane who has continuous impact on the people residing in the region he lived. Although we can draw some conclusions about his life from his poems, his date of birth and some other information about his life is still ambiguous. In this study, written and oral sources from Merzifon district on aşık poetry have been examined. As a part of findings of this research, some birth records belonging to one of the descendants of Âşık Sıdkî Pervane has been revealed. In connection with this, his date of birth and some other information about his family have been clarified to a large extent through the findings presented in this paper. His 15 previously unpublished poems written in syllabic meter have also been presented. In one of those poems, some new findings shedding light on his life have been obtained. The ultimate aim of this paper is to contribute to future studies on him through these findings.

Anahtar Kelimeler

Âşık Sıdkî, Sıdkî Baba, Pervane, âşık (poet), poetry

Kaynakça

• Akbulut, Ali Cem. (2010). Gazilerovacığı Âşıkları. Ankara: Karamavi Yayınevi.
• ——. (2016). “Âşık Sıdkî Baba’nın Mevalid-i Aşk (Aşkın Doğuşları) Eseri”, Yeniceli Âşık Sıdkî Baba ve Popülerlik Çerçevesinde Kültür-Sanat Sempozyumu, Yayıma Hazırlayanlar Prof. Dr. Nilgün Çıplak, Arş. Gör. Mete Bülent Değer, Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 269-287.
• Altınok, Baki Yaşa. (2013). Sıdkî Baba Divanı. Ankara: Sistem Ofset.
• Cönk ] (T.y.) Arşiv No: “06 Mil Yz Cönk 295”, Milli Kütüphane, Ankara.
• Çiftlikçi, Ramazan. (2016). “Âşık Sıdkî Baba Divanı’nda Devriyeler”, Yeniceli Âşık Sıdkî Baba ve Popülerlik Çerçevesinde Kültür-Sanat Sempozyumu, Yayıma Ha- zırlayanlar Prof. Dr. Nilgün Çıplak, Arş. Gör. Mete Bülent Değer, Mersin: Mer- sin Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 409-443.
• Demirel, Şener. (2016). “Sıdkî Baba Divanı’nda Yer Alan “Destân-ı Hürriyet-i Os- manî” Adlı Şiir Üzerine Düşünceler”, Yeniceli Âşık Sıdkî Baba ve Popülerlik Çerçevesinde Kültür-Sanat Sempozyumu, Yayıma Hazırlayanlar Prof. Dr. Nil- gün Çıplak, Arş. Gör. Mete Bülent Değer, Mersin: Mersin Büyükşehir Beledi- yesi Yayınları, 387-408.
• Durbilmez, Şener. (2016). “Sıdkî Mahlaslı Şairler ve Tarsuslu Sıdkî Baba’nın Bu Şa- irler İçindeki Yeri”, Yeniceli Âşık Sıdkî Baba ve Popülerlik Çerçevesinde Kül- tür-Sanat Sempozyumu, Yayıma Hazırlayanlar Prof. Dr. Nilgün Çıplak, Arş. Gör. Mete Bülent Değer, Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 43-85.
• Gül, Muhsin. (1984). Şeyh Cemaleddin Efendi’nin Âşığı Halk Ozanı Sıdkî Baba Ha- yatı ve Şiirleri. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• İvgin, Hayrettin. (1976). Âşık Sıtkı Pervane. Ankara: Emel Matbaacılık Sanayi.
• Karadeniz, Bekir-Ali Cem Akbulut. (2016). Alevi Bektaşi Şairleri. Bursa: Karamavi Yayınları.
• Kaya, Doğan. (2016). “Sıdkî Baba’nın Şiirlerinde Şekiller ve Türler”, Yeniceli Âşık Sıdkî Baba ve Popülerlik Çerçevesinde Kültür-Sanat Sempozyumu, Yayıma Ha- zırlayanlar Prof. Dr. Nilgün Çıplak, Arş. Gör. Mete Bülent Değer, Mersin: Mer- sin Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 103-125.
• Koz, Sabri. (2016). “Âşık Sıdkî Baba ve II. Meşrutiyet ve Kurtuluş Savaşı Destanları Üzerine Bir Okuma ve Anlama Denemesi”, Yeniceli Âşık Sıdkî Baba ve Po- pülerlik Çerçevesinde Kültür-Sanat Sempozyumu, Yayıma Hazırlayanlar Prof. Dr. Nilgün Çıplak, Arş. Gör. Mete Bülent Değer, Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 349-370.
• Şimşek, Esma. (2016). ““Kadı” İmgesinin Edebiyatımıza Yansımaları ve Sıdkî Ba- ba’nın “Kadı” Destanı Örneği”, Yeniceli Âşık Sıdkî Baba ve Popülerlik Çer- çevesinde Kültür-Sanat Sempozyumu, Yayıma Hazırlayanlar Prof. Dr. Nilgün Çıplak, Arş. Gör. Mete Bülent Değer, Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 127-150.
• KK-1: Hamdullah Gül, 51, yüksekokul, veteriner teknisyen, 01.02.2020, Merzifon
• KK-2: Cuma Akbulut, 65, yüksekokul, emekli öğretmen, 01.02.2020, Merzifon. (Özellikle 1890-1930 kuşağından) Âşık Sıdkî ve halk kültürü üzerine derleme- ler yapmıştır.