ESKİ BİR BEKTAŞİ YERLEŞİMİ: YÖRÜK KÖYÜ’NDE EVLER VE ODANIN OLUŞUMU

Yıl 2011, Sayı: 58, 69 - 88, 08.06.2011

Deniz Demirarslan

Öz

Ev geleneksel Türk yaşamının merkezidir. Geleneksel Türk evinin planlaması, özünü göçebelik yaşamı ile Türk-İslam yaşam tarzından alan odanın tasarımıyla başlar. Odanın iç mekân özellikleri ve dekorasyonu ise konut kullanıcısının kültürel, ekonomik ve hiyerarşik yönden toplumdaki yerinin bir ifadesi olduğundan geleneksel Türk konut mimarisi açısından önemlidir. Geçmişte bir Bektaşi yerleşimi olmasıyla dikkat çeken Safranbolu yöresi Yörük Köyü hem göçebelik hem de Türk-İslam yaşam tarzına uyan ve özellikle oda dekorasyonları açısından önem taşıyan konut örneklerini barındırmaktadır. Bu çalışmada, Safranbolu yöresi Yörük Köyü evlerinden örnekler incelenerek geleneksel Türk evinin oda tasarımında yaşam tarzı, inançlar, gelenek ve görenekler ile şekillenen iç mekân özellikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Türk evi, Dekorasyon, Oda, Safranbolu, Yörük Köyü

AN ANCIENT BEKTASHI SETTLEMENT: HOUSES AND FORMATION OF ROOM IN YORUK VILLAGE

Öz

Home is the center of traditional Turkish life. Planning of the traditional Turkish house starts with the design of a room based on nomadic life and Turkish –Islamic way of life. Since the interior decoration and features of the room is an expression of the hierarchical, cultural and economic aspects of household in society, they are very important in respect to Turkish housing architecture. Yoruk Village in Safranbolu region, known as a Bektashi placement in the past, contains important examples of housing and especially room decoration that fit into Turkish- Islamic and nomadic lifestyles. In this study, some home samples in Yoruk Village in Safranbolu region are examined and it is the interior design features of room of traditional Turkish house which have been formed with lifestyle, believes, traditions and customs are identified

Anahtar Kelimeler

Traditional Turkish house, Decoration, Room, Safranbolu, Yoruk Village

Kaynakça

• AKSULU, Işık (1985): “ Beypazarı Evleri” İlgi Dergisi, sayı 41, 18–23.
• BAHA, Ahmet (1934): İstanbul Etnografyası, Bartınlılar, Safranbolulular, İstanbul, Zaman Kitaphanesi.
• BİÇİCİ, Kamil (2008): “Safranbolu Yörük Köyü Mezarlığında Bulunan Süslemeli Mezar Taşları” Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 20, 297- 324.
• DEMİRARSLAN, Deniz (2005): “Türk ve Japon Konut İç Mekânlarında Depremsellik Açısından Konut ve Eşya Kullanım Alışkanlıklarının İrdelenmesi” Kocaeli Deprem Sempozyumu 23–25 Mart 2005, Kocaeli.
• DEMİRARSLAN, Deniz (2007): “Modernisation and Changing House Design in Turkey: from the 19th Century to the Present” CSAAR Kongresi Basılmış Bildiriler Kitabı, Kasım 2007, Tunus: CSAAR Yayınları.
• ELDEM, Sedad Hakkı (1984): Türk Evi Osmanlı Dönemi V.1, İstanbul, Türkiye Anıt, Çevre, Turizm Değerlerini Koruma Vakfı.
• ERÖZ, Mehmet (1991): Yörükler, İstanbul, T.D. Araştırmaları.
• ETİ, Erol ve Ozan AKPINAR (2003): “Safranbolu ve Yörük Köyü Evlerindeki Kalem İşleri Üzerine Bir İnceleme” 1. Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu 4–6 Mayıs 1999 Bildiriler Kitabı, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• GÜNAY, Reha (1999): Türk Evi Geleneği ve Safranbolu Evleri, İstanbul, YEM Yayınları.
• GÜR, Şengül Öymen (2000): Doğu Karadeniz Örneğinde Konut Kültürü, İstanbul, YEM Yayınları.
• GÜVENÇ, Bozkurt (1994): Türk Kimliği, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayımlar Dairesi Yayınları.
• HERSEK, Can Mehmet, Şakir MERAKÎ, Ferda MERAKÎ (2000): “ Safranbolu Yörük Köyü ve Mimari Dokusu” Safranbolu Yörük Köyü Geleneksel Yaşam Biçimi ve Evleri Cilt I, der. Can Mehmet HERSEK Ankara, Kuban Matbaacılık ve Yayıncılık.
• HERSEK, Can ve Mehmet, MERAKÎ, Şakir, MERAKÎ, Ferhan, MERAKÎ (2003): “Yörük Köyü Yerleşim Dokusunu Oluşturan Evler ve Koruma Sorunları” 1. Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu 4–6 Mayıs 1999 Bildiriler Kitabı, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• KARA, Tuncay (2003): “Yörükler” 1. Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu 4-6 Mayıs 1999 Bildiriler Kitabı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• KARA, Tuncay, (2005): Safranbolu Yörük Köyü Köyümüzde Geleneksel Yaşam Örf Ve Adetlerimiz, Ankara, Grafiker Yayınları.
• KÜÇÜKERMAN, Önder (1988): Türk Evi, İstanbul, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları.
• KÜÇÜKERMAN, Önder, (1973): The Rooms in the Traditional Turkish House of Anatolia from the aspect of Spatial Organization, İstanbul, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
• ÖZKÖSE, Aysun (2000): “Yörük Köyü’nde Dünden Bugüne Koruma ve Onarım” Safranbolu Yörük Köyü Geleneksel Yaşam Biçimi ve Evleri Cilt II, der. Can Mehmet HERSEK, Ankara, Kuban Matbaacılık ve Yayıncılık.
• ÖZKUL, Osman (2007): “ Karakeçili Aşireti Hakkında Yapılmış Bir Çalışma”, Anadolu’da Yörükler Tarihi ve Sosyolojik İncelemeler, der. Hayati BEŞİRLİ, İbrahim ERDAL, Ankara, Phoenix Yayınevi.
• SHEETS- JOHNSTONE, Maxine (1994): The Roots of Power Animate Form and Gendered Bodies, Illinois: Open Court Publishing Company.
• YILDIRIM, Kemal ve HİDAYETOĞLU, Lütfü (2006): “Geleneksel Türk Evi Ahşap Tavan Süsleme Özelliklerin ve Yapım Tekniklerinin Çeşitliliği Üzerine Bir inceleme” DEÜ Uluslararası Geleneksel Sanatlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 16- 18 Kasım 2006, İzmir.
• YÜREKLİ, Hülya ve Ferhan YÜREKLİ (2005): Türk Evi Gözlemler ve Yorumlar, İstanbul, Yapı Yayınları.