Hasta Kasım’ın Rüya Motifinin Tahlili

Yıl 2011, Sayı: 58, 131 - 138, 08.06.2011

Seyran Gayıbov

Öz

Kültürümüzde rüya yoluyla âşık olmak oldukça yaygındır. Rüyada “pir” elinden bade içerek sanatçı kimliği kazanan bu kişilere halk arasında “hak âşığı” “badeli âşık” denmesinin ve onlarda kutsallık vasfının aranmasının asıl sebebi de bundandır. Türk Âşık Edebiyatında birçok üstat âşığın rüyada bade alarak âşık oldukları bilinmektedir. XVIII. asır Azerbaycan âşık şiirinin önemli temsilcilerinden biri olan Hasta Kasım’ın da şiirlerinden, hayatı etrafında teşekkül eden rivayet ve halk hikâyesinden rüyada Hz. Ali’nin elinden bade aldığını öğreniyoruz. Hasta Kasım’ın rüya motifi, hazırlık devresi, rüya, uyanış ve ilk deyiş olmak üzere dört aşamalı geleneksel bir yapıya sahiptir

Anahtar Kelimeler

Anahtar sözler: âşık geleneği, Hasta Kasım, rüya motifi, badeli âşık

THE ANALYSIS OF KHASTA KASIM’S DREAM MOTIF

Öz

Falling in love through dreams is rather widespread situation in our culture. The real reason why those who gain the artist forum by drinking bade from pathfinder, are called troubadour or bard with bade and the reason why they are felt holy characteristics is this. It is known that in Turkish ashug literature a lot of past master bards have become bards by drinking bade. Out of his poems and common sense we learn that Kasim is one of the eminent concessionaire of Azerbaijan ashug literature of XVIII. Century has taken bade from Caliph Ali. Khasta Kasim’s dream motif has a four phases traditional character with preparatory, dream, awakening and the first saying

Anahtar Kelimeler

Ashug tradition, Khasta Kasim, dream motif, Bard with bade

Kaynakça

• AKPINAR. Yavuz. (1994): Azeri Edebiyatı Araştırmalar. İstanbul. Dergâh Yayınları.
• AXUNDOV.E. ABBASLI. İ. İSMAYILOV. H.(Tertib edenler) Azerbaycan Aşıq Şerinden Seçmeler. (2005): I C.Bakı. Şerq-Qerb Neşriyatı.
• QEHREMANOV.C. (Tertib eden) Azerbaycan Klassik Edebiyyatından Seçmeler (1988): III C. XVII-XVIII Eserler Azerbaycan Şeiri Bakı. Elm Neşriyatı.
• BABAYЕV. İmran. EFENDIYЕV. Paşa. (1970): Azerbaycan Şifahi Хalq Edebiyyati, Bakı, Maarif Neşriyatı.
• ÇİFTLİKÇİ. Ramazan. (1996): “Halk Hikâyeleri ve Hikâyeciliği Üzerine Âşık Murat Çobanoğlu ve Âşık Şeref Taşlıova ile Bir Görüşme”, Yedi İklim, No:17–2, 38.
• ÇOBANOĞLU. Özkul. (2000): Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• DASTANLAR (1993): (Tertib edeni E. Axundov), Bakı: Azerneşr Neşriyatı.
• EFENDİYЕV. Paşa. (1981): Azerbaycan Şifahi Хalq Edebiyyatı. Bakı: Maarif Neşriyatı.
• GÜNAY. Umay. (l999): Türkiyede Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İMADEDDİN. Nesimi. (2004): Seçilmiş Eserleri, II. C. Bakı, Lider Neşriyatı.
• KÖPRÜLÜ. M. Fuad. (1966): Edebiyat Araştırmaları, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• MEHEMMED. Füzuli. (2005): Eserleri. I C. (Tertib eden Hemid Araslı), Bakı, Şerq-Qerb Neşriyatı.
• NEBİYEV. Azad. (2004): Azerbaycan Aşıq Mektebleri. Bakı: Nurlan Neşriyatı.
• OĞUZ. M.Öcal. vd. (2004): Türk Halk Edebiyatı. El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• PAŞAYEV. Sednik. (1989): Azerbaycan Folkloru ve Aşıq Yaradıcılığı, Bakı: ADU Neşriyatı.
• ULUDAĞ. Süleyman. (1995): Tasavvuf Terimler Sözlüğü. İstanbul, Erkam Yayınları.
• TEHMASİB. Memmedhüseyn. (1972): Azerbaycan Хalq Dastanları (оrta eserler), Bakı: Еlm Neşriyatı.
• QASIMLI. Meherrem. (2004): Xeste Qasım, Azerbaycan Edebiyyatı Tarixi, I c. Folklor ve Mifologiya. Bakı: Elm Neşriyatı.
• XETAYİ. Şah İsmayil. (2005): Eserleri, (Tertib edenler Elyar Seferli, Xelil Yusifli), Bakı: Şerq- Qerb Neşriyatı.
• XESTE. Qasım. (1373): (Tertib eden: Hüseyn Siyami) I C.Tebriz: Endişe Neşriyatı.
• XESTE. Qasım. (1975): (Tertib eden: S. Paşayev) Bakı: Gençlik Neşriyatı.