İTTİHAT VE TERAKKİ DÖNEMİNDE ADANA VALİLİĞİ TARAFINDAN TAHTACI YÖRÜKLER HAKKINDA HAZIRLANAN BİR RAPOR

Yıl 2012, Sayı: 63, 59 - 76, 15.01.2013

Gıyasettin Aytaş

Öz

1918 yılında Adana sınırları içerisinde yaşayan Tahtacılar hakkında hazırlanan raporda, bölgeinsanının yaşadığı coğrafyanın özellikleri ve bu özelliklere bağlı olarak bitki örtüsü ve iklimşartları ele alınır. Özellikle coğrafi özelliklerin bütün ayrıntıları ile verilmesiyle, Tahtacılarınhangi şartlara tabi olarak yaşadıkları hakkında önemli bir veriye sahip olunur. Bu coğrafi şartlarınsahip olduğu iklim özelliklerine de dikkat çekilerek bu iklimin bitki örtüsü ile birlikte,insanların ihtiyaçlarına ne gibi katkı sunduğu da anlaşılmış olur. İklimin insanların yaşamıyladoğrudan ilgisi olmakla birlikte, sağlık şartları açısından da son derece etkili olduğu görülür.Belli hastalıkların ortaya çıkması veya hastalıklardan korunmanın iklim ve bitki örtüsü iledoğrudan ilgisi bulunmaktadır. Tahtacıların yerleşim alanları ile birlikte nüfus dağılımlarıve bulundukları yerleşim merkezlerinin dağılımı verilerek bu dağılım içerisinde kendi aralarındakigruplaşmaları da ele alınır. Çaylaklar ve Üsküdarlılar olmak üzere iki gruba ayrılanTahtacıların az da olsa aralarında inanç uygulamalarında farklılıklar görülmektedir. Dikkatçeken en önemli hususlardan biri de Tahtacıların kimi araştırmacıların ifade ettiği gibi farklıbir ırktan olmayıp özbeöz Türk oldukları ve Horasan bölgesinden gelmeleridir. Tahtacılarıninançlarının temelini cemler oluşturmakta ve bu cemleri de dedeler yürütmektedir. Hementamamına yakını Hacı Bektaş Velî ve Balım Sultan’a bağlı olup İmam Cafer Buyruğu’na tabidirler.Geçimlerini ağaççılıkla sağlayan Tahtacıların adının da bu uğraş alanlarından aldığıifade edilir. Türkiye’nin birçok bölgesine dağılan Tahtacıların günümüzde eski uğraş alanlarındanuzaklaştıkları, birçok farklı meslekle hayatlarını kazandıkları görülür.

Anahtar Kelimeler

Tahtacılar, Osmanlı arşiv belgeleri, Çaylaklar, Üsküdarlılar, Melemenci, Yanyatır

A REPORT ABOUT THE TAHTACIS PREPARED BY ADANA GOVERNORSHIP IN UNION AND PROGESS ERA

Öz

In the report written about the Tahtacıs who lived in Adana in 1918, the geographical features of the people in that region and flora and climate which result from these features are concerned. We have important data about the circumstances where the Tahtacıs lived by giving a lot of information especially about the geographical features. By pointing out the climatic features that geography has, how this climate together with its flora met the humans’ needs is understood. It is seen that climate is directly related to human life and is highly effective in terms of health conditions. There is a direct relationship between the spring of some illnesses or the avoidance of illnesses and climate and flora. The habitat of the Tahtacıs, their distribution of population and habitatsa are given and the groupings among them are handled. The Tahtacıs, who were grouped as the noob ones and the ones from Usküdar, had differences in their belief applications even if these differences are small. One of the striking aspects is that they, as some researchers highligt, are ot from another race but are Turkish in essence and came from Horasan. Cem houses constitute the basis of the Tahtacıs and Grandfathers run these houses. Almost all of them follow Haci Bektash Veli and Balım Sultan and are included in Imam Cafer Buyruks. It is known that the Tahtacıs made their living from forestry and they got their name from this field of occupation. It is seen that they have expanded to many regions of Turkey, moved away from their old occupations today and make their living from many different jobs

Anahtar Kelimeler

The Tahtacıs, the Ottoman archive documents, the Noobs, the Ones from Usküdar, Melemenci, Yanyatır

Kaynakça

• ASAN, Veli (1998): “Tahtacılarda Eğlence Semahı”, Cem Dergisi, C.30, S.77, İstanbul.
• BİLGİLİ, Ali Sinan. (2000): “Tarsus Türkmenleri (Varsaklar)”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu, Kültür Bakanlığı-YÖRTÜRK Vakfı, Tarsus
• BİLGİLİ, Ali Sinan. (2001): Osmanlı Döneminde Tarsus Sancağı ve Tarsus Türkmenleri
• BOZKURT, Fuat (1995): Semahlar, İstanbul, Cem Yayınevi.
• ÇIBLAK, Nilgün (2005): Mersin Tahtacıları, Halk Bilimi Araştırmaları, Ankara, Ürün Ya- yınları.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (2000): Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, Aydın Ya- yınevi.
• ER, Piri (1998): Geleneksel Anadolu Aleviliği, Ankara, Evrak Yayınları.
• SALCI, Vâhit Lütfi (1941): Gizli Türk Dinî Oyunları, İstanbul, Numune Matbaası.
• SELÇUK, Ali. (2004): Tahtacılar. İstanbul: Yeditepe Yayınevi
• SÜMER, Faruk (1962): Ağaç-Eriler, Türk Tarih Kurumu Belleten, Türk Tarih Kurumu Basımevi, C.26, Sayı: 101-104, Ankara.
• YAMAN, Ali (2004): Alevilikte Dedelik ve Ocaklar, İstanbul, Karacaahmet Sultan Derneği Yayınları.
• YÖRÜKAN, Yusuf Z. (2002): Anadolu’da Aleviler ve Tahtacılar, Eklerle Yay. Haz. Turhan Yörükan, Kültür Bakanlığı yayınları, Ankara.