SEYYİT TURAK’IN HACI BEKTAŞ’IN DOĞUMU VE HAYATI HAKKINDAKİ ESERİ

Yıl 2013, Sayı: 66, 105 - 128, 09.07.2013

İsmail Hakkı Aksoyak

Öz

Hacı Bektaş Velî’nin kimliği, nesebi, doğumu, hayatı ile ilgili kimi konularda birtakım belirsizlikler mevcuttur. Onunla ilgili bilgiler için en geniş kaynak durumundaki Velayetname ile tarih ve biyografi kitapları arasında, verilen bilgiler bakımından, tutarsızlıklar bulunmaktadır. Süleymaniye Kütüphanesi Fatih Kitaplığı 2724 numaraya kayıtlı eserin içerisinde yer alan Turak Seyyid’e ait bir risalede Hacı Bektaş Velî’nin doğumu, nesebi, çocukları, Anadolu’ya gelişi ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Eserin sonundaki kimi ifadelerden müellifin “Turak” isminde bir kişi olduğu anlaşılmaktadır. Yine sonda O’nun Hasan Baba isminde bir mürşidin dervişi olduğu ve eserini ona ithafen yazdığı bilgisini vermektedir. Eserde ağırlıklı olarak Hacı Bektaş Veli’nin doğumu ve Anadolu’ya gelişi anlatılmıştır. Anadolu yolculuğu sırasında gösterdiği kerametler üzerinde de ayrıntılı bir şekilde durulmuş, bu anlatım sırasında Hacı Bektaş’ın bir insan ve veli olarak sahip olduğu nitelikler sıralanmıştır. Hacı Bektaş Veli’nin doğumu, nesebi, veliliği, yüce kişiliği, temiz ahlakı, “Hünkâr, Hacı” olarak anılmasının sebepleri, kimi kerametleri, Anadolu’ya gelişi, Bektaşilik adap ve erkânı gibi konular işlenmiştir. Velayetname’de de yer alan olaylar/konular, söz konusu eserde kimi farklılıklarla, birbirinden bağımsız anlatılar şeklinde, yedi başlık altında işlenmiştir. Eserin doğrudan Velayetname’den özetlenmediğini gösteren kimi farklılıklar da bulunmaktadır. Yazarın üzerinde durduğu konularla bunları ele alış biçimi, onun üzerinde ihtilaf bulunan meselelere değinmek ve bunları açıklığa kavuşturmak amacı güttüğünü göstermektedir. Çalışmamızda söz konusu risalede yer alan bilgiler, özellikle Velayetname’dekilerle karşılaştırılarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hacı Bektaş Veli, Velayetname, Hacı Bektaş Veli’nin yaşamı ve kerametleri

SEYYIT TURAK’S BOOKLET ABOUT THE BIRTH AND LIFE OF HACI BEKTASH VELI

Öz

There are uncertainties about the identity, breed, birth and life of Haci Bektash Veli. There is some contradictive information about him between the most extensive source “Velayetname” and the other historical and biography books. A booklet, which can be found in Fatih Library under the record number 2724 in Süleymaniye Library, comprises some information about the life, breed and children of Haci Bektash Veli, and also about his coming to Anatolia. From some expressions in the end part of the booklet it can be derived that the writer of it was a person called Turak. There is also information that he was a dervish guided by a murshid called Hasan Baba and he dedicated this book to his murshid. In the booklet mostly Haci Bektash’s birth and his coming to Anatolia are narrated. Furthermore, his keramats at the time of his journey to Anatolia and his features as an ordinary man and as a saint are told in the narration. The subjects in the booklet can be listed as: Haci Bektash’s birth, his breed, his saintness, his pure character and morality, the reasons why he was called Hünkâr or Haci, some of his keramats, his arrival to Anatolia, proprieties and principals of Bektashism. There are slight differences between this booklet and Velâyetname about the subjects or the events. The issues are presented under seven titles in the booklet. The differences between the two books indicate that the booklet isn’t just a summary of Velâyetname. The writer of the booklet especially aims to discuss and clearify some issues that hadn’t been solved until that time. In this article the information about Haci Bektash Veli in Turak’s booklet is evaluated by comparing with other knowledge especially with the knowledge in Velayetname

Anahtar Kelimeler

Haci Bektash Veli, Velayetname, the life and keramats of Hajji Bektash Veli