DEDE ŞEYH HASANLAR İLE AŞİRET ŞEYH HASANLAR

Yıl 2013, Sayı: 66, 279 - 312, 09.07.2013

Veli Saltık

Öz

Doğu Anadolu’da Malatya, Tunceli, Erzincan, Sivas, Gümüşhane, Erzurum, Bingöl ve Muş illerinde yaşayan ve “Şeyh Hasanlılar” olarak bilinen bir topluluk var. Bu topluluk iki ana koldan gelmektedirler. Halk bunları tek kökten gelen bir topluluk sanmaktadır. Bu topluluğun bir kolu Ehlibeyt’ten gelmektedir. Yani Hz. Muhammed’in kızı Fatima ile Hz. Ali’nin evliliğinden doğan İmam Hüseyin’in Kerbela katliamında hayatta kalan oğlu Zeynel Abidin’in soyundan gelmektedirler. Bu koldan gelenlere “Dede Şeyh Hasanlılar” denir. Bunlar Alevi inanç önderleridir ve geniş bir talip topluluğuna inanç önderliği yaparlar. Bu kolun Anadolu’ya gelen ilk önderleri Şeyh Hasan ve Şeyh Ahmet kardeşlerdir. İkinci kol Şeyh Hasanlılar, esasen Moğol kökenli olup, yaşadıkları bölgelerde hâkim olan kültürün etkisinde kalarak kimi yerde Kürtçe, kimi yerde Zazaca, kimi yerde Türkçe konuşmaktadırlar. Bunlara da “Aşiret Şeyh Hasanlılar” denir. Aşiret Şeyh Hasanlıların sayıları bugün iki yüz bini bulmaktadır. İşte bu yazımızda, iki koldan iki ayrı kökten gelen Şeyh Hasanlıları ele alıp, yanlış algının ve yanlış bilginin ortadan kalkmasına katkı sağlamaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Hasan, Şeyh Ahmet, Hoca Ahmet Yesevi, Ehlibeyt, Şeyh Hasan aşiretleri

SENIOR DERVISH HASAN AND TRIBAL SHEIKH HASAN

Öz

There’s a community known as “Sheikh Hasanlılar” living in the Eastern Anatolia part of Turkey in the cities Malatya, Tunceli, Erzincan, Sivas, Gümüşhane, Erzurum, Bingöl and Muş. People think that this community is from the single root but has come from two main branches. One of this branch of the community is from the Ehlibeyt. That means after the massacre of Imam Hüseyin in Kerbela they came to get him from the descendants of the surviving son, Zeynel Abidin who is the son of Fatima daughter of Prophet Muhammad and Prophet Ali. The community who is from this branch is called “Dede Grandpa Sheikh Hasanlılar”. They are the Alevi faithleaders and they faith to the leadership of a widespread community. The first leaders of the arm who came to Anatolia are Sheikh Hasan and Sheika Ahmed brothers. The second arm of Sheikh Hasanlılar are essentially Mongolian in origin and they speak different languages. Being under the influence of the dominant culture in some places they speak Kurdish, in some places Zaza and some places Turkish. They are called “The Tribes of Sheikh Hasanlılar”. Today the number of the Tribal Sheikh Hasanlılar are two hundred thousand. Here in this article we examine Sheikh Hasanlılar who come from the two branches two different roots and we try to contribute to the elimination of incorrect perception and information about them.

Anahtar Kelimeler

Sheikh Hasan, Sheikh Ahmet, Hodja Ahmet Yesevi, Ehlibeyt, the tribes of Sheikh Hasan

Kaynakça

• AKSARAYI (2000). Müsa-Meretü’l Ahbar, Çeviri: Mürsel Öztürk, TTK Yayını.
• AYDIN, M. (2008). Hüseyin Hüsamettin, Amasya Belediyesi yayını.
• BAYRAM, M. (1991). Ahi Evren ve Ahi Teşkilâtının Kuruluşu.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet Zaptiye, No:2047.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet Zaptiye, No:576. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet -Dahiliye, No:16543.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet Zaptiye, No:1094.
• BULUT, F. (2009). Horasan Kimin Yurdu?, Berfin Yayınları.
• HALLACOĞLU, Y. (2006). 18.Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, TTK Yayını.
• HAZARFEN A. ve ŞENER, C. (2005). Osmanlı Belgelerinde Dersim Tarihi.
• KEMALİ, A. (1992). Erzincan Tarihi, Kaynak Yay.
• ONARLI, İ. (2001). Sultan Onar Ocakları ve Aşiretleri, Yol Dergisi sayı:21.
• SAKİN, O. (2010). Osmanlı’da Etnik Yapı, Ekim Yayınları.
• SALTIK, V. (2009). Tunceli’de Aşiret, Oymak ve Ocaklar, Kuloğlu Yay.
• SALTIK, V. (2011). İz Bırakan Erenler ve Alevi Ocaklar, 2.Baskı, Kuloğlu Yay.
• SÜMER, F. (1999). Oğuzlar. Selçuk Yayınları.
• ŞEHBENDERZADE, A. H. (2006). İslam Tarihi, Çeviri; Ziya Nur Aksun, Ötüken Yayını.
• ŞEREFHAN (2009). Şerefname, Çeviri: Celal Kabadayı, Yaba Yay.
• TOGAN, Z.V. (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitapevi.