YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN NUR BABA’SI İÇİN DÖNEMİNDE BİR REDDİYE: NUR BABA MASALI

Yıl 2016, Sayı: 80, 51 - 78, 14.12.2016

Ahmet Demir

Öz

Tefrika edilmeye başlandığı andan günümüze Yakup Kadri’nin Nur Baba 1922 adlı romanına dair edebî, dinî, felsefî tartışmaları içeren pek çok çalışma, kitap, yazı ve değerlendirme kaleme alınmıştır. Türk edebiyatında olumlu ve olumsuz iki uçta eleştirilen romanı, olumlu karşılayanlar özellikle edebî değer noktasında yüceltirken, olumsuzlayanlar ise özellikle Yakup Kadri’nin Bektaşilikle bağdaşmayan bir içeriği Bektaşiliğe isnat ettiği, Bektaşiliği kötü gösterdiği iddiasıyla yok sayıcı bir yaklaşım göstermiştir. Edebiyat araştırmalarında, Nur Baba üzerine değerlendirmeler bağlamında üzerinde durulmayan ve Nur Baba’nın yayımlandığı dönemin eleştirel yazılarından olan Bezmi Nusret Kaygusuz ’e ait Nur Baba Masalı başlıklı risale Nur Baba’nın döneminde yarattığı akisler bakımından önemlidir. Bezmi Nusret’in 1922’de Nur Baba’nın kitap olarak basımından hemen sonra yazdığı Nur Baba Masalı, Nur Baba için bir ‘reddiye’ niteliği taşır ve temelde Nur Baba’nın edebî yönüne ve romandaki Bektaşiliğin yansıtılma şekline dair iki yönlü bir değerlendirmeyi içerir. Çalışmamızda Yakup Kadri’nin Nur Baba romanı odağa alınarak Yakup Kadri’nin, romanını ve romanın, döneminde yarattığı akisleri nasıl değerlendirdiği Nur Baba’nın birinci 1922 ve ikinci 1923 baskıları için önsöz niteliğinde kaleme aldığı “Bir İzah” ve “İkinci İzah” yazıları üzerinden dikkate sunulmuş, Bezmi Nusret’e ait Nur Baba Masalı’na dikkat çekilmiş, risale Latin harflerine aktarılmış ve bu kitapçıktaki Nur Baba romanına dair görüşler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Nur Baba, Bezmi Nusret Kaygusuz, Nur Baba Masalı.

A REFUTATION TO YAKUP KADRI KARAOSMANOGLU’S NOVEL NUR BABA: THE NUR BABA MASALI

Öz

From the date that it began to be published to the present day, many studies, books, essays, and criticisms including literary, religious, philosophical discussions have been written on the novel of Yakup Kadri, Nur Baba 1922 . The novel was criticized in both positive and negative ways in Turkish literature. While the critics, who have a positive attitude, build it up a literary value, the ones who have the negative attitudes, claimed that Yakup Kadri had attributed the Bektashism to a content, which is incompatible with Bektashism, and had shown it in a bad way. In literary studies, a treatise written by Bezmi Nusret Kaygusuz which was one of the critical writings of the period, titled Nur Baba Masalı, has been not focused on. The Nur Baba Masalı, which was written by Bezmi Nusret after the publication of Nur Baba 1922 was a refutation of Nur Baba and it was basically including a bi-directional assessments both on the literary aspects of Nur Baba and on the reflection way of Bektashism in the novel. In this work Nur Baba novel of Yakup Kadri and his attitude toward the criticisms of Nur Baba at the period will be analyzed by focusing on the “Bir İzah” and “İkinci İzah”, an introductory writing appears in the first 1922 and second 1923 editions of Nur Baba. Nur Baba Masalı, which was written by Bezmi Nusret will also be evaluated. It was transcribed to Latin alphabet and the opinions about Nur Baba, appearing in this booklet will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Nur Baba, Bezmi Nusret Kaygusuz, Nur Baba Masalı.

Kaynakça

• Akı, Niyazi. (2001). Yakup Kadri Karaosmanoğlu: İnsan-Eser-Fikir-Üslûp. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aktaş, Şerif. (2014). Yakup Kadri Karaosmanoğlu. Ankara TDK Yayınları.
• Baba, Okan. (2002). Yakup Kadri Karaosmanoğlu: Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Toker Yayın- ları.
• Çıkla, Selçuk. (2003). “Eleştiri Tarihinde Tenkit Adını Taşıyan İlk Dergimiz”: -Tenkid-. Hece: Eleştiri Özel Sayısı, 77/78/79: 617-621.
• Demirci, Mehmet. (2013). “Karataş Bektaşi Tekkesi”. Yeni Asır, 22.02.2013. http://www. yeniasir.com.tr/yazarlar/mehmet.demirci/2013/02/22/karatas-bektasi-tekkesi (Erişim tarihi: 05.05.2016)
• Gariper, Cafer ve Küçükcoşkun, Yasemin. (2008). “II. Meşrutiyet Döneminde Yayımlanan Nur Baba Romanı ve Yarattığı Akisler”. bilig, 47: 45-78.
• —. (2009). Dionizyak Coşkunun İhtişam ve Sefaleti: Yakup Kadri’nin Nur Baba Romanına Psikanalitik Bir Yaklaşım. İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Gülmez, Nurettin ve Önder, Meltem. (2013). “Alaşehir Kongresi’nde Bir Belediye Başkanı: Galip Bey”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3): 116-130.
• Gülmez, Nurettin ve Tahancı, Bülent. (2013). “Alaşehir Kuva-yı Milliye Komutanı Mustafa Şahyar Bey”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3): 131-148.
• Işık, İhsan. (2006). Türkiye Edebiyatçılar Ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. c.5, Ankara: El- van Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. (1338/1922). Nur Baba. İstanbul: Akşam Matbaası.
• —. (1339/1923). Nur Baba. İstanbul: Orhaniye Matbaası.
• Karayaman, Mehmet. (2014). “Yüzbaşı Süleyman Süruri (Emekçil) Bey’in Batı Anadolu’da Kuva-Yı Milliye Hareketi’nin Ortaya Çıkmasındaki Hizmetleri”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 55: 83-108.
• Kaygusuz, Bezmi Nusret. (1955). Bir Roman Gibi. İzmir: İhsan Gümüşayak Matbaası.
• —. (2005). Şeyh Bedreddin. Ed. Öner Yağcı. İstanbul: İleri Yayınları.
• —. (1338/1922). Nur Baba Masalı. İzmir: Ahenk Matbaası.
• Oğuzkan, A. Ferhan. (1979). Yakup Kadri Karaosmanoğlu: hayatı sanatı eserleri. İstanbul: Varlık Yayınevi.
• TDK Güncel Türkçe Sözlük (2016a). “Masal”.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.573460f1610021.85743466 (Erişim tarihi: 12.05.2016).
• TDK Güncel Türkçe Sözlük (2016b). Masal okumak (veya anlatmak).
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&kelime=masal%20oku- mak%20(veya%20anlatmak)&cesit=2&guid=TDK.GTS.573460f62a0686.47540728 (Erişim tarihi: 12.05.2016).