13. yüzyılda, Anadolu’da şiirsel mistik evrenselleşmenin ele alınmasında Mevlana Celaleddin Rumi’nin rolü çok büyüktür; ancak bu hususla ilgili olarak Mevlevilikle ilişkili diğer özel akımların etkilerinin de unutulmaması gerekir. Tarihî çerçevede yanlış tanımlanmış olan Hacı Bektaş Veli, Orta Asya kabile ve şaman gelenekleriyle mistik İslamı, orijinal bir sentezde birleştiren özerk mistik bir akımın temsilcisi olmuştur. Bu grup evrensel görüşlerini, tüm Osmanlı dönemi boyunca Mevlevilerden daha üst, popüler ve yoğun bir şekilde yaymayı başarmışlardır. Anadolu aşk mistiğinin şiirsel ve evrensel açıdan geliştirilmesinde önemli yer tutan diğer bir kişilik de Anadolu Müslümanlarına alışık oldukları Türkçe diliyle eserler veren Yunus Emre’dir. Geleneksel olarak Mevlana ile ilişkilendirilerek süregelen, yazarların da tam emin olamadığı bu etkileşimle ilgili iki kişilikten özellikle bahsetmek yerinde olur
Si le rôle de Mevlânâ Celâleddîn Rûmî fut capital dans l’élaboration d’un universalisme mystico-poétique anatolien au XIIIe siècle, on ne doit pas cependant négliger d’autres courants spécifiques qui, pour être en relation avec le mevlévisme, connurent une évolution, un développement et une influence ultérieurs propres. Un courant mystique autonome, qui fit fusionner en une synthèse originale les traditions chamaniques et tribales d’AsieCentrale et le mysticisme islamique, fut le mouvement qui se rattacha à une personnalité aux contours historiques mal définis, Haci Bektaş Velî. Ce groupe sut répandre avec succès ses idées syncrétistes et universalistes pendant toute l’époque ottomane, et à une échelle populaire beaucoup plus vaste que les mevlevî. Une autre personnalité devait aussi tenir une place de choix dans l’élaboration d’une mystique amoureuse anatolienne, de forme poétique, de résonance universaliste, celle de Yunus Emre, qui acquit une audience d’autant plus grande qu’il écrivit dans la langue la plus familière aux musulmans d’Asie- Mineure, le turc. Il convient d’évoquer brièvement ces deux personnages dont les biographes sont aussi flous que l’influence durable et qui tous deux sont traditionnellement mis en relation avec Mevlânâ.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 28 Ocak 2013 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Sayı: 55 |
Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.