BEKTAŞİ FIKRALARININ FRANSA YOLCULUĞU: LES CONTES DE BEKTACHİ

Yıl 2010, Sayı: 55, 239 - 254, 28.01.2013

Suna Timur Ağıldere

Öz

Türk mizahı yüzyıllardan beri Batı’da özellikle de Fransa’da birçok araştırmaya konu olmuştur. Mizah kültürümüzde ayrıcalıklı bir yere sahip olan Bektaşi fıkralarının, gülmece kuramları açısından da oldukça zengin bir araştırma konusu sunan ustaca kurgulanmış olay örgüleri, Türk okuru kadar çeviri yoluyla Fransız okurunun da ilgisini çekmektedir. Ali Ekber Başaran tarafından Türkçe ve Fransızca olarak iki dilde kaleme alınmış ve Fransa’da Dünya Efsaneleri derleme dizisi çerçevesinde Contes de Bektachi-Bektaşi Fıkraları başlığı altında yayınlanmış olan eser, kültürlerarası bir köprü görevini üstlenmektedir. Nitekim eserde yer alan Bektaşi fıkralarının önemli bir kısmı Bektaşilik öğretisinin derin izlerini taşımaktadır ve okuyucusunu güldürürken düşündüren bir içeriğe sahiptir. Söz konusu öğretinin farklı dil, din ve kültüre ait okurlara aktarımı kültürlerarası iletişimin en önemli yapı taşlarından birini oluşturmaktadır. Bu nedenle söz konusu makalede, Bektaşi fıkralarının çevirileri gülmece dili ve kültürel ögelerin Türkçeden Fransızcaya aktarımı açısından örneklerle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fransa’da Türk mizahı, Bektâşî fıkraları, mizah metinlerinin çevirisi

THE JOurNEY OF BEKTASHI JOKES IN FRANCE: LES CONTES DE BEKTACHi

Öz

Turkish humor has been a topic of research in the West, especially in France for centuries. Having an important role in our culture of humor, Bektashi jokes’ storylines, which provide a considerable amount of research opportunities in terms of humor theories and which are constructed masterfully attract French readers’ attention with the help of translation, as well as the Turkish readers. Ali Ekber Başaran’s work, which was written in two languages, namely Turkish and French, and which was published in the collection of World Legends in France with the title of Contes de Bektâchî-Bektaşi Fıkraları functions as a bridge across cultures. Thus, most of the Bektashi jokes in the book have the traces of Bektashi principles and their content leads the reader to think while laughing. The transmission of the aforementioned principles to the readers from different languages, religions and cultures religions and cultures form the core element of intercultural communication. Hence, in the article in question, the translations of Bektashi onectodes have been looked into in terms of the language of humor and the transmission of cultural elements from Turkish to French through several samples.

Anahtar Kelimeler

Turkish humor in France, Bektashi onectodes, translation of humorous texts

Kaynakça

• AYTAŞ G., (2005).“ Okuma Eğitimi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, C. 3, S. 4, ss . 461-470, Ankara.
• AVRUPA KONSEYİ, (2001). Un cadre européen commun de référence pour les langues : Apprendre, enseigner, évaluer : Guide général d’utilisation, Strasbourg.
• BAŞARAN A E., ( 2005). Contes des Bektâchî, Bektaşi Fıkraları, Paris: L’Harmattan.
• BATU H., ( 1986). Nasreddin Hodja, L’Humour Anatolien, İstanbul: Can Matbaa.
• BERTHIER A., (1997). « Turquerie ou Turcologie. L’effort de traduction des jeunes des langues au XVII.e siècle » Istanbul et les langues orientales, s. 283-317, ed. F.Hitzel, Varia Turcica XXXI, Paris : L’Harmattan.
• GEORGEON F., ( 1991). Humour Turc, ed. Georgeon F., ANKA, Revue d’Art et de littérature de Turquie, Paris: Page et Image.
• GENTİZON P., ( 1930). L’Esprit d’Orient, Paris: Les Editions G. Crès & Cie.
• GÖKTÜRK A., ( 1994). Çeviri: Dillerin Dili, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• GÜZEL A., (1998). Hacı Bektaş Velî, Hayatı Eserleri ve Fikirleri, Ankara: Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Vakfı Yayınları.
• HİTZEL F.,(1995). Dil Oğlanları ve Tercümanlar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KABACALI A., ( 1998). Nasreddin Hodja, çev. Grolier.P, İstanbul: Net Yayınları.
• KOESTLER A., ( 1997). Mizah Yaratma Eylemi, çev. Sevinç Kabakçıoğlu- Özcan Kabakçıoğlu, İstanbul: İris Yayıncılık.
• ÖZÜNLÜ Ü., ( 1999). Gülmecenin Dilleri, Ankara: Doruk Yayıncılık.
• ÖZERDİM, S., (1975). Seçilmiş Bektaşi Fıkraları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• PORCHER, L., ( 2002). “L’humour comme le tango: une pensée triste qui se danse…” Humour et Enseignement des langues, Paris: Clé International.
• TİMUR AĞILDERE S., ( 2006). “Batıda Türk Gölge Oyunu ya da Karagöz’de yer alan Gülmece Dilinin Çevirisi Sorunu”, Somut Olmayan Kültürel Miras: Yaşayan Karagöz Uluslar arası Sempozyum Bildiriler Kitabı, s. 212-218, Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• YILDIRIM D., ( 1999). Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Ankara: Akçağ Yayınları.