TÜRABÎ DİVANI VE DİL ÖZELLİKLERİ

Yıl 2010, Sayı: 55, 325 - 340, 28.01.2013

Hülya Savran

Öz

Bu makalede 19. yüzyılın önemli kültür simalarından biri olan Türabî ve onun divanının dil özellikleri ses, şekil, anlam özellikleri üzerinde durulmuştur. Türabî, 1849 ile 1868 yılları arasında Hacı Bektaş postunda oturup dedebabalık yapmış bir kişi, Alevi-Bektaşi toplulukları arasında önemli ve saygın bir yer kazanmış mutasavvıf bir şairdir. 19. yüzyılda yazılmış bir divan olarak Türabî Divanı, dil özellikleri yönünden günümüz Türkçesinden çok farklı değildir. Fakat Divan, o dönem divan şiiri geleneğini - hele de Alevi-Bektaşi ve mutasavvıf bir şairin kaleminden çıkmış olması düşünülürse- göstermesi bakımından çok önemlidir. Önce mutasavvıf, sonra şair olarak Türabî, samimi ve içten duygularla yazdığı şiirlerinde, dâhil olduğu kültür çevresinin inceliklerini yansıtabilmiştir

Anahtar Kelimeler

Türabî, divan, Alevi, Bektaşi, tasavvuf, dil özellikleri

TÜRABÎ DİVANI AND THE PECULIARITIES OF THE LANGUAGE

Öz

Türabî, who was one of the most significant cultural figures of the 19th century, and his Divan’s peculiarities of the language phonetics, morphology, and vocabulary are mentioned in this article. Türabî had lived between 1849-1868 and adopted the leadership called dedebaba in Haciı Bektash Veli Tekke of Hacı Bektaş Veli. Türabi was important and respected as a sufi poet in Alevi-Bektaşi community. Although it had been written in 19th century, Türabî Divanı is not very different from present Turkish. Its importance comes both from the divan tradition, and its reflection of the importance of Alevi-Bektaşi sufi poetry in the 19th century. As a sufi and a poet Türabi showed his cultural characteristics of his environment with his cordial poems

Anahtar Kelimeler

Türabî, divan, Alevi, Bektashi, sufism, peculiarities of the language

Kaynakça

• Aksan, D. (1971), Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle), Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Aksan, D. (2006), Anlambilim Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, 4. Baskı, Ankara: Engin Yayınevi.
• Ergun, S.N. (1920), Bektaşi Edebiyatı Antolojisi, Cilt I, İstanbul.
• Gölpınarlı, A. (1973), Hurūfîlik Metinleri Kataloğu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Schimmel, A. (2004), İslamın Mistik Boyutları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Usluer, F. (2009), Hurufilik, İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Yayımlanmamış Tezler:
• Aydemir, C. (1966), Türabi’nin Gazelleri, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Mezuniyet Tezi.
• Azar, B. (2005), Türabî Divānı (İnceleme-Metin), s. XVI+825, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Anabilim Dalı, Doktora Tezi.