BEKTAŞİLİKTE TÂC ÇEŞİTLERİ VE ANLAMLARI

Yıl 2011, Sayı: 60, 365 - 378, 03.12.2011

Erdoğan Ağırdemir

Öz

Sembollerle anlatım, insanlığın tarihi kadar eski bir yöntemdir. Şekillerle, beden dili ile ifade ediş yalnızca günlük yaşamdaki ihtiyaçlar ve insan ilişkilerinde kullanılmakla kalmamış, bütün dinî yapılanmalarda da yer almıştır. Bektaşiliğin Pîri olan Hünkâr Hacı Bektaş Velî’nin “Eline, diline, beline sahip olmak” olarak ifade edilen inanç anlayışının sadece sözlerde, öğretilerde kalmadığı aynı zamanda bu inançta olanların giyim-kuşamlarına da yansımış olduğu görülmektedir. Bu anlayışın en belirgin simgelerinden biri de başlarına giydikleri tâclardır. İslam’ın tasavvufi bir yorumu olan Bektaşilik inancının da bunun dışında kalması düşünülemez. Bu yazıda Bektaşiliğin diğer ekollerden farklılığını belirleyecek olan tâcın önemi, yeri ve çeşitleri hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Bektaşilik, Alevilik, tasavvuf, tarikat, Taç, semboller

CROWN TYPES AND MEANING IN BEKTASHISM

Öz

Symbolic expression is an old method of communication, as old as history of humanity. Expressions of forms and body language have not only been used in human relationships but also took part in all religious organizations. The founder of the Bektashi Sect Pîr Hünkâr Haci Bektas Veli’s sense of belief which is stated as have possession of hand, tongue, waist did not only appear in words or doctrines they had also been reflected to the clothes. One of the most significant symbols of that belief is crowns. That is known as the beliefs are reflected to the clothes in all schools of Sufism. In this article we will try to give information about the importance, the place and varieties of crowns which determine the distinctness of Bektashi from the other sects.

Anahtar Kelimeler

Bektashism, Alevism, Sufism, Tariqah (Sufi order), Crown, Symbols/Symbolism

Kaynakça

• ATALAY, Adil Ali (1998): İmam Cafer-i Sadık Buyruğu, Mart, İstanbul-Can Yayınlar 8. Baskı.
• DURAN, Hamiye ve GÜMÜŞOĞLU, Dursun (2010): Hünkâr Hacı Bektaş Velî Velâyetnâmesi, Ankara.
• EL-İSTANBULÎ, Yahyâ Âgâh B. Salih (2005): Tarikat Kıyafetlerinde Sembolizm, Ocak Yayınları, 2. Baskı.
• GÖLPINARLI, Abdülbâki (1979): Tasavvuf’tan Dilimize Geçen Deyimler Ve Atasözleri, İnkılâp ve Aka Yayınevi.
• KAPLAN, Doğan (2010): Yazılı Kaynakların Göre Alevîlik, Türkiye Diyanet Vakfı, 1. baskı, Ankara.
• KOCA, Şevki (2005): Bektâşîlik ve Bektâşî Dergâhları, Aralık, İstanbul Cem Vakıfları Yayınları.
• NOYAN, Bedri (1976): Demir Baba Velâyetnâmesi, Can Yayınları, İstanbul.
• ------------------ (1987): Bektaşilik Alevîlik Nedir, 2. baskı, Ankara.
• ------------------ (2009): Bütün Yönleriyle Bektaşilik ve Alevîlik, VII. Cilt.
• OCAK, Ahmet Yaşar (2005): Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler, Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• ÖZALP, Ahmet: http://www.sevde.de/islam_Ans/T/12.htm
• ÖZTELLİ, Cahit (1974): Pîr Sultan Abdal Bütün Şiirleri, Milliyet Yayınları.
• USLU, Mustafa (2004): Yunus Emre Divanı’nda Seçmeler, Kasım, İstanbul Karanfil Yayınları.