BALIKESİR’DE BULUNAN BİR CÖNK VE İÇİNDE YER ALAN FAL-İ NEBÂT ÖRNEĞİ

Yıl 2011, Sayı: 59, 313 - 324, 04.09.2011

Mustafa Aça

Öz

Türk kültürü araştırmalarının yazılı kaynakları arasında oldukça önemli bir yere sahip olan cönkler, içerdikleri ürünler itibari ile oldukça değerli eserlerdir. Özellikle sözlü edebiyata dair unsurları yüzlerce yıl bünyelerinde korumaları ve bugünün araştırmacılarına geçmişi araştırma konusunda paha biçilmez bilgiler vermeleri, cönkleri vazgeçilmez birer kaynak haline getirmektedir. Edebiyatımızın farklı geleneklerinde görülen ve gerek metin kurguları gerekse icra uygulama biçimleri açısından çoğu zaman iç içe geçmiş bir özellik taşıyan falnamelerde, cönklerde ve mecmualarda yer yer rastlanmaktadır. Araştırmacılar zaman zaman tespit ettikleri muhtelif konulardaki ve biçimlerdeki falname örneklerini bilim âleminin dikkatine sunmuşlardır. Edebiyat araştırmalarında, metin tahlilinin yanı sıra, yeni malzemeler çıkararak bu malzemeleri araştırmacıların dikkatlerine sunmanın da önemli bir yeri olduğu gerçeğinden hareketle, bu çalışmayla yeni bir falname metninin bilim âleminin dikkatine sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cönk, Balıkesir, Falname, gelenek, kültür tarihi

A CONK WHICH FOUND IN BALIKESIR AND EXAMPLE OF FAL-I NEBAT WITHIN

Öz

Conks which have considerably important place in written sources of Turkish culture are very precious literary works in consideration of the outputs within. Especially with their conservation characteristics of compenents belong to oral literature for centruies abd providing vital information to todays researchers on investigating the backround conks becames an invaluable source. Falnames, which can be seen in different traditions of our literature and have characteristics that most of the time telescoped either in terms of constructs of texts and practices, can be found in conks and periodicals sometimes. Researchers have sumbitted falname samples on different subjects and styles, to attention of scientists time to time. In this study, it has been aimed to bring a new text of falname to the attention of academic community from the point of a reality which is so important that as well as analysis of texts, gaining new materials and bringing these materials to attention of researchers also has a important role in the studies of literature.

Anahtar Kelimeler

Conk, Balikesir, falname, tradition, cultural history

Kaynakça

• Sohbetül Esmar (Meyvaların Sohbeti), Mehemmed Fuzuli Eserleri. (1958). Tertip Eden: Hamit Araslı, C. 2, Bakı.
• CANPOLAT, Mustafa. (1978). “Divan Yazınına Yansıyan Bir Niyet Tutma Oyunu”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı/Belleten 1977, Ankara: Türk Dil Kurumu: 311-331.
• DUVARCI, Ayşe. (1993). Türkiye’de Falcılık Geleneği İle Bu Konuda İki Eser: Risâle-i Falname li-Ca’fer-i Sâdık ve Tefeülnâme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ELÇİN, Şükrü. (1997). Halk Edebiyatı Araştırmaları, C. 1, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERCİLASUN, Ahmet B. (2005). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERTAYLAN, İsmail Hakkı. (1951). Falname. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basımevi.
• ERSOYLU, Halil. (1981). “Fal, Falname ve Fal-i Reyhân-ı Cem Sultan”. İslam Medeniyeti Mecmuası, V/2, İstanbul: 69-81.
• ----------------------- (1997). “Fal-Falname ve Bir Çiçek Falı: Der Aksâm-ı Ezhâr”. Türkiyat Mecmuası, 20: 194-254.
• GENÇOSMAN, Kemal Zeki. (1972). Türk Destanları (Bütün Eski ve Yeni Türk Destanları). İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• GÖKYAY, Orhan Şaik. (1995). Seçme Makaleler-I Eski, Yeni ve Ötesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• KURNAZ, Cemal. (1997). Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara: Akçağ Yayınları.
• MERİÇ-Okur, Münevver. (1991). “Cem Sultan’ın Yeni Bulunan Fal-i Reyhân-ı Cem Sultân Adlı Eseri”. Tarih ve Toplum, 16, S. 96, Aralık: 24-27.
• PEKER, Kemal. (1961). “Sohbet-ül Esmâr”. Türk Yurdu, S. 297, Haziran-Temmuz: 45-46.
• SAKAOĞLU, Saim. (1986). “Cönklerin Kültür Tarihimizdeki Yeri”. Fırat Havzası Yazma Eserler Sempozyumu, 5-6 Mayıs, Elazığ: 219-226.
• SEZER, Şennur. (1998). Osmanlı’da Fal ve Falnameler. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• SÜMBÜLLÜ, Yusuf Ziya. (2010). Seğirnâme. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, (1997); “Cönk”.İstanbul: Dergah Yayınları.
• AKSOYAK, İ. Hakkı. (2004). Kefeli Hüseyin-Razname. The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University.
• OĞUZ, Öcal vd. (2010). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. 7. b. Ankara: Grafiker Yayınları.
• UZUN, Mustafa. (1995). “Falname”. İslam Ansiklopedisi, C. 12. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 141-145.