BİR Bektaşi FÜTÜVVET-NÂMESİ

Yıl 2011, Sayı: 59, 401 - 422, 04.09.2011

M. Fatih Köksal Kamil Ali Gıynaş

Öz

Bektaşilik ve kaynağını Arap fütüvvetinden almakla birlikte, zamanla başta şecere-nâmeler olmak üzere yerli kaynaklarını ve kültürünü oluşturmayı başaran Türk Ahiliği, Türk toplumunu uzun süre etkileyen iki kardeş oluşum olarak temayüz etmektedir. Ahilik, erkân ve âdâbı ile tarihi süreç içinde yok olmuş bir oluşum iken Bektaşilik ciddi dönüşüm ve değişimler geçirmiş de olsa varlığını hâlâ devam ettirmektedir. Bununla birlikte Alevîlik gibi Bektaşilik hakkında da bilgilerin daha ziyade şifahî sözel yolla günümüze aktarıldığı da söylenegelen hususlardandır. Bu hükmün haklılık payı olmakla birlikte Bektaşilik büsbütün yazılı kaynaklardan yoksun bir tarikat değildir. Bektaşilik kültürünün özellikle ritüellerini anlamada kayda değer yazılı kaynaklarından birini de “fütüvvet-nâmeler” oluşturmaktadır. Bu yazının konusunu, sayısı çok da fazla olmayan anonim bir el yazması Bektaşi fütüvvet-nâmesinin değerlendirilmesi ve metni oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bektaşilik, Ahilik, Fütüvvet-nâme, erkân, âdâb

A BEKTASHIAN FUTUVVETNAME

Öz

Bektashism and Turkish Akhism, while Arab futuvvet is the source of it, succeeding in creating especially sejherename and indigenous resources and its own culture, appears as affecting Turkish society a long period of time like two sister formation. Despite Akhism have disappeared with its rules and manners in the historical process, but, Bektashism still continues despite a serious transformation and changes undergone. However, is always said that like Alavism, information about Bektahism, has been transfered to the present time with verbal way. This provision can be justified but Bektashi sect is entirely not a lack of written resources. Especially in understanding rituals of culture of Bektashism, futuvvetnames are significant resources. The subject of this article is text analysis and evaluation of anonymous manuscript Bektashi futuvvetname the number of which is not much

Anahtar Kelimeler

Bektashism, akhism, Futuvvetname, rules, manners

Kaynakça

• arslanoğlu, İbrahim. (1997). Yazarı Belli Olmayan Bir Fütüvvetnâme. ankara: kültür Bakanlığı Yayınları.
• ergun, Sadettin Nüzhet. (1956). Hatayî Divanı şah İsmail-i Safevî Hayatı ve Nefesleri. İstanbul: Maarif kitaphanesi.
• Gölpınarlı, abdülbâki. (1955-1956). “şeyh Seyyid Gaybî Oğlu şeyh Seyyid Huseyn’in Fütüvvet-Nâme’si”. İÜ İktisat Fakültesi Mecmuası, XVII(1-4): 5-100.
• Gölpınarlı, abdülbâki. (1995). Vilâyet-nâme. İstanbul: İnkılâp kitabevi.
• Gümüşoğlu, Dursun ve Rıza Yıldırım. (2006). Bektaşi erkânnâmesi. İstanbul: Horasan Yayınları.
• Günşen, ahmet. (2007). “Gizli Dil açısından alevîlik-Bektaşilik erkân ve Deyimlerine Bir Bakış”. turkish Studies/türkoloji araştırmaları, 2/2: 328-350.
• Gürel, Rahşan. (1992). Razavî’nin Fütüvvet-nâmesi (Fütüvvet-nâme-i kebîr veya Miftâhü’d-dekâyık fi beyâne’l-fütüvveti ve’l-hakâyık). Yayımlanmamış Doktora tezi. İstanbul: M.Ü. Sosyal Bilimler enstitüsü.
• korkmaz, esat. (2005). alevilik ve Bektaşilik terimleri Sözlüğü. İstanbul: anahtar kitaplar Yayınevi.
• köksal, M. Fatih. (2008). ahi evran ve ahilik. kırşehir: kırşehir Valiliği Yayını.
• Ocak, ahmet Yaşar. (1996). “Fütüvvetnâme”. türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi, 13: 264-265.
• Özcan, Nurgül. (2008). “Bektaşi erkânnameleri ve Bir Bektaşi erkânnamesi”. türk kültürü ve Hacı Bektaş Velî araştırma Dergisi, 46: 189-204.
• torun, ali. (1998). türk edebiyatında türkçe Fütüvvet-nâmeler. ankara: kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sarıkaya, Mehmet Saffet. (2002). XIII-XVI. asırlardaki anadolu’da Fütüvvetnamelere Göre Dinî İnanç Motifleri. ankara: kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sarıkaya, Mehmet Saffet. (2008). Fütüvvetname-i Caʻfer Sâdık. İstanbul: Horasan Yayınları.
• Uludağ, Süleyman. (2001). tasavvuf terimleri Sözlüğü. İstanbul: kabalcı Yayınevi.