BİR ÇELEBİ İCAZETNAMESİ

Yıl 2011, Sayı: 59, 423 - 442, 04.09.2011

Dursun Gümüşoğlu

Öz

Bektaşi tekkeleri, Osmanlı tarihindeki dinî yapılanma açısından çok önemli bir yere sahiptir. Bu tekkeler üç kıtaya yayılmış oldukça büyük organizasyonlardır. Bektaşi tekkelerinin mütevelli heyetinde, Çelebiler olarak adlandırılan kişiler bulunmaktaydı. Osmanlı Devleti tarafından da Hacı Bektaş evladı olarak kabul edilir ve tekkelerin gelir gider işleriyle onlar ilgilenirlerdi. Böylesine büyük bir oluşum içinde, dergâhlardaki hizmetlerin en doğru şekilde yapılabilmesi, doğru kişilerin seçilmesiyle mümkün olacağından, alınacak tedbirlerden ilki hizmeti yapacak olan seçilmiş kişilere verilen yetki belgesi anlamına gelen icazetnamelerdir. Bu icazetnamelerde, dönemin değer yargılarına, inanç, ibadet algılamalarına dair ipuçlarına rastlandığı gibi, icazetnamenin yazıldığı şahıslara ait bilgilere de ulaşılmaktadır. Okuyuculara sunulan icazetname örneği de hicri 1271 miladi 1855 senesine aittir. Sivas’a bağlı Hafik kazası Sinekli köyündeki Seyyid Velîyeddin oğlu Mustafa adındaki bir dedeye verilmiş olan bir halifelik belgesidir. Belgenin altında dönemin dedebabasının, halife babalarının ve Çelebilerin mühürleri bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bektaşi İcazetnamesi, Hilafetname, Dedebaba, Seyyid Ali Sultan

A CHELEBI PRACTICING CERTIFICATE

Öz

Bektashi tekkes dervish lodges have a very important place in Ottoman history’s religious structure. A group of people named Chelebis Çelebiler were existing in the board of trustee of the Bektashi tekkes. They were considered as the sons of Haci Bektash and they were responsible for the income and expenses of the tekkes. These tekkes were fairly big organizations which have expended into three continents. For seeing services correctly in Bektashi dervish lodges, certain precautions had been taken to prevent malicious people from taking place in the tekke’s activities. One of these precautions was the “icazetname” the practicing certificates which meantthe license of authorization given to people who will see the services. These certificates give us some hints about the value judgments, perception of belief and worship of that era. It is possible to obtain information about people the written practicing certificate This specific sample of practicing certificate belongs to the year 1855 AD ; 1271 AH . This is a caliphate certificate, which is given to Mustafa; the son of Seyyid Velîyeddin from Sinekli village of Hafik town. At the bottom of the document, there are imprints of the Dedebaba, Caliph Babas and Chelebis of the century.

Anahtar Kelimeler

Bektashi practicing certificate, Caliphate certificate, Dedebaba, Seyyid Ali Sultan

Kaynakça

• BİRDOĞAN, N (1995): Anadolu ve Balkanlar’da Alevî Yerleşmesi Ocaklar-Dedeler Soyağaçlar, Mozaik Yayınları.
• KARAKAYA-STUMP, A (2006): “Sinemilliler Bir Alevî Ocağı ve Aşireti” Kırkbudak Anadolu Halk İnançları Araştırmaları Dergisi, 6, 38.
• KOCA, Ş (1999): Es-Seyyid Halife Turgut Koca Baba Divanı, Nazenin Yayıncılık Ltd. Şti. İstanbul.
• NOYAN, B (2010): Bütün Yönleriyle Bektaşilik ve Alevilik, Ardıç Yayınları, Ankara.
• YILDIRIM, R (2010): “Bektaşî kime derler? «Bektaşi» Kavramının Kapsamı ve Sınırları Üzerine Tarihsel Bir Analiz Denemesi” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55, 23.
• YÜKSEL, M (2002): Bektaşilik ve Mehmed Ali Hilmi Dedebaba, Bakış Yayınları, Ankara