ALMAN KAYNAKLARINA GÖRE OSMANLI NUSAYRÎLERİ

Yıl 2010, Sayı: 54, 135 - 148, 28.01.2013

Necmettin Alkan

Öz

Makalede, Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti altında bulunan Nusayrîlerin Alman kaynaklarında nasıl tasvir edildikleri ele alınmaktadır. 1778-1872 arasında yayımlanan araştırma eseri, hatırat ve ansiklopedi maddelerinin Nusayrîler hakkında verdikleri bilgiler ve ilgili yorumlar tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu bağlamda; Nusayrîlerin tarihî ve dinî kökenlerinin nereye dayandığı, dinî inançlarının nasıl olduğu ve nasıl bir iktisadî-sosyal hayata sahip oldukları gibi üç önemli sorunun cevapları aranmaktadır. Buna göre Osmanlı Nusayîleri, etnik olarak Arap’tırlar. Dinî inanış olarak ise, İslâm mezheplerinden Şia’nın bir alt kolu olan Nusayrîliğe mensupturlar. Nusayrîlik, bugünkü Irak’ta Kûfe bölgesinde çıkmasına rağmen daha sonraki yüzyıllarda bugünkü Suriye ve Lübnan’ın dağlık bölgeleri ile Türkiye’nin Adana ve Antakya mıntıkalarına kadar kaymıştır. Dinî inançlarının merkezinde Hz. Ali’nin öne çıkarılması ve onun ilahlaştırılması yer almaktadır. İnanç sistemlerinin oluşmasında, başta İslâm olmak üzere, Hristiyanlık, Yahudilik ve kadîm Sabiîlik gibi dinlerin etkileri olmuştur. Bunun yanı sıra, ruhların bir döngü içinde duruma göre insan, hayvan ve bitki şeklinde tekrar dünyaya döndüklerini, yani reenkarnasyonu kabul etmektedirler. İktisadî olarak ise, bulundukları bölgede başta ticaret olmak üzere, tütün ve ipek üretimiyle uğraşmaktadırlar. Komşuları Sünni, İsmailî ve Dürzî mezheplerine mensup Müslümanlarla iç içe bir hayat sürmemektedirler. Bunlarla temasa geçtiklerinde ise dinî inançlarını saklamaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Nusayrî, Nusayrîlik, Hz. Ali, Hz. Muhammed, İslâm, Sunnîlik, Hristiyanlık, Sabiîlik, Reenkarnasyon, Kûfe, Suriye, Lübnan ve Lazkiye

THE OTOMAN ALEVI’S BASED ON GERMAN SOURCES

Öz

This article explaines on how the Alawis who were under the authority of Otoman Empire are discussed in German sources. İnformation and interpretation about the Alawis is ascertained from encyclopedia, memoirs and research work that published approximately 100 years. . İn this context three key questiones that are being answered. These are ; What are the orgin of Alawi’s religion and history? How is Alawi’s religios belief and their economic and social power? Accordingly Ottoman Alawis were Arap in origin. They discribe themselves as a Nusayrî under the sect of Shī‘ah Islam Even though Nusayrî has been originated in Kufa Iraq , it has been spread to mountainous part of Lebanon, Syria, Adana and Antakya in Turkey. They highlight Hz. Ali in their religious belief which is formed and influenced on the basis of İslam, Christianity and Mandeism. Besides they believe in reincarnation, Souls reincarnate either in the form of human, animal or plant. Alawis were involved in producing tobocco and silk. They did not mingle with Sunni Muslims and reveal their religious belief.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, The Alawis, Alawi, Hz Ali, Prophet Muhammad, İslam, Sunni İslam, Christianity, Mandeism, Reincarnation, Kufa, Syria, Lebanon, Latakia.

Kaynakça

• ADRES (Allgemeine Deutsche Real-Encyklopädie für gebildete Stände) (1830), “Nasairier”, cilt 7, 7. Baskı, s. 936, Leizig.
• ___________________________________________________ (1830), cilt 7, 8. Baskı, s. 912, Leipzig.
• ALRCKC (Allgemeines Lexicon der Religions- und christlichen Kirchengeschichte für alle Confessionen) (1835), “Nossarier”, cilt 3, s. 503, Weimar.
• HCRK (Handwörterbuch der christlichen Religions- und Kirchengeschichte) (1829), “Nassairier”, cilt 3, s. 200, Halle.
• NECLGS (Neus elegantestes Conversations-Lexicon für Gebildete aus allen Stände) (1836), “Nassairier”, cilt 3, s. 329, Leipzig.
• Bruns, P. J.: “Über die Nassairier und Drusen”, Repertorium für Biblische und Morgenländische Litteratur (1785), Sayı 17, s. 25-35, Leipzig.
• Catafago, Joseph: “Die drei Messen der Nossairier”, Zeitschrift der Deutschen morgenländischen Gesellschaft (1848), Sayı 2, s. 388-394, Leipzig.
• Kremer, A. v.: “Die Heidengemeinden der Nosairyer im nördlichen Syrien und in Cilicien”, Das Ausland (1872), Sayı 24, s. 553-558.
• Niebuhr, “Über den Aufenthalt und die Religion der Johannisjünger und Nassairier”, Deutsches Museum (1784), cilt 1, s. 539-543, Leipzig.
• Rousseau, “Die İsmailiten und Nosairier”, Silvestre de Sacy (Trc), Minerva (1812), cilt 4, s. 108-142, Leipzig.
• ________, “Abhandlung über die İsmaeliten und Nassairier in Syrien”, Archiv für alte und neue Kirchengeschichte (1815), cilt 2, sayı 10, s. 249-306, Leipzig.
• _________, “Abhandlung über die İsmaeliten und Nassairier in Syrien”, Göttingische ge-lehrte Anzeigen (1815), sayı 162, s. 1602-1605, Leipzig.
• Tychen, Olaf Gerhard: “Von der Sekte Sabäer und Nassairier in Syrien”, Deutsches Museum (1784), cilt 2, s. 414-430, Leipzig.
• Wolff, Phlipp: “Auszüge aus dem Katechismus der Nossairier”, Zeitschrifft der Deutschen morgenländischen Gesellschaft (1849), sayı 3, s. 301-309, Leipzig.
• Die Religionen, Confessionen und Sekten der Erde (1825), 2. Baskı, Nürnberg.
• Gloyer, T. M./Olshausen T.(1837), Niebuhr’s Reisen durch Syrien und Palästina, nach Zypern, und durch Kleinasien und Türkey, Hamburg.
• Hartmann, Anton Theodor (1818), Oluf Gerhard Tychen oder Wanderungen durch die mannigfaltigsten Gebiete der biblisch- asitischen Literatur, Bremen.
• Niebuhr, Carsten (1778), Reisebeschreibung nach Arabien und andern umliegenden Ländern, cilt 2, Kopenhag
• Paulus, Heinrich Eberhard Gottlob (1792), Sammlung der merkwürdigsten Reisen in den Orient, cilt I, Jena. 936).