DEDE GARKIN OCAĞI’NDA MUSAHİPLİK UYGULAMASI ÖRNEĞİ

Yıl 2016, Sayı: 78, 91 - 112, 08.06.2016

Hüseyin Dedekargınoğlu

Öz

Alevî inanç sisteminin temel kurumlarından birisi olan musahiplik, sözcük itibariyle dünya ve ahret kardeşliği anlamına gelmektedir. Alevi toplumunda musahiplik, sözlü gelenekte gelişip tanımlanan kuralları ve belirlenen yaptırım gücü sayesinde kurumsallaşmış bir yapı arz etmektedir. Bu çalışma Alevilikte yer alan musahiplik kurumunu Dede Garkın mürşit ocağı tarafından gerçekleştirilen uygulaması etrafında aktarıldı. Musahiplik uygulaması yine Dede Garkın Ocağı’nın hizmet yürüten dedesi ve onun geleneksel olarak uygulama içerisinde bulunmasına dayanarak ele alındı. Musahiplik öteden beri devam ettiği üzere sürecin bir bütünü olarak sunuldu. Toplum içinde sosyal yapıyı düzenleyen ve yazılı olmayan ama yaptırım gücü etkin olan “musahiplik” kişinin içinde bulunduğu topluma kabulü noktasında oldukça önemli fonksiyon üstlenmektedir. Musahiplik günümüzde modernleşme ve şehirleşmenin etkisiyle esas konumundan uzaklaşmış olsa da Anadolu’daki bütün Alevî grupların hem toplumsal hayat hem de inançsal hayat açısından çok önemli fonksiyonları yerine getirdiği bir kurum olmuştur. Kişinin hayatında bir kere gerçekleşen musahiplik, birbirlerinden sorumlu olmayı ve musahiplerden birisinin ‘yol’dan çıkmasına engel olmak için onu sürekli izlemede ve kontrol altında tutmayı gerektirmektedir. Alevî bir kişinin yola ikrar verme, musahiplik kavline girme ve musahip bağlanma olarak üç aşamada tamamlanan musahipliği Alevî yol ve erkânındaki önemli durak yerlerindendir.

Anahtar Kelimeler

Musahip, ahret kardeşliği, görgü-sorgu, erkândan geçme, ikrar verme, Dede Garkın

THE MUSAHIPLIK INSTITUTION IN DEDE GARKIN OCAK

Öz

In this study, the musahiplik institution in Alevism is presented from the Dede Garkın Ocak’s perspective. The Musahiplik institution’s practice was dealt with regarding Dede Garkın Ocak’s dede religious figure in Alevism and his participation in the practice. Musahiplik practice was presented as a whole as it has been for years. Musahiplik is one of the basic institutions of Alevi belief system and lexically means the companionship both in here and hereafter. In Alevi belief musahiplik means “being together in good times and in bad times”. Although musahiplik has been differentiated from what it was before, it has very important role in Alevi Society’s both social life and religious life in Anatolia. Musahiplik requires being responsible from each other and observing and keeping under surveillance one of the musahip to prevent him from going astray. Musahiplik is practiced only once in lifetime. To renew it in case of death, mania, separation is impossible. In Musahiplik saying “let us separate, we can try our luck with someone else” is not possible just as in marriage or in partnership. Musahiplik is practiced only once and continues till the end of the life. The musahiplik institution has three main stages called “yola ikrar verme”, “musahiplik kavline girme” and “musahip bağlanma”. These stages are important halting places in an Alevi’s life.

Anahtar Kelimeler

Musahip, companionship in hereafter, görgü-sorgu, erkândan geçme, ikrar verme, Dede Garkın

Kaynakça

• ASLANOĞLU, İ. (1995). XIX. Yüzyıl Alevî-Bektaşî Şairi Kul Himmet Üstadım. İstanbul: Can Yayınları.
• ATALAY, (Hazl.) A.A. (1998). Viranî Divanı ve Risalesi. İstanbul: Can Yayınları.
• AVCI, A.H. (2012). Osmanlı Gizli Tarihinde Pir Sultan Abdal ve Bütün Deyişleri. Ankara: Barış Kitap.
• BOZKURT, (Hazl.) F. (2006). Buyruk İmam Cafer-i Sadık Buyruğu (3.Basım). İstanbul: Kapı Yayınları.
• BULUT, H.İ. (2013). Alevi Bektaşi Türkmen Geleneğinde Sosyal Dayanışma ve Kardeşlik Kurumu Olarak Musahiplik. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. S:65, s.101–118.
• DEDEKARGINOĞLU, H. (2012). Dede Garkın Süreğinde Cem (2.Baskı). Ankara: Yurt Ki- tap-Yayın.
• ERGUN, S.N. (1956). Hatayi Divanı (2.Baskı), İstanbul: Maarif Kütüphanesi.
• GÖLPINARLI, A. (2004). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• GÖLPINARLI, A. ve BORATAV, P. N. (2010). Pir Sultan Abdal. İstanbul: Derin Yayınları.
• İPŞİRLİ, M. (2012). Musahib. Ankara: TDV İslam Ansiklopedisi 31, 230–231.
• KAPLAN, D. (2011). Yazılı Kaynaklarına Göre Alevîlik (3.Baskı). Ankara: Diyanet Vakfı Ya- yınları.
• ÖZMEN, İ. (1998). Alevî Bektaşî Şiirleri Antolojisi C.II. Ankara: Saypa Yayınları.
• ÖZTELLİ, C. (1971). Pir Sultan Abdal Bütün Şiirleri (2.Baskı). İstanbul: Milliyet Yayınları.