KAYGUSUZ ABDAL’IN ELİFNÂMESİ

Yıl 2012, Sayı: 64, 185 - 198, 25.02.2013

Ferudun Hakan Özkan

Öz

Elifnâme, Türk edebiyatında bir anlatım tarzı olarak birçok şâir ve yazarın ilgisini çekmiş vebu tarzda eserler verilmiştir. Arapçadaki yirmi sekiz veya Farsçadaki otuz iki harfin esas alınarakfarklı konuların işlendiği elifnâmeler genelde manzum olarak yazılmış, ilk defa bu yazıdaele alınan Kaygusuz Abdal’ın Elifnâme’si ise şimdilik bu tarzın tek mensur örneği olarak ortayaçıkmıştır. Kaygusuz Abdal XIV-XV. yüzyıllarda Anadolu’da yaşamış bir Kalenderî şeyhidir.Bugüne değin yapılan araştırmalarda tasavvufî içerikli on üç eseri tespit edilmiştir ve bircönkte yer alan Elifnâme’si ise ilk defa bu çalışma ile ortaya çıkarılmıştır. Bu yazıda, ele alınanElifnâme vesilesiyle bütün varlıkları harflerin yorumuyla açıklayan Hurûfîliğin, Bektâşî-Kalenderîler üzerindeki etkisi daha açık ve kuvvetli bir şekilde görülecektir. Bu çalışmadaelifnâme tarzı ve Kaygusuz Abdal’ın Elifnâme’si ile bu eserdeki Hurûfîlik etkileri üzerindedurulmuştur. Çalışmaya konu olan Elifnâme, yazının sonunda çeviriyazılı haliyle verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Elifnâme, Kaygusuz Abdal, kalenderîlik, hurûfîlik

ELIFNÂME OF KAYGuSuZ WANDERING DERVISH

Öz

Elifnâme has attracted the attention of a number poets and writers as a narrative style in Turkish literature. Elifnâme, committed on different subjects on the basis of twenty-eight and thirty-two letters are generally written in verse. However, for the first time, Elifnâme by Kaygusuz Wandering Dervish dealt with in this article has emerged an example of this style as the only prose. Kaygusuz Wandering Dervish is a sheikh who lived in Anatolia in the XIV-XV century. Thirteen works in mystical content have been identified up to now but his Elifnâme in a conk poetry notebook has been uncovered for the first time thanks to this study. In this paper, thanks to Elifnâme, the effect of Hurûfîsm on Bektashi-Kalenderi explaining all assets with the interpretation of letters has been seen more clearly and strongly. In this article, Elifnâme style and Elifnâme by Kaygusuz Abdal and the effects of Hurûfism have been emphasized in this work. The transcription of Elifnâme, the subject of the study, is given at the end of the study.

Anahtar Kelimeler

Elifnâme, Kaygusuz Wandering Dervish, Kalenderiye, Hurûfîsm

Kaynakça

• Çelebioğlu, Âmil. (1998). “Harflere Dair”, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, der. N.Ötoprak, S.Deniz. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Gölpınarlı, Abdulbaki. (1932). Kaygusuz Vizeli Alaeddin. İstanbul: Remzi Kütüphanesi.
• Güzel, Abdurrahman . (2004). Kaygusuz Abdal. Ankara: Akçağ Yayınları.
• .........., (1983). Kaygusuz Abdal’ın Mensur Eserleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Ya- yınları.
• http://www.sorularlaislamiyet.com
• Kaçalin, Mustafa. ( 2005). “Vizeli Kaygusuz Alaeddin ve Şiirleri” Vize II. Tarih ve Kültür Sempozyumu (Vize 10 Haziran 2005). İstanbul: Has Matbaacılık.
• Kanık, Mahmut.(2000). Harflerin İlmi, İbni Arabî. Bursa: Asa Kitabevi.
• Ocak, A.Yaşar. (1999). Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Öztoprak, Nihat. (2006). “Bursalı Feyzi Efendi’nin Elifnâmeleri”, İstanbul Üniversitesi Edebi- yat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c.XXXV: 135-167.
• Tökel, Dursun Ali. (2003). Divan Şiirinde Harf Simgeciliği. Ankara: Hece Yayınları.
• Usluer, Fatih. (2009). Hurufilik, İlk Elden Kaynaklarla Doğuşundan İtibaren. İstanbul: Ka- balcı Yayınları.
• Yılmaz, Mehmet. (1992). Edebiyatımızda İslami Kaynaklı Sözler. İstanbul: Enderun Kitabevi.