CUMHURİYET DEVRİ TÜRK ROMANINDA ALEVÎLİK ALGISINA YÖNELİK TESPİT VE YORUMLAR

Yıl 2012, Sayı: 64, 271 - 282, 25.02.2013

Gıyasettin Aytaş

Öz

Tarihsel süreç içerisinde Alevîlik hakkında birbirinden farklı görüş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Bu değerlendirmelerden bir kısmı Alevîliği İslam inancı içinde değerlendirmezken önemli bir kısmı Alevîliği İslam’ın içinde ve onun kendine özgü ve özel bir yorumu olduğu inancındadır. İşte bu özel ve önemli inancımızın romanlarımızda ele alınışı ve algılanışı ile ilgili değerlendirme daha büyük bir önem kazanmaktadır. Romanlarda ele alınan konular, ele alındıkları dönemin sosyal ve siyasal gelişmeleriyle ilgili ipuçları verirler. Türk romanında ele alınan çeşitli konular arasında Alevîlik özel ve önemli bir yere sahiptir. Romanlar özelde Alevîlik meselesini merkeze almamakla birlikte, Alevîlik meselesine temas etmişlerdir. Bu temas, Türk romancılığında inanç ve uygulamalarla ilgili algıların boyutunu ortaya koyar. Özellikle Alevîlik algısının yansımasında farklı tutum ve tavırların sergilendiği, kimi romanların Alevîliğe bir olgu olarak baktığı, kimilerinin de ayrışma ve ötekileştirme bağlamında Alevîlik konusuna temas ettikleri görülür. Romanlarımızda Alevîlik konusunun 1950’li yıllardan itibaren görülmeye başlar. Daha önce dolaylı ve eleştirel bir şekilde bakılan Alevîlik konusu ve algısıyla ilgili romanların 1960 ve sonrasında daha çok kaleme alındığı görülür. Romanların sayısı bir hayli olmakla birlikte, bu makale kapsamında on iki roman üzerinde durulmaktadır. Bu romanların her birinde Alevîlik konusuna nasıl temas edildiği, yazarların Alevîlik algıları ve bu algının romana yansıması üzerinde durulmuştur. Alevîlik kavramının genel bir değerlendirilmesinden yola çıkılarak her bir roman öncelikle konu ve içerik açısından değerlendirilmiş, Alevîli gibi özel bur konunun romana yansıması ve gerekçesi üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Alevîlik, islamiyet, alevîlik algısı, Türk romanı, ötekileştirme, ideoloji

IDENTIFICATION AND INTERPRETATIONS OF THE PERSPECTIVES ON ALEWISM IN REPUBLIC ERA TURKISH NOVELS

Öz

There have been various opinions and evaluations about Alewism throughout history. While some of these ideas see Alewism not as a part of Islam, many consider it as a part of Islam and an application that has is unique and specific interpretation. For this reason, the evaluation of this special and unique belief in our novels gains more importance. The topics in novels reveal a lot about the social and political features about the era it was written. Alewism has an important role among the topics studied in Turkish novels. Novels do not specifically deal with Alewism but mention it. This shows us the dimensions of the sense of Alewism in novels. There are different attitudes towards Alewism in novels in that some see it as a phenomenon while others see it as a way of seperation and otherization. Alewism has been included in novels since 1950s. Novels about Alewism, which have been studied indirectly and critially, are seen to be written more 1960 onwards. There are many novels about Alewism but this paper focuses on twelve novels. It is also concerned with how Alewism is presented in these novels, the writers’ perspectives on it and how this perspective affects the novel. First the themes were determined and then how a specific topic like Alewism is presented was studied by looking at the evaluations about Alewism and scientific facts about it

Anahtar Kelimeler

Alewism, islam, perspective on alewism, Turkish novel, otherization, ideology

Kaynakça

• AKBAY, Sema (1984). 1928-1946 Arası Türk Romanı, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yüksek Lisans Tezi , Ankara.
• AYDEMİR, Mustafa (2003). Kemal Tahir’in Romanlarında Sosyal Problemler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• BAKIRCIOĞU, N. Ziya (1983). Başlanıcından Günümüze Türk Romanı, İstanbul.
• KARPAT, Kemal (1971). Çağdaş Türk Romanında Sosyal Konular, İstanbul.
• MUTLUAY, Rauf (1973). 50 Yılın Türk Edebiyatı, İstanbul .
• ÖNERTOY, Olcay (1983). “ Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Toplumcu Gerçekçilik 1923-1960” Oluşum, sayı:108 :1
• ÖNERTOY, Olcay (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı ve Öykücülüğü, Ankara. 34
• YILMAZ, Ensar (Editör) (2011). Türk Romanında Sosyal Meseleler,Başka Yerler Yayınevi, İstanbul.
• AYTAŞ, Gıyasettin (2008).Tematik Roman İncelemeleri -Hayata Ayna Tutan Romanlar. Ro- man Tahlili Türkiye, Akçağ Yayınları, Ankara.
• PARLATIR, İsmail (1973)“Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Konular” Türk Dili, Ekim 1973:124-131.
• YALÇIN, Alemdar (2009) Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı(1946-2000), Ankara.