Hatay Arap Alevi Kültüründe Söz ve Müzikleriyle Depki Havaları ve Oyunu

Yıl 2020, Sayı: 96, 573 - 594, 17.12.2020

Erhan Tekin

Öz

Hatay’da farklı din ve dillere sahip etnik topluluklar bir arada uyum içerisinde yaşamaktadırlar. Bu topluluklara mensup bireyler ulusal Türk vatandaşlık kimliği ile beraber kültürel olarak etnik kimliklerini de sürdürmektedirler. Arap Alevi topluluğu Hatay’da sözlü olarak yerel lehçe Arapça konuşan en kalabalık topluluktur. Sözleri kendilerine özgü yerel Arapça lehçesiyle söylenen depki halayı, kültürel farklılıklarının ve kültürel kimliklerinin bir göstergesi olarak görülmektedir. Hatay’da diğer etnik topluluklarda da Arapça olarak söylenen ve halay olarak oynanan depki, Lübnan, Filistin, İsrail, Suriye gibi Ortadoğu ülkelerinde ve kültürlerinde, ayrıca göç yoluyla bu Ortadoğu toplulukların yaşadığı Avrupa ve Amerika’da yaygın olarak oynanmaktadır. Kültürel yaşam ve sosyal dayanışma gibi olaylardan kaynaklanarak ortaya çıkan Hatay Arap Alevi kültüründeki dabke halay müzikleri ve sözleri hakkında şimdiye kadar akademik bir çalışmaya rastlanmadı. Bu çalışmada Hatay Arap Alevi kültüründe depki oyunu söz ve müzikleri hakkındaki araştırma konusu ele alınarak incelendi ve ilk defa müzikal notaları yazıldı. Konu katılımcı-gözlemci yöntemiyle alan araştırması yapılarak elde edilen bilgiler akademik açıdan kültür kuramları çerçevesinde ele alınarak incelendi. En yaygın depki havaları tespit edildi, müzikoloji ve etnomüzikoloji bilimleri çerçevesinde incelenen altı adet oyun havasının notaları derlenerek kayıt altına alındı. Ortadoğu ve Hatay yöresinde en yaygın depki havası Ala delo’una olduğu tespit edildi. UNESCO sürdürülebilir somut olmayan kültürel miras listesinde bulunan halk oyunları içerisinde çokkültürlü bir bölgede yaygın olan bir halk oyunu olarak depki hakkında yapılan bu akademik çalışmada konu terim, etimoloji, tarih, kültürel, sosyal ve toplumsal açılardan da ele alınarak incelendi.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Alevi, Depki, Halk Oyunu, Ala Delou’na, Levanten

DABKE FOLK DANCE WITH LYRICS AND MUSIC IN HATAY ARAB ALAWITE CULTURE

Öz

Ethnic communities with different religions and languages live together in harmony in Hatay. Individuals belonging to these communities maintain their cultural ethnic identity along with their national Turkish citizenship identity. The Arab Alawite community is the largest community in Hatay who speak the local dialect Arabic. The dabke, as a folkdance, whose lyrics are spoken in their unique local Arabic dialect, is seen as an indicator of their cultural differences and cultural identities. The musical structure of dabke, which is sung in Arabic in other ethnic communities in Hatay and danced as line called halay in Turkish, is widely danced in Middle Eastern countries and cultures such as Lebanon, Palestine, Israel, Syria, and also in Europe and America where these communities live through immigration. Until now, there has been no academic study on the folkdance of dabke music and lyrics in Hatay that emerged from events such as cultural life and social solidarity. In this study, the subject of dabke dance’s lyrics and music in Hatay Arabic Alawite culture was examined and musical notes were written for the first time. The information obtained by conducting field research with the subject participant-observer method was analyzed within the framework of cultural theories from an academic perspective. The most widespread dabke pieces were determined, musicologically, to consist of six musical works which were compiled and recorded. It was determined that Ala delo’una was the most common work in the Middle East and Hatay region. In this academic study about dabke as a folk dance common in a multicultural region among the folk dances included in the UNESCO sustainable intangible cultural heritage list, the subject was examined in terms of term, etymology, history, cultural, social and social aspects.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Alawite, Dabke, Folk Dance, Ala Delou’na, Levantine

Kaynakça

• Ağbaht, M. (2018), “A Genre of Oral Poetry, the Fann, in the Alawite Community in the Hatay (Antioch) Province of Turkey”, Diversity and Contact among Singer-Poet Traditions in Eastern Anatolia (ed: Ulaş Özdemir, Wendelmoet Hamelink, Martin Greve), Baden: Ergon
• Al-Dajani, Ghina. (2013), “Authenticity and Hybridity in Alienation: National Identity in the Palestinian Diaspora”, Unpublished Master’s Thesis, Toronto: York University
• Arış, Y. (2009), El Kihil B @ aynek, Istanbul: Emre Matbaacılık
• ——. (2012), Ene @niyni @el Ğeli, Istanbul: Emre Matbaacılık
• ——. (2014), Drüvb El @ love Me Rehmit Hada, Istanbul: Son Matbaacılık
• ——. (2017), Khaltit Rüvhi Biy Rüvha, Istanbul: Oğul Matbaacılık
• Baykurt, Ş. Çukurova’da Türkmenler ve Halk Oyunları, access date: 14.09.2020. https://docplayer.biz.tr/8400105-Cukurova-da-turkmenler-ve-halk-oyunlari. html
• Çoşkun, A. E. (1997), Muzaffer Sarısözen, Hayatı, Eserleri ve Çalışmaları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Cohen, D.; Katz, R. (2006), Palestinian Arab Music A Maqam Tradition in Practice, Chicago: The University of Chicago Press
• Gazimihal, M. R. (1975), Türk Vurmalı Çalgıları (Türk Dabke Çalgıları), Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi
• Hassuna, Khalil Ibrahim. (2006), Et-Turasuş-Shabbi Palestine, Gazze: Maktebu’l Yazıcı
• Jastrow, O. (2015), “Türkiye’de Arapça Diyalektleri-Karşılaştırmalı Tipolojiye Doğru”, Ç. Ü. Sosyal Bilimler Dergisi: 2, 63-74,
• Kalaycıoğlu, M. (2018), Hatay Halk Bilimi, Hatay: Hatay Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Türmatsan Matbaacılık
• Kaplan, A. (2008), Kültürel Müzikoloji, İstanbul: Bağlam Yayınları
• Mertcan, H. (2015), Türk Modernleşmesinde Arap Alevileri (Tarih Kimlik Siyaset), Adana: Karahan Kitabevi
• Mutçalı, S. (1995), Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Dağarcık Yayınları
• Kreitem, H. (2017), “Defying Borders in the levant: Contemporary Dance and the Internet”, access date: 18.09.2020. https://www.researchgate.net/ publication/325046289
• McDonald, David A. (2013), My Voice is My Weapon: Music, Nationalism, and Poetics of Palestinian Resistance, Durham-USA: Duke University Press
• Merriam, Alan P. (1964), The Anthropology of Music, The USA: University Press
• Myers, H. (1992), “Ethnomusicology”, Ethnomusicology An Introduction (ed: Helen Myers), New York-the USA: Macmillan Press
• Rowe, Nicholes. (2011), “Dance and Political Credibility: The Appropriation of Dabke by Zionism, Pan-Arabism and Palestinian Nationalism”, The Middle East Journal 65, 3
• Silverstein, Shayna. (2012a), Syria’s Radical Dabka, Middle East Repet 263, access date: 08.11.2020. file:///C:/Users/Konservatuvar/Desktop/document.pdf
• ——. (2012b), “Mobilizing Bodies in Syria: Dabke, Popular Culture, and the Politics of Belonging”, a dissertation submitted to the Faculty of Division of the Humanities in Candidacy for the Degree of PhD, Department of Music of the University of Chicago, (https://www.academia.edu/41217913/
• THE_UNIVERSITY_OF_CHICAGO_MOBILIZING_BODIES_IN_ SYRIA_DABKE_POPULAR_CULTURE_AND_THE_POLITICS_OF_ BELONGING_A_DISSERTATION_SUBMITTED_TO_THE_FACULTY_ OF_THE_DIVISION_OF_THE_HUMANITIES_IN_CANDIDACY_FOR_ THE_DEGREE_OF_DOCTOR_OF_PHILOSOPHY_DEPARTMENT_OF_ MUSIC), Acces Date: 12.11.2020
• Stone, R. M. (2008), Theory for Ethnomusicology, New Jersey: Pearson Education
• Tekin, Erhan. (2020), “As a Folk Dance, My Hand Was Touched, in Context of Economical Cultural Tourism in Hatay”, II. International Music and Dance Congress E-Book (Editor. Mustafa Şahin), Konya: Çizgi Kitapevi, access date: 18.09.2020. http://www.cizgikitabevi.com/kitap/1128-ii-uluslararasi-muzikve-dans-kongresi-ii-international-music-and-dance-congress
• Türk, H. (2005), Nusayrilik İnanaç Sistemleri ve Kültürel Özellikleri, Istanbul: Kaknüs Yayınları
• Yavaş, G. (2016), İç Anadolu Bölgesi Ağızlarında Ev, Mutfak, Tarım ve Hayvancılık Terimleri Sözlüğü, Unpublished Master’s Thesis (Advisor: Cemil Gülseren, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• URL1: Date of access: 13.11.2020. http://portal.unesco.org/en/ev.phpURL_ ID=13141&URL_DO=DO_PRINTPAGE&URL_SECTION=201.html
• URL 2: Date of access: 18.11.2020. https://www.mideastimage.com/result. php?hiddenImageAttributes=0,1,0&search=1
• URL 3: Date of access: 18.08.2020, https://dancehistorydevelopment.wordpress. com/2013/05/09/the-dabke-an-arabic-folk-dance/
• URL 4: Date of access: 19.08.2020, https://archive.is/20120918072739/http://www. sourat.com/dabke.htm
• URL 5: Date of access: 19.08.2020, http://www.sanatmuziginotalari.com/thm/thm_ nota_inderme.asp?notaid=2704&mode=1&sessionid=765676671, Oral Resources (Resource Person)
• KK 1: Hasan Özgün, 36, high school graduate, researcher and theater artist, 12.09.2020, Ehliddar Culture and Art Center
• KK 2: Engin Dağ, 42, high school graduate, local musician baglama artist, 13.09.2020, Serinyol
• KK 3: Oktay Yıldız, 36, high school dropout, local musician organ artist, 10.08.2020, Paşa Restaurant
• KK 4: Süleyman Tuncer, 56, high school graduate, villager, shopkeeper and local amateur musician, 15.09.2020, Kuzeytepe Village in his garden
• KK 5: Asım Kuzuluk, 65, high school graduate, Turkish Folk Music Artist of Ministry of Culture, 20.10.2020, Kisecik Village