Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

UNDERSTANDING YŪNUS EMRE IN THE CONTEXT OF TRANSPERSONAL PSYCHOLOGY

Yıl 2022, Sayı: 104, 15 - 28, 03.12.2022

Öz

As a poet-hero who was raised by Turkish culture and left his mark on centuries, every step taken to fullygrasp Yūnus Emre is an effort to understand people. The aim of the study is to analyse the psychologicaldynamics and experiences of Yūnus Emre and to reveal a "special" human model. In this direction, the peakexperiences in Yūnus Emre's poetry are discussed in the context of the theories of Abraham Maslow, who isaccepted as the founder of the transpersonal psychology school. The reason why Maslow is suitable for thesubject is that he is one of the founders of "modern health psychology" developed in the West. In relation tothis, when evaluating a ṣūfī-poet like Yūnus Emre who left his mark on the ages, it was deemed appropriateto choose a psychology school that focuses on the potential of human, not on the weaknesses. In the study,it has been determined that the moods described by Maslow are very similar to the “states” that Yūnus livedin depending on ṣūfism. These links are grouped under two main headings. In the first part of the study, themotivations needed to reach the transcendent or peak experiences and their equivalents in Yūnus Emre'spoems were evaluated. It has been observed that deep feelings such as love, pain, devotion and anxiety haveturned into purposeful motivational tools in Yūnus’s poetry. In the second part, the appearance of certaincharacteristics of transcendental experiences in Yūnus Emre's poems is given. The basic features of thesetranscendent experiences have been identified as unity of consciousness, self-cognition and admiration.As a result of the study, it has been seen that a new breath can be brought to the analysis of Yūnus Emre'spoems by utilizing the accumulation of different disciplines. However, it was seen that although Maslowdiscovered the subject of peak experience and meta-motivations with his own efforts, he could not putforward a systematic definition, and ṣūfism is at a much more advanced point in this regard.Keywords: Trans-personal Psychology, Yūnus Emre, Abraham Maslow, Peak Experience.

Kaynakça

  • Atak, Mustafa. (2021). Nefs Psikolojisi. İstanbul: Büyüyen Ay.
  • Aynur Koçak, Ç. Mollaibrahimoğlu. (2011). Yunus Emre’de Arketipsel İmgeler:“Risaletü’n Nushiyye” Örneği. Uluslar Arası Yunus Emre Sevgi Bilgi Şöleni, (s. 635-645). Eskişehir.
  • Blackham, H. J. (2005). Altı Varoluşçu Düşünür. (E. Uşşaklı, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
  • Bolat, Ali. (2004). Melametîlik. İstanbul: İnsan Yayınları.
  • Carlyle, Thomas. (2021). Kahramanlar. (Z. Ünalan, Çev.) İstanbul: Salt Okur.
  • Eraydın, Selçuk. (2014). Tasavvuf ve Tarikatlar (11. b.). İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
  • Maslow, Abraham H. (2001). İnsan Olmanın Psikolojiisi. (O. Gündüz, Çev.) İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
  • Maslow, Abraham H. (1967). A Theory of Metamotivation: The Biological Rooting of The Value Life. Journal of Humanistic Psychology(7:2), 93-127.
  • Maslow, Abraham H. (1996). Dinler, Değerler, Doruk Deneyimler. (H. K. Sönmez, Çev.) İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
  • Maslow, Abraham H. (2007). Farther Reaches of Human Nature. The Human Potential Center, 1-6.
  • Merter, Mustafa. (2007). Dokuz Yüz Katlı İnsan. İstanbul: kaknüs yayınları.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. (Ed.). (2012). Yûnus Emre. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  • Tatçı, Mustafa. (2020). Yûnus Emre Dîvânı (5 b.). İstanbul: H Yayınları.

BEN-ÖTESİ PSİKOLOJİNİN İZİNDE YÛNUS EMRE’Yİ ANLAMA

Yıl 2022, Sayı: 104, 15 - 28, 03.12.2022

Öz

Türk kültürünün yetiştirdiği, yüzyıllara damgasını vuran bir şair-kahraman olarak Yûnus Emre’yi bütünüyle kavramak amacıyla atılan her adım, insanı anlama yolunda bir çabadır. Çalışmanın amacı, Yûnus Emre’nin psikolojik dinamiklerini ve deneyimlerini çözümlemek ve “özel” bir insan modelini ortaya koyabilmektir. Bu doğrultuda transpersonel (ben-ötesi) psikoloji ekolünün kurucusu kabul edilen Abraham Maslow’un teorileri bağlamında Yûnus Emre’nin şiirindeki doruk deneyimler ele alınmıştır. Maslow’un konu için uygun bulunmasının nedeni kendisinin Batı’da gelişen “modern sağlık psikolojisi”nin kurucularından olmasıdır. Bununla ilişkili olarak Yûnus Emre gibi çağlara damgasını vuran bir mutasavvıf-şairi değerlendirirken, insan zaaflarını konu edinen değil; potansiyelini konu edinen bir psikoloji ekolünün seçilmesi uygun görülmüştür. Çalışmada Maslow’un tanımladığı ruh hallerinin Yûnus’un tasavvufa bağlı olarak yaşadığı “haller” ile büyük benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu bağlantılar iki ana başlık altında gruplandırılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde doruk ya da aşkın deneyimlere ulaşmak için gereken motivasyonlar ve Yûnus Emre şiirlerindeki karşılığı değerlendirilmiştir. Sevgi, acı, adanma, endişe gibi derin duyguların Yûnus şiirinde amaca yönelik birer motivasyon aracına dönüştüğü görülür. Ardından doruk deneyimlerin belli başlı özelliklerinin Yûnus Emre şiirlerindeki yansımaları değerlendirilip bu aşkın deneyimlerin temel özellikleri birlik-bütünlük bilinci, özbiliş ve hayranlık olduğu dikkat çekmiştir. Çalışmanın sonucunda farklı disiplinlerin birikiminden yararlanılarak Yûnus Emre’nin şiirlerinin analizlerine yeni bir soluk getirilebileceği görülmüştür. İnsanın potansiyelini merkeze alan bu disiplinin insanı en iyi anlatan şairlerden biri olan Yûnus Emre hakkında söyleyecekleri önemlidir. Bununla beraber Maslow’un, aşkın deneyimler ve meta-motivasyonlar konusunu el yordamıyla keşfetmesine karşın sistemli bir tanım ortaya koyamadığı; tasavvufun ise bu konuda çok daha ileri bir noktada olduğu da dikkat çekmiştir.

Kaynakça

  • Atak, Mustafa. (2021). Nefs Psikolojisi. İstanbul: Büyüyen Ay.
  • Aynur Koçak, Ç. Mollaibrahimoğlu. (2011). Yunus Emre’de Arketipsel İmgeler:“Risaletü’n Nushiyye” Örneği. Uluslar Arası Yunus Emre Sevgi Bilgi Şöleni, (s. 635-645). Eskişehir.
  • Blackham, H. J. (2005). Altı Varoluşçu Düşünür. (E. Uşşaklı, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
  • Bolat, Ali. (2004). Melametîlik. İstanbul: İnsan Yayınları.
  • Carlyle, Thomas. (2021). Kahramanlar. (Z. Ünalan, Çev.) İstanbul: Salt Okur.
  • Eraydın, Selçuk. (2014). Tasavvuf ve Tarikatlar (11. b.). İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
  • Maslow, Abraham H. (2001). İnsan Olmanın Psikolojiisi. (O. Gündüz, Çev.) İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
  • Maslow, Abraham H. (1967). A Theory of Metamotivation: The Biological Rooting of The Value Life. Journal of Humanistic Psychology(7:2), 93-127.
  • Maslow, Abraham H. (1996). Dinler, Değerler, Doruk Deneyimler. (H. K. Sönmez, Çev.) İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
  • Maslow, Abraham H. (2007). Farther Reaches of Human Nature. The Human Potential Center, 1-6.
  • Merter, Mustafa. (2007). Dokuz Yüz Katlı İnsan. İstanbul: kaknüs yayınları.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. (Ed.). (2012). Yûnus Emre. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  • Tatçı, Mustafa. (2020). Yûnus Emre Dîvânı (5 b.). İstanbul: H Yayınları.
Toplam 13 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Aynur Koçak 0000-0002-9555-1088

Sümeyye Gündoğdu 0000-0003-1414-9204

Erken Görünüm Tarihi 13 Aralık 2022
Yayımlanma Tarihi 3 Aralık 2022
Gönderilme Tarihi 16 Mayıs 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Sayı: 104

Kaynak Göster

ISNAD Koçak, Aynur - Gündoğdu, Sümeyye. “BEN-ÖTESİ PSİKOLOJİNİN İZİNDE YÛNUS EMRE’Yİ ANLAMA”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 104 (Aralık 2022), 15-28.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.