DESCRIPTIVE ANALYSIS OF GRADUATE THESES PRODUCED ON WOODWORKERS IN TURKEY

Yıl 2024, Sayı: 111, 91 - 108, 16.09.2024

Erdi Demir

https://doi.org/10.60163/tkhcbva.1468843

Öz

This study is related to the study of graduate theses on the subject of Tahtacı communities
in Turkey in a descriptive context. Tahtacılar is a community that has made a rich contribution
to Turkish folk culture in terms of lifestyle, beliefs, traditions and values. Tahtacılar, which is
the working theme of many disciplines such as Folklore, Anthropology, Sociology, Turkish
language and literature and history, offers a rich content to Turkish folk culture with its unique
cultural characteristics and identities. The data collection tool of the study is the document
review method. In this study, the graduate theses produced by the Higher Education Institution
(HEI) thesis center related to Woodworkers were examined and analyzed with a scanning
model, and thirty-two graduate theses, including five doctoral and twenty-seven master’s
theses, were examined in total. The keywords in the theses examined in the study, the methods
of examination of woodworkers, the departments and the universities where the theses
were written were analyzed. According to the research findings; It has been determined that the
subject of Tahtacılar is mostly studied in disciplines such as Turkish music, Turkish language
and literature, history and sociology. Cities such as Antalya, Muğla, Aydın, Izmir, Çanakkale,
Manisa, Adana, Mersin have been preferred as examples in the graduate theses produced on the
subject of Tahtacılar. On the other hand, settlements such as Elmalı, Bergama, Silifke, Anamur,
Middle Taurus, Kazdağları, Narlıdere, Manavgat, Kemalpaşa were included in the sub-themes.
The theses produced on the subject of Tahtacılar have mostly been produced in places where
the Tahtacı population lives.

Anahtar Kelimeler

Tahtaci, Culture, Identity, Turkmen, Alevi

TÜRKİYE’DE TAHTACILAR ÜZERİNE ÜRETİLEN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN BETİMSEL OLARAK İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de Tahtacı topluluklarını konu alan lisansüstü tezlerin betimsel
bağlamda incelenmesiyle ilgilidir. Tahtacılar, yaşam tarzı, inanç, gelenek ve değerler bakımından
Türk halk kültürüne zengin katkı sağlamış bir topluluktur. Halkbilim, Antropoloji, Sosyoloji,
Türk dili ve edebiyatı ve tarih gibi birçok disiplinin çalışma teması olan Tahtacılar, özgün
kültürel karakteristikleri ve kimlikleriyle Türk halk kültürüne zengin bir içerik sunmaktadırlar.
Çalışmanın veri toplama aracı, doküman incelemesi yöntemidir. Bu incelemede Yüksek
Öğretim Kurumu (YÖK) tez merkezinde Tahtacılar ile ilgili üretilmiş lisansüstü tezler tarama
modeliyle incelenerek analiz edilmiş, toplamda beş doktora ve yirmi yedi yüksek lisans tezi
olmak üzere otuz iki adet lisansüstü tez incelenmiştir. Çalışmada incelenen tezlerdeki anahtar
kelimeler, Tahtacıların incelenme yöntemleri, anabilim dalları ve tezlerin yazıldığı üniversiteler
analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre; Tahtacılar konusunun daha çok Türk musikisi,
Türk dili ve edebiyatı, tarih ve sosyoloji gibi disiplinlerde çalışıldığı tespit edilmiştir. Tahtacılar
konusuyla ilgili üretilen lisansüstü tezlerde örneklem olarak Antalya, Muğla, Aydın, İzmir,
Çanakkale, Manisa, Adana, Mersin gibi şehirler tercih edilmiştir. Alt temalarda ise Elmalı,
Bergama, Silifke, Anamur, Orta Toroslar, Kazdağları, Narlıdere, Manavgat, Kemalpaşa gibi
yerleşkeler yer almıştır. Tahtacılar konusunda üretilen tezler çoğunlukla Tahtacı nüfusun
yaşadıkları yerlerde üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tahtacı, Kültür, Kimlik, Türkmen, Alevi.

Kaynakça

• Ağrı, Özlem. Manisa Yöresindeki Tahtacı Semahlarının Edebi ve Müzikal Açıdan İncelenmesi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Akyürek, Rıza. “Ege Bölgesi Tahtacılarına Ait Müzikal Unsurlar: Nefesler ve Semahlar Aydın İli Örneği”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 7/2 (2018), 315-321.
• Altunkaya, Sevgi. Bir Kültür Coğrafyası Araştırması: Teke Yöresi Tahtacıları Örneği, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Bayat, Hasan Burak. Tahtacı Düğünlerinde Semah Dönmek: Antalya İli Manavgat İlçesi Kalemler Köyü Örneği, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Bilge, Mehmet Can. İnançlar ve Gelenekler Çerçevesinde Anadolu’da Yaşayan Alevilik: Batı Ege Tahtacıları, Bilecik: Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Birdoğan, Nejat. Tahtacıların Dünü. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Tahtacılar) Sempozyumu Bildirileri 26-27 Nisan 1993, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
• Bowen, Gleen A. “Document Analysis As a Qualitative Research Method”, Qualitative research journal 9/2 (2009), 27-40.
• Bulut, Ümmü. Sosyolojik Açıdan Tahtacı Grupların Araştırılması (Muğla Örneği), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü ,Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Bulut, Ümmü ve Bal, Hüseyin. “Sosyolojik Açıdan Tahtacı Grupların Araştırılması (Muğla Örneği)”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 36 (2015), 81-102.
• Çıblak Coşkun, Nilgün. “Tahtacılar ve Tahtacı Ocaklarına Bağlı Oymakların Yerleşim Alanları”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 68 (2013), 33-54.
• Çıblak, Nilgün. İçel Tahtacıları-Dini İnanışlar ve Dini Törenler, Halk Kültürü, Anonim Halk Edebiyatı, Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2001.
• Çıblak, Nilgün. Mersin Tahtacıları, Halk Bilimi Araştırmaları, Ankara: Ürün Yayınları, 2005.
• Çıblak, Nilgün. “Mersin Tahtacı Kültüründeki Terimler Üzerine Bir Deneme”, Folklor/ Edebiyat 11 (2003), 217-238.
• Çılgın, Sedat. Kültürel Belleğin Taşınabilirliğinde Rol Alan Etkenler: Çanakkale Tahtacı Türkmenlerinde Sazandarlık Örneği, Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Çil, Gürkan. Kazdağı Tahtacı Türkmenlerinde Evlilik ve Musahiplik Kurumu, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Demir, Erdi. “Çalıkuşu Romanı: Cumhuriyet Dönemi Öğretmen Kadın Kimliği İnşasının Toplumsal Cinsiyet Normları Bağlamında Yorumlanması”, Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5/2 (2021), 317-340.
• Demir, Erdi. “Murat Küçük, Horasan’dan İzmir Kıyılarına Cemaat-i Tahtacıyan”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 104 (2022), 591-595.
• Demir, Erdi. Abdallar Üzerine Etnografik Bir Alan Araştırması: Antalya Abdalları, Kültür, Kimlik ve Toplumsal Değişme, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
• Demir, Erdi. “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Teknikleri Üzerine Betimsel Bir Çalışma”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 25/46 (2024), 313- 328.
• Dönmez, Ali Orhan. Muğla İli Tahtacı Türkmenlerinin İnanç Bağlamlı Müzik Pratikleri, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanatta yeterlik tezi, 2021.
• Duman, Ahu Zeynep. Aydın Yılmazköy Yöresi Tahtacılarında Geçiş Dönemleri, Uşak: Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Engin, İsmail. Akçaeniş Tahtacılarında Dinin ve Dini Örgütlenmenin Günlük Yaşama Etkisi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 1993.
• Er, Aydıncan. Tahtacı Türkmen Alevilerinin Gündelik Yaşamlarını ve Ritüellerini Mekân Üzerinden Okumak: Narlıdere Kültür Evi Örneği, Karabük: Karabük üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Ersin Genç, Senem. Kemalpaşa Tahtacı Kültürü: Çınarköy Örneği, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Esen, Nüket. “Göçebelikten yerleşikliğe geçerken Tahtacılar”.Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 100, (2021),11-24.
• Gök, Beste. Çanakkale Kazdağı Tahtacı Türkmenleri’nde Dini ve Sosyal Hayat: Koşuburnu Köyü Örneği, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Gökhan, İlyas. “Dulkadir Beyliği Coğrafyasında Bektaşîlîk ve Alevîlik”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 11 (2021), 37-48.
• Gülten, Sadullah. “Kökler ve Dallar: Tahtacı Alevilerinin Menşei ve Tahtacı Cemaatleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 95, (2020), 143-167.
• Güngör, Selin. Spatial Constructions of Identity: Anatolian Tahtaci Communities, İzmir: Yaşar Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Kaftanlı, Ufuk Ali. Osmanlı Akdeniz’inde Bir Türkmen Alevi Cemaati: Mikro-Tarih Nüfus ve İskanıyla Aydın Vilayeti ’nde Taife-i Tahtacıyan (19. Yüzyılın ikinci yarısı), Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Kanburoğlu, Seyda. Türkiye Orman İşletmeciliğinde Odun Hammaddesi Üretiminde Tahtacıların Rolü, Zonguldak: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Kaplan, Ayten. Balıkesir Tahtacı Köyleri Kongurca ve Türkali’de Halk Bilimi Açısından Müzik Yapısının Araştırılması, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 1998.
• Koca, Emine. İçel İli Tarsus Tahtacılar Geleneksel Kadın Giysileri ve Çağdaş Tasarımlar, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanatta Yeterlilik tezi, 2000.
• Kocadayı, Ali. Kaşdişlen Tahtacılarının Dini ve Sosyo-Kültürel Yapısı, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Kuşci, Ahmet. Orta Toros Tahtacıları: Tarih Kültür ve Medeniyet, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Mecek, Süleyman. Serik Yöresi Tahtacı Alevilerinin Halk Bilgisi Ürünleri Üzerine Bir İnceleme, Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Merhan, Aziz. “Bayındır Tahtacıları ve Dillerinin Belirgin Özellikleri”, Bilig 69, (2014), 161- 170.
• Önal, Mehmet Naci. “Muğla’da Alevi-Tahtacı Kültürü”, Electronic Turkish Studies 8/9 (2013), 343-366.
• Mutlu, Hüseyin Kahraman.” Balıkesir Tahtacı Türkmenleri Ağzının Fonetik Özellikleri”, Diyalektolog- Ağız Araştırmaları Dergisi 1 (2010), 21-46.
• Selçuk, Ali. Mersin Yöresi Tahtacılarının Dini İnanç ve Uygulamaları, Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
• Selçuk, Ali. “Tahtacıların Doğum ile İlgili İnanç ve Uygulamalarına Fenomenolojik Bir Yaklaşım”, Türklük Bilimi Araştırmaları 16 (2004), 163-180.
• Seyhan, Sonat. Silifke Yöresinde Yaşayan Tahtacı Oymakları Halk Türküleri, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Seyirci, Musa. Batı Akdeniz Bölgesi Tahtacıları, İstanbul: Derin Yayınları, 2007.
• Sümer, Faruk. Ağaçeriler, TDV İslam Ansiklopedisi, 1, İstanbul, 1988
• Sümer, Faruk . “Ağaçeriler”, Belleten 26/103 (1962), 521-528.
• Şapolyo, Enver Behnan. Mezhep ve Tarikatler Tarihi, İstanbul: Milenyum Yayınları, 2013.
• Şen, Adem. Adana Tahtacılarında Ölüm ile İlgili İnanış ve Ritüeller: Nergizlik Köyü Örneği, Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Şenyayla, Gamze. Tahtacılar Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma (Antalya İli Örneği), Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Tamay, Sedat. İzmir Yöresi Tahtacı Semahları›nın Tür ve Biçim Yönünden İncelenmesi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Tamay, Sedat. Tahtacı Semahları ve Mengi (İnceleme ve Metinler), İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Taş, Kibar. “Ağaçeri Kavminin Geçmişten Bugüne Uzanan Tarihi ve Tahtacı Cemaatiyle Bağlantısı”, Tarih Araştırmaları Dergisi 42/73, (2023), 407-435.
• Telci, Cahit. “Tax Exempt Tahtaci Community From Aydin Province (XVI - XIX. Centuries): “Cemaat-i Tahtacıyan”, Journal of Alevism-Bektashism Studies 13 (2016), 5–34.
• Tire, Murat. Tarsus Tahtacılarında Halk İnançlarının Dinler Tarihi Açısından İncelenmesi (Çamalan ve Kaburgediği Köyleri Örneği), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Uluocak, Şeref. “Kazdağı Tahtacı Türkmen Kozmolojisinde Hakka yürümek”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 71, (2014), 55-82.
• Yıldırım, Kübra Dilaver. Bergama Yöresi Tahtacı ve Çepni Ağızları, Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Yıldız, Durmuş. Sosyo-kültürel ve Dini Yönleriyle Tahtacılar: Elmalı-Akçaeniş Örneği, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Yolcu, Mehmet Ali ve Dinç Mustafa. Çanakkale Yöresi Halk Kültürü, İstanbul: Paradigma Akademi Yayınları, 2018.
• Yörükân, Yusuf Ziya. Anadolu’da Alevîler ve Tahtacılar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• Yüce, Mehmet Nuri. Çukurova Yöresi Tahtacı Alevilerinde Dini Musiki, Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022